افشین پرتو
 | این مقاله، افشین پرتو، اخیراً بهواسطهٔ فرایند ایجاد مقاله ایجاد شدهاست. بازبینیکننده در حال بستن درخواست است و این برچسب احتمالاً بهزودی برداشته میشود.
ابزارهای بازبینی: پیشبارگیری بحث اعلان به نگارنده |
خطای اسکریپتی: پودمان «AfC submission catcheck» وجود ندارد.
افشین پرتو[۱][ویرایش]
مورخ و پژوهشگر برجسته ی تاریخ معاصر ایران و سیاهکل [۲]- گیلان اسفند سال ۱۳۲۸ در مشهد دیده به جهان گشود و در ۲۶ شهریور ۱۳۹۴ بر اثر سکته قلبی در سن ۶۶ سالگی زندگی را بدرود گفت.
او سال‌ها به عنوان معلم تاریخ در مدارس گیلان تدریس میکرد و در کنار آن به دلیل علاقه‌مندی به پژوهش در تاریخ معاصر گیلان و نهضت جنگل به پژوهش‌های میدانی وکتابخانه‌ای فراوانی در این زمینه دست یازید.
او روز ۲۶ شهریور ماه ۱۳۹۴ بر اثر مشکلات تنفسی در بیمارستانی در لاهیجان بستری شد و سپس درگذشت.[۳]
وی عضو اصلی شورای مشورتی حامیان دولت تدبیر و امید شهرستان سیاهکل نیز بود.[۴] او دوستان برجسته ای همچون دکتر محمد باقر نوبخت و دکتر محمد رضا عارف داشت. مراسم بزرگداشت سومین روز درگذشت ایشان همراه با پیام دکتر محمد رضا عارف بود.[۵]
تحصیلات[۶][ویرایش]
به علت ماموریت پدر در سه سالگی به تهران آمد و چند سال اول مدرسه را در دبستان های رستگاری و خزائلی و برسابه درس خواند. سپس به خراسان رفت و در مدرسه فردوسی مشهد و قطب تربت حیدریه دوره دبستان را به پایان رساند.
او تحصیلاتش را در مدارس قطب و امیرکبیر تربت حیدریه و دارالفنون و بوعلی سینای تهران و غروی و فرهنگیان رشت ادامه داد تا اینکه در سال ۱۳۴۷ وارد دانشگاه پهلوی شیراز شد و به تحصیل در رشته تاریخ پرداخت.
پرتو پس از فارغ التحصیلی در رشته تاریخ دوران سربازی را در آموزش و پرورش گذراند و به همین سبب معلم شد. سالهای معلمی او در شهرهای لنگرود و سیاهکل و رشت گذشت و شاگردان فراوانی زیر دست او پرورش یافتند. در سال ۱۳۷۳ برای ادامه تحصیل راهی خارج شد و چهار سال بعد بود که درجه دکترایش را از مرکز مطالعات خاورمیانه وابسته به آکادمی علوم روسیه دریافت کرد. پایان نامه ی دکترای وی با عنوان «روابط اقتصادی، تجاری، اجتماعی و سیاسی ایران و روسیه در قرن ۱۹» بود.[۷]
مهم ترین فعالیت ها[ویرایش]
او از مهمترین پژوهشگران تاریخ گیلان و به خصوص نهضت جنگل بود که بخش مهمی از آثار وی در این رابطه است. وی در نخستین دوره ی شورای شهر رشت، کنگره ملی میرزا کوچک جنگلی را برگزار کرد و در این دبیر علمی بود. طی این همایش، پنج جلد کتاب از جمله برخی از اسناد تازه یاب در حوزه جنبش جنگل منتشر گردید. حرکت ماندگاری که از سوی دیگر شوراهای ادوار بعد تکرار نشد. لازم به ذکر همایش های متعددی در زمینه ی گیلان تشکیل شد که مغز متفکر این همایش ها و صحنه گردان اصلی ایشان بودند.[۸]نگارش وی از جنس خاصی بود که به خاطر تاکید بر عدم استفاده از لغاط عربی نزدیک به تاریخ نگاری های احمد کسروی ارزیابی می شود.[۸]
افشین پرتو تنها مورخی بود که برای نخستین بار توانست به نسخه دست‌نویس خاطرات احسان‌الله خان دوستدار، دومین چهره برجسته جنبش جنگل، دست پیدا کرده و آن را بازنویسی و منتشر کند. چگونگی دست یافتن به این خاطرات، با توجه به شخصیت مهمی چون احسان‌الله خان در نهضت و اختلافاتی که وی با میرزا داشت، حرف‌های زیادی دارد.[۳]
