«ستارخان دستانی» را منتشر می کنم
| علیرضا تیانی خیابانی | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| نام اصلی | علیرضا تیانی خیابانی | |||
| زمینهٔ کاری | شعر، ادبیات، موسیقی | |||
| زادروز | ۵ آبان ۱۳۳۷ (۶۵ سال) تبریز | |||
| پدر و مادر | اکبر تیانی خیابانی | |||
| ملیت |  ایران
| |||
| محل زندگی | تهران | |||
| مذهب | مسلمان، شیعه | |||
| لقب | خیاوانلی | |||
| پیشه | شاعر نویسنده خواننده | |||
| سال‌های نویسندگی | ۱۳۸۱-اکنون | |||
| سبک نوشتاری | غزل مثنوی رباعی ملمع | |||
| کتاب‌ها | از آب و گل تا به عشق (۱۳۸۹) و بدین‌سان دل آیینه گردد (۱۳۹۵) یالقیزیم حسین (۱۳۹۵) عشق بولود و یاغمور ابرو باران: به انضمام عشق و عرفان (۱۳۹۷) | |||
| دیوان سروده‌ها | یار ایله صحبت (۱۳۸۲) یار ایله صحبت ۲ (۱۳۸۴) خیال اوچورومو (۱۳۸۴) یار ایله گوروش (۱۳۸۶) زلف آشفته (۱۳۹۰) حیدر بابا مله دیم (۱۳۹۱) رباعیات خیابانی (۱۳۹۳) دیوان اشعار (۱۳۹۶) سوزها والاندی (۱۳۹۸) ستارخان دستانی (1398) | |||
| فرزندان | راد و سویل | |||
| مدرک تحصیلی | کارشناسی ژئوفیزیک | |||
| دانشگاه | استانبول | |||
| دلیل سرشناسی | شعر و کتب | |||
| ||||
دکتر علیرضا تیانی خیابانی معروف به علیرضا خیابانی متولد پنجم آبان سال ۱۳۳۷یکی از ادیبان وطن‌دوست، اهل ذوق و پراحساس تبریزی است که در عین فروتنی و بی ادعایی، در کنار چهل سال خدمات اصیل فرهنگی، اقدام به چاپ و نشر چندین عنوان کتاب شعر و مجموعه های نثر نموده است. ایشان به خاطر آثارش از دانشگاه بین‌المللی آذربایجان دکترای افتخاری ادبی دریافت نموده و پس از آن به درجه استادی در همان دانشگاه دست یافته است. این هنرمند علاوه بر فعالیت در زمینه شعر و ادبیات، دو آلبوم موسیقی به زبان آذری با صدای خود به نام‌های «انتظار» و «شیرین یوخو» را با همکاری هنرمندان شناخته شده موسیقی آذربایجان، در بازار موسیقی کشور منتشر کرده و به زودی نیز قرار است جدیدترین آلبوم موسیقی خود با نام «زخمه بر زخم» در فضای موسیقی ایرانی انتشار دهد. همچنین کتاب «ستارخان دستانی» به قلم وی در بازار نشر ایران، به زودی منتشر خواهد شد، انتشار این دو اثر، بهانه‌ای شد تا با وی به گفتگو بنشینیم. آقای خیابانی، از اینکه با آن همه مشغله، وقت گذاشتید تا این گفتگو صورت گیرد، از شما سپاسگزاریم. لطفا به صورت مختصر خودتان را برای خوانندگان ما معرفی کنید. قبل از هر چیز، بنده هم متقابلا از لطف و عنایت شما تقدیر و تشکر می کنم. من متولد ۱۳۳۷ تبریز هستم. کارشناسی ژئوفیزیک خود را از دانشگاه استانبول اخذ کردم و به ایران برگشتم. بعد از مراجعت به وطن عزیزم همراه برادران خود یک کارگاه تولیدی نساجی به راه انداختم اما هیچ وقت تنها با کار تولیدی و اقتصادی اقناع نشدم. به گفته ی سهراب این سر سوزن ذوقی که داشتم هرگز دست و دلم را رها نکرد، اگر چه شیفته ی خط و نقاشی هم بودم، کفه ی شعر و سخن سنگین تر آمد. ادعای شاعری ندارم، اگر چه به تشویق و کمک برخی از دوستان و سرورانم بعضی از دفترهایم منتشر شده اند. گویا تاکنون کتاب‌های زیادی به قلم شما درزمینه شعر و ادب به زیور طبع آراسته شده، درباره این آثار برایمان