امانوئل ملیک اصلانیان

زندگی‌نامه

اصلانیان در شهر روستوف روسیه به دنیا آمد ولی پدر و مادر او اهل تبریز بودند. او در سال ۱۳۰۴ خورشیدی به تبریز نقل مکان می‌کند؛ ولی اصلانیان به علت موقعیت کاری پدرش که در تجارت خشکبار اشتغال داشت در سال ۱۳۰۸ خورشیدی به هامبورگ نقل مکان می‌کند و در آنجا مشغول تحصیل و آموزش موسیقی شد. وی پس از دریافت دیپلم پیانو از کنسرواتوار هامبورگ، رهسپار برلین شده با این نیت که در مدرسه عالی موسیقی این شهر، شیوه‌های علمی آهنگسازی و رهبری ارکستر را نیز فراگیرد. بخت یار امانوئل بود که یکی از موسیقیدانان نام‌آور و نوآور آلمانی، پل هیندمیت، در آن مدرسه تدریس می‌کرد. امانوئل از آموزه‌های هیندمیت بهره‌های فراوان برد سپس وارد کنسرواتوار شد و در سال ۱۳۱۷ خورشیدی فارغ‌التحصیل و موفق می‌شود در بحبوحه جنگ جهانی دوم اولین کنسرتش را در سال ۱۳۱۹ خورشیدی در برلین برگزار کند. در سال‌های تحصیل در آکادمی برلین، اصلانیان تحقیق در زمینه ملودیهای فولکلور ایرانی و ارمنی را آغاز نمود که حاصل آن چند اثر برای ارکستر و پیانو است که اغلب از رادیو برلین پخش می‌شد. او پس از پایان رساندن دوره آهنگسازی، به ایران بازگشت (۱۳۳۲ خورشیدی).

فعالیت هنری

وی بعد از بازگشت به ایران مدتی نزد ابوالحسن صبا به فراگرفتن موسیقی ایرانی پرداخت و اثری برای تار و تنبک و سنتور ساخته‌است. اصلانیان مدتها استاد دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی بود.

آثار ساخته‌شده توسط امانوئل ملیک اصلانیان بارها توسط ارکسترهای بزرگ جهان و ارکستر سمفونیک تهران به رهبری فرهاد مشکات، حشمت سنجری و علی رهبری اجرا شده‌است. اصلانیان آثاری بر اساس ملودی‌های ایرانی ساخته که به عنوان نمونه می‌توان از «نغمهٔ دشتی» او یاد کرد که با رعایت «نیم پرده» (به جای ربع پرده) تنظیم شده‌است.

اصلانیان خالق آثاری چون «منظومه سمفونیک گلبانگ» بر اساس داستان کوتاهی از غلامحسین غریب، «افسانه آفرینش»، «پروانه»، «فانتزی برای تار»، «تنبک»، «سنتور و ارکستر»، و «آذربایجانی کنسرتو پیانو» بوده‌است.

اصلانیان می‌گوید:

«من به این نتیجه رسیده‌ام که انسان باید چیزهای زیادی یاد بگیرد و بداند، اما بعد باید آن‌ها را از یاد ببرد و ببیند آن ملودی به چه چیزی نیاز دارد، نه این که خودش می‌خواهد با آنچه‌کار کند یا آموخته‌های خود را چه‌طور ارائه دهد. زیرا چیزی که یادگرفته‌ایم مال خودمان نیست. زمانی که باخ و بتهوون هارمونی می‌نوشتند چیزی دربارهٔ هارمونی نوشته نشده بود. آن‌ها خودشان با تکیه بر تجربه‌های پیشینیان هارمونی را به وجود می‌آوردند. بعد دربارهٔ آثار آن‌ها کتاب‌ها نوشته شد و اکنون در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. حالا اگر کسی با استفاده از آن‌ها موسیقی بنویسد، این دیگر مال خودش نیست. دانش ورزش ذهن است، نه تکرار آموخته‌ها. این برای هنر و ادبیات بسیار مهم است.»

ملیک اصلانیان می‌گوید:

«می‌دانم چرا مولانا نیز می‌رقصید. وقتی برگ درخت در هوا می‌رقصد، این خواسته خودش نیست. نیرویی آن برگ سبک را می‌رقصاند. مولانا هم از طریق گذشتن از نفس چنان سبک می‌شد که به رقص درمی‌آمد. در موسیقی هم باید به این سبکی رسید.»