افشین پرتو سال ۱۳۹۱ در مصاحبه‌ای با سایت تاریخ ایرانی، چگونگی یافتن این دست نوشته‌ها را اینگونه روایت می‌کند؛«من دست‌نوشتهٔ خاطرات احسان‌الله خان را در باکو یافتم. در سفری به باکو با هنرمندی آشنا شدم و در کنار گفتگو با او سری هم به گورستان باکو زدیم و در آنجا گور احسان‌الله خان را یافتم. گوری گُم با سنگی کوچک بر سر آن که به خط روسی نام وی بر آن نوشته شده بود. به ایران که بازگشتم سنگ قبر قابل توجهی برای او ساختم و با زحمت بسیار به باکو بردم و با رنجی فراوان و عبور از بسیاری مراحل توانستم آن را بر گور او نصب کنم. در آن راه با خانمی آشنا شدم که عروس احسان‌الله خان بود، زن کاوه یکی از دو پسر احسان‌الله خان که سال‌ها پیش مرده بود. آن خانم در کمال محبت دفتری شامل نوشته‌های احسان‌الله خان را به من داد و هیچ‌گاه آخرین حرفش یادم نمی‌رود که وقتی به او گفتم چرا این را به من می‌دهید؟، گفت: عمری برای من نمانده و بعد از مُردن من یکی می‌آید و همه داشته‌های مرا می‌ریزد توی سطل آشغال. این را با خودت ببر به ایران، بالاخره هر چه باشد مال آنجاست. آن شب در هتل همه را خواندم و آن را به ایران آوردم و چند بار خواندم و تصحیح کردم. خاطرات شگفتی است با اطلاعاتی گسترده. شاید نتوان همهٔ نوشتهٔ او را باور کرد ولی در بردارندهٔ اطلاعاتی ارزشمند است.»[۳] وی در مصاحبه ای با روزنامه ی اعتماد مدعی باقیماندن اسناد زیادی از نهضت جنگل در جمهوری آذربایجان شد.[۹]
بخش مهم دیگر آثار و فعالیت ای او در زمینه ی خطه ی گیلان و تاریخ مشروطیت و مشروطیت در گیلان بود.
ایشان در زمان واقعه ی سیاهکل[۱۰] در سال 1349 در زادگاه خود در سیاهکل حضور داشته است و خاطراتی از این واقعه را در مصاحبه ای با تاریخ ایرانی عنوان کرده اند.[۱۱]برخی از منتقدین ایشان نگاه ایشان به تاریخ را نگرشی کمونیستی میدانند.[۸]
کتاب شناسی[۶][ویرایش]
از وی بیش از پنجاه عنوان کتاب و شمار زیادی مقاله به یادگار مانده است که جملگی از آثار ارزشمند و مفید به فایده برای پژوهشگران و علاقمندان موضوعات تاریخی است. البته با وجود تلاش‌های خستگی ناپذیر پرتو، متأسفانه بخش وسیعی از نوشته‌های این تاریخ‌نگار و محقق گیلانی هنوز منتشر نشده است. در کتاب شناسی زیر آثار دکتر را به دو بخش چاپ شده و آماده چاپ تقسیم شده است:
۱- ستیزگاه باورهای دیروز و امروز، تاریخ خاورمیانه پیش از پدیدآیی اسلام. تهران: نشر پاژنگ، ۱۳۶۹.
۲- پژوهش نامه، راهنمای پژوهش در تاریخ و جغرافیای گیلان. تهران: نشر پاژنگ، ۱۳۶۹.
۳- گیلان، گزارشی درباره گیلان، رشت: اداره کل امور اجتماعی استانداری گیلان، ۱۳۷۲.
۴- وجه تسمیۀ عناصر تقسیمات کشوری شهرستان لاهیجان. رشت: اداره کل امور اجتماعی استانداری گیلان، ۱۳۷۳.
۵- شاخه نبات، ترجمه خاطرات سرگرد نیلستروم سوئدی در سال ۱۹۱۴. بوشهر: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر، ۱۳۷۴.
۶- گیلان، خورشید ایران. تهران: سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش. تهران. ۱۳۷۷.