بگویید. «یار ایله صحبت۱» اولین اثر منتشر شده من است که با مقدمه مرحوم استاد یحیی شیدا توسط انتشارات فخرآذر در سال ۱۳۸۱ به زیر چاپ رفت. از آن زمان تا امروز آثار متعددی را نوشته ام که بخشی از آنها هم منتشر شده است. با احتساب نظم و نثر، آثار منتشرشده‌ام تقریبا حدود 20 جلد می‌رسد که سه جلد آن نثر است و موضوع هر سه جلد وادی عرفان. بقیه کتاب‌های منتشرشده‌ام را آثاری درزمینه شعر در برمی‌گیرد، سه کتاب «آنادولو تورک گوزلی»، «کئریلمیش کونول» و «بیر قدح باده تورک گوزلی» را نیز به زبان ترکی استانبولی منتشر کرده‌ام. از چه سبک و زبانی برای نوشتن شعریتان استفاده می کنید؟ بنده هم در اکثر قالبهای شعر کلاسیک فارسی اعم از غزل، قصیده، مثنوی، رباعی مسمط و مستزاد طبع آزمایی هایی داشته ام، هم در شیوه ها و اطوار شعر نو منظومه ها و دفترهایی دارم. از سوی دیگر در اکثر قالب های اختصاصی شعر ترکی اعم از بایاتی، قوشما، گرایلی و بایاتی های مرکب که به چارپاره های مرکب فارسی می ماند و ... هم شعر دارم. از نظر حجمی بخش ترکی کارهای بنده چشمگیرترند. در شعرهای کلاسیک نوعا زبان و بیان شعرم شاید کلاسیک است و برخی از دوستان می گویند «شما هنوز در غزل زبان معاصر ندارید» در اشعار نو و منظومه هایم هم این گمان بیشتر می رود. اما درونمایه ی شعرهایم اغلب محبت و انسان دوستی است. محبت و نوع دوستی اساس خلقت انسان و اجتماعات انسانی است. البته اینکه چقدر در انعکاس این تفکر راه روشن و موفقی را پیموده ام به قضاوت و داوری مخاطبان بستگی دارد. درباره «نوآوری در ادبیات» چه دیدگاهی دارید و با این موضوع، شخص شما موافق هستید؟ زمان در حال گذر است و همه چیز مدام دستخوش تغییر می شود، در همین راستا زندگی روزمره نیز مستثنی از این حرکت نیست و با پیشرفت علم، فرهنگ نیز در این گذر، بالطبع دگرگون می شود و بر روی آداب و رسوم و زندگی فردی و اجتماعی مردم تاثیر می گذارد. زمانی کالسکه وسیله ی نقلیه و کوزه و تنور و سردابه جزئی از خانه های مردم بود، ولی اکنون گوشی همراه و کامپیوتر ضرورت است. پس در ادبیات چه نظم، چه نثر فارغ از این دستخوش نیست و من نظر به اینکه در این عصر زندگی می کنم، البته که به نوآوری اعتقاد دارم و بر همین اساس دیوانی ترکی شامل بیست منظومه آماده نموده ام و منتظر فرصتی مناسب هستم تا در دسترس مخاطبین قرار دهم، در زبان فارسی نیز علاوه بر غزل های منتشر نشده ام، بیشتر از چهارصد سروده به سبک جدید در دست اصلاح دارم که عمری باقی باشد، آنها را نیز منتشر خواهم نمود. درباره «ستارخان دستانی» تازه ترین کتابی که در دست انتشار دارید، برایمان بگویید. ستارخان فرزند دلیر آذربایجان است، او وارث شجاعت و غیرت آبا و اجداد ماست. قهرمانی که با شکستن علم شوم تسلیم و رذالت توانست تن تنها، تبریز و ایران را به حصن حصین بیرق ابوالفضل (ع) بکشد. بنده خواسته ام در این کتاب به قهرمانی ها، دلاوری ها و کوشش‌های ستارخان، سردار ملی ایران در جنبش مشروطه بپردازم، البته در برخی موارد از خاطرات مادربزرگ خود نیز که از شاهدان قضایای مشروطه بود، استفاده کرده ام. به نظرم نفس این کار فارغ از میزان موفقیت من خیلی ارزشمند است. امروز اگر من الگوهای