ملیک اصلانیان معتقد بود که:

«برای موسیقی ایرانی باید هماهنگی و فرم مخصوصی انتخاب کرد تا متناسب با بیان حالات و چگونگی آن باشد و اصولاً درست نیست زیر ملودی‌های ایرانی بدون دقت هارمونی غربی گذاشته شود. او این عمل را مانند این می‌دانست که بخواهند فارسی را با دستور زبان فرانسه و انگلیسی تطبیق دهند.»

درگذشت

امانوئل ملیک اصلانیان دوشنبه شب ۲۳ تیر ۱۳۸۲ در سن ۸۸ سالگی در بیمارستان آراد تهران در گذشت. پیکر وی پس از تشییع جنازه در تالار وحدت در «آرامستان بوراستان» به خاک سپرده شد.

آثار

از معروف‌ترین ساخته‌های او:

• بالهٔ آفرینش
• چهارگاه (برای پیانو)
• افسانه آفرینش
• گلبانگ
• پروانه
• فانتزی (برای تار)
• تنبک
• سنتور و ارکستر
• آذربایجانی کنسرتو پیانو
• بورلسک
• سپیده
• سوپرانو
• باریتون و دکلمه

---

اصلانیان یکی از شاخصان آهنگسازی ایران است که در زمینه نوازندگی پیانو نیز شهرتی بین‌المللی ـ به‌ویژه در آلمان ـ دارد. از آثار به‌یاد ماندنی وی می‌توان به قطعه‌های ”پروانه”، ”فانتزی برای دشتی” و ”افسانه آفرینش” اشاره کرد. بسیاری از آهنگسازان شاخص نسل سوم ایران از شاگردان اصلانیان بوده‌اند. آخرین اجراهای آثار او توسط ارکستر سمفونیک، به سال‌ها پیش برمی‌گردد که با رهبری حشمت سنجری، فرهاد مشکات و علی رهبری اجرا شده بود. مدتی پیش خود وی اجراهایی از رسیتال پیانو را در تالار وحدت بنیاد رودکی، ارایه داد.

لازاریان

و پیانیست امانوئل ملیک اصلانیان در سال۱۲۸۶ش. (۱۹۰۷م) در تبریز دیده به جهان گشود. در سنین جوانی راهی آلمان شد و پس از طی دوره کوتاهی در هنرستان موسیقی هامبورگ، تحصیلات موسیقی خویش را در آکادمی موسیقی برلین پی گرفت.

اولین رسیتال پیانوی وی در سال ۱۳۱۹ش. (۱۹۴۰م) در برلین برگزار گردید. لازم است ذکر شود که اولین رسیتال وی در سالن بزرگ باخ مصادف شد با خطر بمباران هوایی در شهر، اما حاضران در سالن که مجذوب اجرای اثر بتهون توسط اصلانیان شده بودند، از سالن خارج نشدند.

پس از اتمام دوره آکادمی در سال ۱۳۲۳ش. (۱۹۴۴م) امانوئل ملیک اصلانیان به اجرای برنامه در کشورهای مختلف اروپا پرداخت. در سال‌های تحصیل در آکادمی برلین، اصلانیان تحقیق در زمینه ملودی‌های فولکلور ایرانی و ارمنی را آغاز نمود که حاصل آن چند اثر برای ارکستر و پیانو می‌باشد که اغلب از رادیو برلین پخش می‌شد. وی با هدف آشنایی بیشتر با موسیقی فولکلور ایرانی در سال ۱۳۳۲ش. (۱۹۵۳م) به ایران بازگشت و پس از چند اجرای موفق به عنوان استاد موسیقی در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی مشغول تعلیم و تدریس شد. در این دوره وی تحقیقات خویش در خصوص دستگاه‌های موسیقی ایران را پی گرفت که حاصل آن اثری تحت عنوان پوئم سمفونیک می‌باشد.

از آثار امانوئل ملیک اصلانیان می‌توان به دیالوگ برای پیانو و ارکستر، سپیده، اوراتوریو برای ارکستر و کر، سوپرانو، باریتون و دکلمه و قطعات بورلسک و پروانه اشاره نمود. لازم است ذکر شود که وی بهترین اجرا کننده آثار خود است و دارای تکنیک خاصی در نوازندگی می‌باشد.