۷- تاریخ گیلان از آغاز تا برپایی جنبش مشروطه. رشت: نشر حرف نو. ۱۳۷۹/ چاپ دوم: رشت: نشر ایلیا، ۱۳۸۹.
۸- خاطرات آقاخان درامی. رشت: شورای اسلامی شهر رشت، ۱۳۸۲.
۹- مجموعه اسناد نهضت جنگل. رشت: شورای اسلامی شهر رشت، ۱۳۸۲.
۱۰- فرمان روایان دیلمان: پژوهشی پیرامون توان مندان دیلمان از میانه سده دوازدهم هجری تا پایان دوران سلطنت رضاشاه پهلوی. تهران: انتشارات مهربرنا، ۱۳۸۴.
۱۱- گیلان رویای سبز ایران، پیشینه تاریخی گیلان و توضیحات تصاویر، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از گیلان. تهران: ۱۳۸۵/ چاپ دوم ۱۳۸۹.
۱۲- گیلان، سرزمین من ایران. تهران: سازمان پژوهش و برنامه ریزی وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۸۷.
۱۳- شیــراز، شهر عشق و راز، پیشینه تـاریخی فارس و توضیحات تصاویر، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از فارس. تهران، ۱۳۸۷.
۱۴- همدان، دروازه تمدن، پیشینه تاریخی همدان، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از همدان. تهران، ۱۳۸۷.
۱۵- اصفهان مهد هنر ایران، پیشینه تاریخی استان اصفهان، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از اصفهان. تهران، ۱۳۸۹.
۱۶- جنگ جهانی اول و فارس، ترجمه خاطرات نیلستروم سوئدی از رویدادهای فارس در سالهای ۱۹۱۶تا ۱۹۱۸ میلادی. تهران: نشر آباد بوم، ۱۳۸۹.
۱۷- تاریخ خانی، نوشته علی بن شمس‌الدین لاهیجی. راستینه‌گردانی و هامش‌نگاری افشین پرتو. رشت: نشر ایلیا، ۱۳۸۹.
۱۸- تاریخ گیلان. نوشته عبدالفتاح فومنی گیلانی. راستینه‌گردانی و‌هامش‌نگاری افشین پرتو. رشت: نشر ایلیا، ۱۳۸۹
۱۹- .خراسان شمالی، پیشینه تاریخی خراسان شمالی، مجموعه عکس‌های عباس عرب‌زاده از خراسان شمالی. تهران، ۱۳۹۰.
۲۰- تاریخچه شیلات دریای کاسپی، دانشنامه فرهنگ گیلان. حوزه هنری گیلان، شهریور ۱۳۹۱.
۲۱- گیلان و خیزش جنگل، تاریخ گیلان در دوران پادشاهی احمدشاه قاجار. حوزه هنری گیلان و نشر ایلیا. آذر ۱۳۹۱.
۲۲- شاخابه پارس و روزگارش، دانشنامه بوشهر. حوزه هنری بوشهر. اردیبهشت ۱۳۹۲.
۲۳- تاریخ طبرستان، نوشته ابن اسفندیار. تصحیح و تحشیه افشین پرتو. تهران: نشر میرماه، آذر ۱۳۹۲.
۲۴- دیوان سالارفاتح. با تصحیح افشین پرتو. تهران: نشر میرماه، آذر ۱۳۹۲.
۲۵- خاطرات انوشیروان نعیمی اکبر. تصحیح و تحشیه فریدون نوزاد ـ افشین پرتو. رشت: نشر بلور، دی ۱۳۹۲.
۲۶- گزارش‌های مستر چیک، گزارش‌های هربرت چیک از رویدادهای جنگ جهانی اول در فارس و بوشهر. ترجمه افشین پرتو. حوزه هنری بوشهر، دی ۱۳۹۲.
۲۷- یادداشت‌های گوستاو نیلستروم افسر سوئدی ژاندارمری ایران از رویدادهای فارس و بوشهر در جنگ جهانی اول، دانشنامه بوشهرشناسی. فروردین ۱۳۹۳.
۲۸- مشروطه و گیلان.تاریخ رویدادهای گیلان در دوران مظفرالدین شاه و محمد علی شاه قاجار. حوزه هنری گیلان. ۱۳۹۴.
۲۹- سیاهکل دیار پایدار. دانستنی‌هایی درباره دیروز و امروز سیاهکل، فرهنگ ایلیا، ۱۳۹۴.