متعالی خود را به نسل جوان معرفی نکنم معلوم است نوجوان من سراغ الگوهای دیگران خواهد رفت. ستارخان دستانی (داستان ستارخان) تماما بر چارچوب قوشما می باشد. قوشما قالب اصلی و غالب شعر ترکی می باشد. یازده هجا، با ترکیب داخلی ۶+ ۵. از خاصیت های شگرف قالب های خاص زبان ترکی این است که شما در بکارگیری کلمات بیگانه خیلی آزاد نیستید، اگر به اجبار کلمه ای را از زبانی بخواهید بیاورید، باید با قواعد فونتیک ترکی هماهنگ کنید. به همین سبب درصد لغات غیر ترکی منظومه پایین است. بنده همینجا فرصت را مغتنم شمرده، می خواهم از دکتر حبیب احمدلو که با تمامی گرفتاری هایش مقدمه ی عالمانه ای به این منظومه نگاشتند تشکر کنم. همچنین از مدیران فرهیخته انتشارات فخر آذر( فردوسی سابق) جناب حاج سیروس قمری و استاد ناصر قمری تقدیر و تشکر ویژه ای داشته باشم. این اثر با تمامی کاستی هایش - که البته همه آنها از جانب خود بنده می باشند -امیدوارم مورد پسند دوستداران ستارخان، تاریخ مشروطیت، تبریز قدیم و مخاطبان عزیزم قرار گیرد. آقای دکتر، مراکز و تشکل های فرهنگی و هنری، سهم عمده ای در رشد و بالندگی استعدادهای جوان دارد. راجع به ارتباط و همکاری تان با انجمن های ادبی، دیگر هنرمندان و ادبا هم بگویید. این از خوشبختی مرد است که شغل و مشغولیتش در راستای استعداد و ذوق و خواسته هایش باشد. اما متاسفانه بنده چنین نصیبی نداشتم و باید عرض کنم اشتغالات تولیدی و اقتصادی فرصتی برای حضور در انجمن های ادبی و فرهنگی برایم باقی نمی گذارد. تاکنون ارتباطات بنده اغلب از طریق مکاتبه و تلفن وغیره بود. با مرحوم پروفسور دکتر جواد هیئت، استاد دکتر جلیل تجلیل، دکتر یحیی شیدا و دیگران روابط گرم و صمیمانه ای داشتم و توانستم از خرمن ایشان خوشه هایی در بردارم. شاعران مورد علاقه شما چه کسانی هستند؟ پاسخ به این سوال شما سخت است، مثل اینکه از نقاشی بپرسید کدام رنگ را بیشتر می پسندید. اما به هر حال بنده شیفته ی مولانای بزرگ هستم، حافظ می خوانم، با شهریار زندگی می کنم. عاشقانه های فضولی و سیدعظیم شیروانی و حاج رضا صراف تبریزی و راجی تبریزی را خیلی دوست دارم و همه آرزویم این است روزی شعرم طراوت و دلنشینی اشعار آنها را داشته باشد. از شعرای معاصر حبیب ساهر برایم عزیز است و برخی کارهای هوشنگ ابتهاج (سایه) را هم دوست دارم. تا جایی که اطلاع داریم شما حدود ۶۲ سالتان است، در چند ساله‌ی اخیر جمعی از شاعران و نویسندگان ما به خارج کشور کوچیده‌اند. شما چه احساسی داشته‌اید که مانده‌اید؟ مهاجرت حق هر کسی است اما به نظر من، مام میهن را در روزهای پریشانی و سختی به امید خدا رها کردن کمال بی انصافی است. من به این معتقدم راه پیشرفت و اصلاح امور کشور از سنگلاخ اصلاح و تربیت تک تک خود ما می گذرد و این تربیت و اصلاح مستلزم کوشش و همدلی همه ی ماست. کسانی که از دامن میهن عزیزمان دور می شوند با گذشت زمان گرفتار برخی مسائل می شوند که مسئله ی این مرز و بوم و مسئله ی فرهنگ آن نیست. این عدم شناخت صحیح مسائل آنها را گرفتار می کند. به هر تقدیر با تمامی تلخی و شیرینی هایش من اینجا را برای خود وطن خواهم کرد و آخرین آرزویم این است که شایستگی سرخاب تبریز