امانوئل ملیک اصلانیان پیانیست، آهنگساز، نظریه پرداز وی تحصیل کرده در کنسرواتوار هامبورگ در مرکز موسیقی برلین است. اصلانیان خالق آثاری چون گلبانگ، افسانه آفرینش، پروانه، فانتزی برای تار، تنبک، سنتور و ارکستر، آذربایجانی کنسرتو پیانو و... بوده است.

از سن ۱۰ سالگی نواختن پیانو را نزد خانم آماتونی، از معلمان این شهر که تحصیل‌کرده سوئیس بود، آغاز کرد. ملیک اصلانیان در سن ۱۴ سالگی عازم آلمان شد و ۲۴ سال در این کشور ماند. او پس از دریافت دیپلم پیانو از کنسرواتوار هامبورگ، با هدف فراگیری شیوه‌های علمی آهنگسازی و رهبری ارکستر در مدرسه عالی موسیقی برلین، رهسپار این شهر شد؛ سپس به ایران بازگشت و استاد موسیقی دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی شد.

کودکی او در تبریز سپری شد،

چون پدرش استپان علاقمند به موسیقی بود، پس از بازگشت از سفر خارج، یک پیانو به همراه آورد، امانوئل زمانی که هنوز ۴ سال بیشتر نداشت به تقلید از پدر و عمه اش پشت پیانو قرار می‌گرفت و در حالی که پاهایش به زمین نمی‌رسید با یک دست پیانو می‌نواخت. از ۹ سالگی دروس پیانو را در تبریز نزد خانم «صوفیا آمادونی» Amatoni که خود تحصیل کردهٔ سوئیس بود، آغاز کرد. زمانی که بیش از ۱۲ سال نداشت در ارکستر لئون گریگوریان نیز گاهی پیانو می‌نواخت. پدر که به استعداد فرزند خود پی برده بود، تصمیم گرفت شرایط تحصیل او را در خارج از کشور مهیا نماید؛ لذا به همین منظور راهی آلمان شد و پس از تهیه مقدمات برای همسر و فرزندش پیغام فرستاد که به او ملحق شوند، در سال ۱۳۰۷ آن دو زمانی ـ که امانوئل فقط ۱۳ سال داشت ـ از راه زمینی عازم هامبورگ شدند. امانوئل در این شهر آغاز به تحصیل کرد و در ضمن دروس موسیقی را در کنسرواتوار «برامس» دنبال می‌نمود. پس از اتمام این دوره در سال ۱۳۱۷ عازم برلین شد و تحصیلات عالی را در زمینهٔ موسیقی در آکادمی این شهر ادامه داد. در این دوره استاد او پیانیست و آهنگ ساز معروف «کنراد آنزورگه» Conrad Ansorge بود که نوازندگی را نزد «فرانتس لیست» آموخته بود.

در ایران چند سالی را به مطالعه در موسیقی ایران پرداخت، به مقام استادی در هنرستان عالی موسیقی رسید و به مرور و به موازات تدریس، دست به کار آفرینش موسیقی شده است.

تحصیلات موسیقی خود را از دوازده سالگی در هامبورگ و آکادمی برامس ضمن تحصیلات عمومی اش آغاز کرد. در هجده سالگی و بعد از پایان تحصیلاتش در رشته نوازندگی پیانو به برلین رفت و در این شهر به تحصیل و مطالعه در رشته های رهبری ارکستر و آهنگسازی پرداخت. در این حال آهنگسازی را طی مدت کوتاهی نزد پل هیندمیت فراگرفت و دوره پیشرفته نوازندگی پیانو را هم زیر نظر کنراد آنزورگه یکی از شاگردان فرانتس لیست و بعد از مرگ وی نزد همسرش مارگارت و پسرش یوآخیم آنزورگه دنبال کرد. کنسرت هایی هم در آلمان و دیگر کشورهای اروپایی اجرا نمود که با موفقیت رو به رو شد .... در کنکور بین المللی پیانو که به نام ویانا دا موتا پیانیست بزرگ پرتغالی در لیسبون برگزار می شد وی به اتفاق نادیا بولانژه معلم بزرگ معاصر در رشته آهنگسازی جزء هیئت داوران بود.

