ایران در دوره ترکان
ایران در دورهٔ تُرکان و یا سلسله‌های تُرک‌تبار در ایران شامل امپراتوری‌ها، پادشاهی‌ها و سلسله‌های تُرک‌تبار است که از سال ۹۷۷[۱] الی ۱۹۲۵[۲] میلادی (به جز بازه‌هایی مانند دورهٔ ایلخانیان) بر ایران حکومت کرده‌اند. این سلسله‌ها به ترتیب دورهٔ تاریخی عبارتند از: پادشاهی غزنویان (۱۱۸۶–۹۷۷ میلادی)[۱] امپراتوری سلجوقی (۱۱۹۴–۱۰۳۷ میلادی) [۳][۴] [۵][۶][۷][۸] خوارزمشاهیان (۱۲۳۱–۱۰۷۷ میلادی)[۹] امپراتوری تیموری (۱۵۰۷–۱۳۷۰ میلادی) [۱۰][۱۱] قراقویونلوها (۱۴۶۸–۱۳۷۴ میلادی) [۱۲] آق‌قویونلوها (۱۵۰۸–۱۳۷۸ میلادی)[۱۳][۱۴] افشاریان (۱۷۹۶–۱۷۳۶ میلادی) [۱۵][۱۶][۱۷][۱۸] و پادشاهی قاجار (۱۹۲۵–۱۷۹۴ میلادی). [۲] و صفویان که که باعث تشکیل هویتی اصیل و واحد برای ایرانیان و شکوفایی اسلام و ایران شدند. همچنین علی‌رغم مباحثی که پیرامون اصالت دودمان صفوی وجود دارد ولی میتوان گفت که ایشان نیاکان آذری داشتند، هرچند نَسَبشان در چندین نسل قبل محل بحث باشد، ولی آنچه مسلم است شیخ صفی الدین اردبیلی و چند نسل قبل آن در آذربایجان متولد شده و پرورش یافته اند،[۱۹] و تمام شاهان صفوی در زمان رسیدن به سلطنت به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گفتند[۲۰] به گونه ای که شاردن (سیاح فرانسوی که در دوره صفوی به ایران آمده است) می‌نویسد: «ترکی زبان قشون و دربار است، و زنان و مردان منحصراً به ترکی سخن می‌گویند، خصوصاً در خانواده‌های اَشرافی. علت این امر آنست که خاندان صفوی از مناطق ترک زبان و از میان ترکمانان که زبان مادری‌شان ترکی‌ست برخاسته‌اند.»[۲۱] همچنین مهمترین نیروی نظامی که دودمان صفویه را به قدرت رساند قبایل هفتگانه ترک (قزلباش ها) بودند،[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵] که شاه اسماعیل به کمک ایشان توانست با شکست آق‌قویونلوها و ازبکان، در تبریز تاجگذاری کند. پیترو دلاواله جهانگرد ایتالیایی چنین می‌گوید: «در دربار و بین بزرگان رجال به ترکی صحبت می‌شود. تکلم به زبان ترکی دلیل این نیست که ایرانیان برای آن ارزشی بیش از فارسی قائلند، بلکه بیشتر از این جهت است که تمام قشون از قزلباش‌ها تشکیل یافته است». آدام اولئاریوس آلمانی که از طرف دربار فردریک فن هلشتاین (در دوره صفویه) به عنوان منشی سفارت به روسیه و ایران فرستاده شده و به مدت پنج سال در ایران مقیم بوده است، می‌گوید: «زبان ترکی به قدری در دربار صفویه اهمیت دارد که آنجا به ندرت یک کلمه فارسی به گوش می‌خورد». برخی نیز معتقدند که خاندان صفوی ترکیزه شده و زبان ترکی را به عنوان زبان مادری خود پذیرفتند. [۲۶]
گالری[ویرایش]
-
غزنویان
-
پهناوری امپراتوری سلجوقی از مدیترانه تا کوههای هندوکش
-
قلمرو خوارزمشاهیان
-
امپراتوری تیموری (شامل ایران، آناتولی، قفقاز، آسیای میانه و هند)
-
قلمرو آق قیونلوها در دوره اوزون حسن
-
افشاریان در دوره نارشاه افشار
-
قلمرو ایران در دوره زندیه (پیش از قاجاریان)
-
ایران در دوره آقامحمدخان قاجار
.PNG)
.PNG)
غزنویان[ویرایش]
دولت غَزنَوی یا غزنویان (۹۷۵-۱۱۸۷ م.) (۳۴۴ ه. ق. - ۵۸۳ ه. ق.) یک حکومت ترک تبار و مسلمان در بخشی از شرق خاورمیانه و جنوب آسیای میانه بود. اما به عنوان مروج و ناشر اسلام مورد توجه و تأیید خلافت عباسی بود. زبان رسمی این حکومت دری بود. شهرت این حکومت در جهان، بیشتر به خاطر فتوحاتی است که در هندوستان انجام داده‌است.