را داشته باشم و در آن خاک عزیز در آستانه ی بزرگان ادب و معرفت به خاک سپرده شوم. شما در زمینه موسیقی هم فعالیت دارید، تازه ترین آلبوم موسیقی تان به نام «زخمه بر زخم» قرار بر انتشار در بازار موسیقی ایران است، درباره این اثر صحبت کنید و بفرمایید این همکاری چگونه شکل گرفت. ابتدا ذکر کنم که خوانندگی شغل من نیست و همین که چند اثر قابل شنیدن از من بر جای بماند برایم کافی است و در نتیجه کارهایی را که دلی بود و دوست داشتم انجام دادم، این آلبوم موسیقی با عنوان «زخمه بر زخم» بازخوانی آثار خاطره انگیز و نوستالژی موسیقی ایرانی است که شامل هشت قطعه می شود و تنظیم قطعات را هنرمندان گرامی و خوش ذوق نوید دهقان و علی گرانفر برعهده داشته اند و به دلیل همه‌گیر شدن ویروس کرونا در ایران و لزوم رعایت بهداشت و فاصله گذاری اجتماعی، اتمام این اثر به تعویق افتاد، ولی به امید خدا طی ماه های آتی این اثر را به مرحله نهایی و انتشار خواهیم رساند، در ارتباط با همکاری ام با گروه قمر این نکته را هم عرض کنم که عواطف و احساسات حرف اول را می‌زند و هیچ‌گاه از این موضوع چشم پوشی نمی‌کنم. از نوجوانی علاقه ی زیادی به موسیقی مقامی ترکی و مخصوصا تار - به نظرم سازی که اساس موسیقی آذربایجانی را تشکیل می دهد- داشتم و چون می شنیدم، گویی سلول هایم تاری گشته تا تارنواز زخمه بر آن بزند، آشیق ها هم وقتی ساز می زدند گویی به پرواز در می آمدم و تا به امروز هم این عاشقی ادامه دارد و به یقین این شیفتگی من به موسیقی زبان مادری باعث شعر سرودن من گشته و همین علاقه در مورد موسیقی ایرانی هم شایان ذکر است. البته از کودکی ام در خانواده ما به موسیقی و ادبیات اهمیت زیادی می‌دادند و این اهمیت، شکوه و زیبایی هنر را در چشم من دوچندان می‌کرد. بسیاری از فعالان حوزه موسیقی براین عقیده هستند که انتشار آلبوم، چه از نظر برگشت مالی و چه پروسه تولید و انتشار، نسبت به سال های گذشته، بازتاب خوبی ندارد و دیگر قصد انتشار آلبوم ندارند، و بیشتر آثارشان را به صورت تک آهنگ و از طریق فضای مجازی منتشر می کنند، شما فکر می‌کنید بازار موسیقی ایران چه آینده‌ای خواهد داشت؟ با آمدن تکنولوژی های نو، بازار انتشار تک آهنگ‌های دنیای موسیقی روند خوبی را در پیش گرفته و نسبت به انتشار آلبوم در جایگاه بالاتری قرار دارد. بازار موسیقی ایران نیز در کل وضعیت ایده آل و خوبی ندارد و هنرمندانی که دیگر قصد انتشار آلبوم ندارد به‌نوعی حق‌دارند، این موضوع دو دلیل دارد که بخش اول آن به وضعیت فعلی موسیقی از جمله رعایت نشدن حق کپی رایت و انتشار غیرقانونی آلبوم به سرعت روی فضای مجازی، مربوط می‌شود که ضرر هنگفت تهیه کننده‌ها و خواننده‌ها را در پی دارد. دومین دلیل نیز هزینه‌های تولید یک اثر هنری بالا است، هنرمند با همکاری بسیاری از عوامل دیگر برای تولید اثر وقت و انرژی زیادی صرف می‌کند و این تلاش، ذوق و زمانی که صرف شده با هیچ مبلغی بازنمی‌گردد، به همین دلیل در حال حاضر اکثر هنرمندان تمایلی به انتشار فیزیکی آلبوم خود ندارند و چندین تک آهنگ را در بازه زمانی مشخصی منتشر و در کارنامه کاری خود ثبت کرده و به سادگی در کمترین زمان ممکن به گوش مخاطب می رسانند.