کتاب‌های آماده برای چاپ:
۱- بلمی گم در اقیانوس شن. تاریخ دولت‌های عربی پیش از اسلام
۲- سیاهکل
۳- گیلان از اوج تا موج. دانستنی‌هایی درباره ی استان گیلان
۴- مهرگان
۵- پنج پیمان پاره پاره کننده ایران
۶- خاطرات میرزا علی خان دیوسالار. نوشته ی دیوسالار. راستینه‌گردانی و‌هامش‌نگاری افشین پرتو
۷- چهار سفر، سفرنامه‌های ناصرالدین شاه به مازندران و گیلان و نور و کجور و فرنگستان. راستینه‌گردانی افشین پرتو
۸- زیاریان
۹- چای و ابریشم
۱۰- جغرافیای گیلان، نوشته م.م. لاهیجانی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۱- تاریخ گیلان و دیلمستان، نوشته میرظهیرالدین مرعشی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۲- تاریخ رویان. نوشته مولانا اولیاء الله آملی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۳- تاریخ مازندران. نوشته ملا شیخ علی گیلانی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۴- جنگ‌های ایران و روسیه و جدایی تالش از ایران
۱۵- سه سفر: گزارش اعتمادالسلطنه از سفرهای ناصرالدین شاه به مازندران و گیلان و نور و کجور و کلاردشت
۱۶- تاریخ طبرستان و رویان و مازندران. میرظهیرالدّین مرعشی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۷- یاداشت‌های رابینو از مشروطه گیلان. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۸- نگاهی از درون به انقلاب مسلحانه جنگل. خاطرات محمّدحسن صبوری دیلمی. تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۱۹- مازندران در روزنامه‌های وقایع اتفاقیه و دولت علّیه ایران و دولتی و ایران و ایران سلطانی، تصحیح و پژوهش افشین پرتو
۲۰- فارس در روزنامه وقایع اتفاقیه ـ تصحیح و پژوهش افشین پرتو
۲۱- خراسان در روزنامه وقایع اتفاقیه ـ تصحیح و پژوهش افشین پرتو
۲۲- رویدادهای گیلان در زمان پادشاهی مظفرالدین شاه برگرفته از روزنامه‌های ایران و ایران سلطانی. تصحیح و پژوهش افشین پرتو
۲۳- روزنامه ساحل نجات ـ افصح-المتکلمین ـ تصحیح و پژوهش افشین پرتو
۲۴- هفته نامه زمان وصال ـ ناصرالشعرا ـ تصحیح و تحشیه افشین پرتو
۲۵- گزارش‌های هربرت چیک ۱۹۱۸ـ ۱۹۲۱، ترجمه افشین پرتو
This article "افشین پرتو" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:افشین پرتو. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
- ↑ «زندگینامه: افشین پرتو (۱۳۲۸-۱۳۹۴)». همشهری آنلاین. ۲۰۱۵-۰۹-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ "سیاهکل". ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2022-09-20.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «افشین پرتو و معلمی که در تاریخ زندگی کرد». جاهد‌خبر. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ گیلان. «افشین پرتو پژوهشگر برجسته گیلان درگذشت». گیلان. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «پیام عارف به مناسبت درگذشت تاریخ شناس گیلانی/نصب تابلوی مسافت تا کربلا در تالش/جمعیت جهادی نجات بامبوی لاهیجان تشکیل شد/ نگرانی امام جمعه رودسر از افزایش خانه های مجردی». پایگاه اطلاع رسانی دیارمیرزا. ۲۰۱۵-۰۹-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «نمایی از زندگی و کتاب‌شناسی افشین پرتو». انسان‌شناسی و فرهنگ. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «افشین پرتو معلمی تاریخ نگار | گیلان مصور». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ «کارنامه، زندگی و آثار افشین پرتو». رنگ ایمان. ۲۰۱۵-۰۹-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «Magiran | روزنامه اعتماد (1392/09/11): 250هزاربرگ سند منتشر نشده نهضت تنها در جمهوری آذربایجان است». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «واقعه سیاهکل». https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%DA%A9%D9%84 (به واقعه سیاهکل). ۱۹ بهمن ۱۳۴۹. پیوند خارجی در
|وبگاه=وجود دارد (کمک)صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد. - ↑ «افشین پرتو در گفت‌وگو با تاریخ ایرانی: حمله چریک‌ها به پاسگاه سیاهکل برنامه‌ریزی شده نبود». تاریخ ایرانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۹-۲۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
