الاقتراح فی النحو
کتابی از جلال الدین سیوطی
معرفى اجمالى[ویرایش]
« الأقتراح فى علم أصول النحو» اثر عربى جلال الدين عبدالرحمن سيوطى در علم اصول معتبر در علم نحو مىباشد.
ساختار[ویرایش]
كتاب با دو مقدمه از محقق و مولف آغاز و سپس 10 مساله در اصول نحو و مسائل آن مطرح و مطالب در 7 بخش، تحت عنوانِ كتاب تنظيم شده است.[۱]
مولف سعى نموده به جميع آراء علماى زمان خويش اشاره كرده و ترتيب مفيدى بر اين آراء ايجاد نمايد و اصول نحوى و قواعد عربى را از كتب ديگر گردآورى كند. از اينرو، كتاب حاضر، مرجعى عام، از علم اصول نحو براى مدرسين و مراجعين اهل فن خواهد بود.
كتاب اول به نامِ السماع كه داراى چهارده فرع و يك خاتمه مىباشد.
كتاب بعدى در اجماع، كتاب سوم در قياس، كتاب چهارم در استصحاب، كتاب پنجم در انواع استدلال، كتاب ششم در تعادل و تراجيح، كتاب هفتم در احوال استنباط كننده اين علم و استخراج كننده آن كه شامل چهار مساله مىباشد.
مراجعى كه سيطوى براى كتابش به آنها رجوع كرده شامل: لمع الادله فى اصول النحو، الاغراب فى جدل الاعراب اثر انبارى، الخصائص اثر ابن جنى، الانصاف فى مسائل الخلاف اثر انبارى، التذييل و التكميل اثر ابن حيان مىباشند.
گزارش محتوا[ویرایش]
در مقدمه، به 10 مساله پيرامون مسائلى چون حدّ علم اصول نحو، حدود نحو، حد لغت و اينكه آيا لغت را خدا وضع كرده يا بشر؟، مناسبت الفاظ بر معانى در دلالات نحوى، تقسيم حكم نحوى به واجب و غيره، تقسيم حكم نحوى به رخصت و غير رخصت، معلق بودن حكم به دو چيز يا بيشتر و... پرداخته شده است. در مساله آخر، به اين مطلب اشاره شده است كه الفاظ به واجب و ممتنع و جائز تقسيم مىشوند.[۱]
نويسنده در كتاب اول كه درباره سماع مىباشد، به تنبيهى درباره عيب بعضى از قرّاء اشاره كرده است. پيرامون اين مطلب كه قراء قرائات مخلتف و نادرى را ذكر كردهاند كه برخى باطل مىباشد، مولف در دو فصل با استناد به كلام پيامبر( ص)، كلام عرب و اسماء قبائلى كه از عرب أخذ شده، مطالبى را مطرح كرده است. وى در ذيل اين فصل، طى 14 فرع به مواردى جهت استشهاد كلام خود و اين كه بعضى از قرائتها صحيح نيست، اشاره مىكند. در فصل پايانى از كتاب اول، به حكم شناخت لغت، نحو و تصريف و سپس تواتر و اخبار آحاد و راويان پرداخته است.[۱]
تنبيه بعد درباره ادله نحو نزد آقاى« انبارى» است. وى در كتاب دوم به بحث اجماع مىپردازد و طى مسالهاى بيان مىدارد كه آيا اجماع حجت است يا نه. وى در اين راستا سه مذهب و نظريه را بيان مىكند و نظريه اجماع سكونى را بررسى مىنمايد.[۱]
كتاب سوم درباره قياس است و طى فصولى به اركان قياس مىپردازد. در فصل اول، موضوع به« مقيس عليه» است و در 18 مساله به احكام و علل و رأى افرادى چون صاحب مستوفى، ابن جنى و سيبويه درباره علل، اقسام علل، عللهاى موجبه و غير موجبه، علت بسيط و مركب، تعليل به دو علت، تعليل دو حكم به يك علت، نقش علت، تعارض علل و تعليل به امور عدمى اشاره شده است.[۱]
كتاب چهارم درباره استصحاب و كتاب پنجم پيرامون انواع استدلال است كه از آن جمله است: استدلال به عكس، بيان علت، اصول، استحسان، استقراء و دليل باقى.
كتاب ششم در تعارض و ترجيح است و كتاب هفتم، درباره احوال مستنبطين علم نحو و مستخرجين آن است و در چهار مساله، به اين نكات پرداخته كه اولين كسى كه نحو و تصريف را وضع نمود چه كسى است؟ همچنين شروط مستنبط چيست؟ و...[۱]
وضعيت كتاب[ویرایش]
تحقيق كتاب توسط دكتر احمد محمد قاسم صورت گرفته است.[۱]
فهارس پايانى كتاب شامل: آيات قرآنىاى كه مورد استشهاد قرار گرفته، أبيات، انصاف الابيات، فهرست اعلام، مراجع و موضوعات است.[۱]
پاورقىهاى كتاب مربوط به ارجاع اسانيد و توضيح بعضى از مطالب كتاب مىباشد.[۱]
منبع[ویرایش]
متن و مقدمه كتاب.
This article "الاقتراح فی النحو" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:الاقتراح فی النحو. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