از آنجا که غزنویان نخستین پایه‌های شهریاری را در شهر غزنین آغاز نمودند به غزنویان نامدار شدند. بنیان‌گذار این دودمان کسی به نام سلطان محمود غزنوی بود. پدران او از خانات ترک بودند که در خراسان می‌زیستند[۲۷] نام‌آورترین شهریاران این دودمان سلطان محمود و پسرش سلطان مسعود بودند. پس از سلطان مسعود این دودمان رو به ناتوانی گذارد و چندی بستر حوزه فرمانروای‌اش به بخش‌هایی از هندوستان و افغانستان کنونی محدود شد. حکومت غزنویان هند از نظر هنردوستی و توجه به شاعران فارسی‌سرا از اهمیت بالایی برخوردار است.
سلجوقیان[ویرایش]
سَلجوقیان یا سَلاجقه، یا آل سلجوق، نام دودمانی ترک نژاد است که در قرن‌های پنجم و ششم هجری قمری (یازدهم و دوازدهم میلادی) بر بخش‌های بزرگی از آسیای غربی، شامل ایران کنونی، فرمانروایی داشتند.
سلجوقیان زبان فارسی را زبان رسمی و درباری قرار دادند و وزیران این دوره، به‌ویژه عمیدالملک کندری و خواجه نظام‌الملک، خدمات مهمی به ادبیات فارسی و گسترش دانش‌ها کردند.[۲۸]
خوارزم شاهیان[ویرایش]
خوارزمشاهیان نام خاندان شاهنشاهی ایرانی {ترک نژاد} است که از سال ۴۹۱ تا ۶۱۶ قمری برابر با ۱۰۹۸ تا ۱۲۱۹ میلادی بر ایران فرمانروایی کردند.
منابع[ویرایش]
- رضایی، عبدالعظیم. تاریخ ده هزار ساله ایران. جلد سوم.
- جی. آ. بویل، تهران، تاریخ ایران کمبریج، انتشارات امیر کبیر، جلد پنجم.
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ "Ghaznavid dynasty | Turkic dynasty". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Qājār Dynasty. (2009). Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica.
- ↑ Seljuq. (2009). Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica.
- ↑ "Oğuz | people". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ Merriam-Webster Online – Definition of Seljuk
- ↑ The History of the Seljuq Turks: From the Jami Al-Tawarikh (LINK)
- ↑ Shaw, Stanford. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey (LINK)
- ↑ Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic People. Otto Harrassowitz, Wiesbaden. p. 209
- ↑ "Khwārezm-Shāh Dynasty | Turkish dynasty". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "Timurid dynasty | History, Architecture, & Meaning". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "Timur | Biography, Conquests, Empire, & Facts". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "Kara Koyunlu | Turkmen tribal federation". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "Ak Koyunlu | Turkmen tribal federation". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «AQ QOYUNLŪ – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ Afsharid Dynasty. Oxford Islamic Studies
- ↑ "Nādir Shāh | Iranian ruler". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «AFŠĀR – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «Afsharid Dynasty - Oxford Islamic Studies Online». www.oxfordislamicstudies.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ زرین کوب عبدالحسین، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران، ۱۳۶۲ ش.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ V. Minorsky, The Poetry of Shah Ismail, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 10, No. 4. (1942), pp. 1053)
- ↑ ایران و آذربایجان در بستر تاریخ و زمان، عباس جوادی، ص 355 (شاردن، پاریس، جلد 4 ص 238).صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "Kizilbash | Ṣafavid history". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ حمیدرضا صفاکیش، صفویان در گذرگاه تاریخ، تهران، سخن، 1380.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "Safavid dynasty | History, Culture, Religion, & Facts". Encyclopedia Britannica (به English). Retrieved 2020-05-29.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «ESMĀʿĪL I ṢAFAWĪ – Encyclopaedia Iranica». www.iranicaonline.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ E. Yarshater,"AZERBAIJAN vii. The Iranian Language of Azerbaijan",Encyclopædia Iranica,Vol. III, Fasc. 3, pp. 238-245
- ↑ تاریخ ایران و جهان (۱)، ص ۲۷۵
- ↑ دبیری‌نژاد، بدیع‌الله، سلاجقه و گسترش ادب فارسی. در: «چشم‌انداز ارتباطات فرهنگی»، تیر و مرداد ۱۳۸۴ - شماره ۱۷. صص۵۷-۶۰.
This article "ایران در دوره ترکان" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:ایران در دوره ترکان. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