دیدگاه‌های او نسبت به موسیقی فراتر از معیارهای شناخته شده بود. او اولین ایرانی ای بود که در خارج از ایران، در آلمان و اتریش؛ یعنی، در موطن آهنگ سازان بزرگ، آثار آنها را به اجرا گذاشت، در آن زمان منتقدین موسیقی با تحسین و شگفتی از این رسیتال‌ها نام برده‌اند. او اولین ایرانی ای بود که در ۷۱ سال قبل یعنی در ۱۷ سالگی یک اثر مدرن پلی تنال به یاد راخمانینف برای پیانو نوشت، و چون شیفتهٔ مشرق زمین نیز بود سازهای ایرانی شامل تار، سنتور و تنبک را در یکی از قطعات خود وارد ارکستر سمفونیک نمود.

ملیک اصلانیان دربارهٔ دوران تدریس می‌گفت:

آنزورگه ـ و البته بعد پسرش «یواخیم آنزورگه» ـ ساعت‌های متوالی از فلسفه و ادبیات آلمان با من صحبت می‌کردند؛ و من توانستم از این دیدگاه آثار آهنگ سازان آلمانی را تفسیر نمایم».

این همان جوابی است که اکثر منتقدین موسیقی از خود سؤال می‌کردند که چگونه یک ایرانی قادر است این چنین موسیقی آلمانی را درک و تفسیر نماید. در دوران تحصیل در آلمان، ملیک اصلانیان با اشعار و افکار مولانا، حافظ، عطار و عارف ارمنی «گریگور نارکاتسی» آشنا شد. او شناخت کافی نیز از ذن ـ بودیسم خاور دور داشت، عوامل مزبور تاثیر بسزایی در اجرا و آثار او گذاشتند و از او شخصیتی متفکر با خصوصیات والای انسانی ساختند.

ملیک اصلانیان همیشه اعتقاد داشت که «هنرمند سفیر یک کشور است›› و این کاملاً صحیح بود، زیرا پس از اولین کنسرت او روزنامهٔ موزیکالی اش وِلت Musikalishe Welt در شماره ۱۳ نوامبر ۱۹۴۰ (۱۳۱۹) تحت امضاء ادیت اِسکوپریک Edith Skoprik چنین نوشت:

«امانوئل ملیک اصلانیان این جوان ایرانی پیانیستی است با نبوغ، او با نواختن خود قادر است شنونده‌ها را مسحور نماید، او هم دارای تکنیک عالی است و هم قادر است احساسات عمیق بیان نماید، حضار از او با کف زدن‌های پرشور و ممتد استقبال کردند».

رسیتال های ملیک اصلانیان در آلمان و اتریش در طی سال‌های جنگ جهانی دوم گاهی زیر بمباران برگزار می‌شد که البته کمترین خللی در اراده او به وجود نمی‌آورد. منتقدین موسیقی با تحسین فراوان از اجراهای او یاد می‌کردند. گرچه او استاد پیانو در کنسرواتوار هامبورگ بود و مدتی نیز مدیریت کنسرواتوار را نیز به عهده داشت، ولی دنیای غرب جوابگوی خواست‌های او نبود.

ملیک اصلانیان در ایران به تدریس پیانو در کنسرواتوار و دانشگاه تهران مشغول شد؛ و در کنار رسیتال‌ها، به‌طور جدی و مداوم به آهنگ سازی نیز پرداخت، زیرا دراین زمینه بود که می‌توانست عشق خود را به عرفان و اساطیر بیان نماید، هر چند آثار پیانویی او تنال است، ولی اسطوره و دوران باستان را او به زبان موسیقی پلی تنال به عنوان یک بیان فراگیر مطلق به کار گرفت و درضمن اطلاعات خود را در زمینهٔ دستگاه‌های موسیقی ایران در نزد استاد ابوالحسن خان صبا تکمیل نمود.

ملیک اصلانیان بر این عقیده بود: «باید بسیار دانست ولی به کار نبست، بلکه ارزش‌های جدید خلق نمود».

این دیدگاه را به خصوص در آثار ارکستری او مشاهده می‌کنیم؛ به عنوان مثال، در اثر افسانه آفرینش برای نمایاندن جهان پرآشوب و نامنظمِ پیش از خلقت، از موسیقی ۱۲ تنی «دودکافونیک» استفاده می‌کند که به تدریج همراه با آفرینش، موسیقی نیز تنال می‌شود.

او عقیده داشت:

تکنیک موسیقی همچو خاک حاصلخیز است، موسیقی محلی همچو دانه گیاه می‌باشد. همان طوری که دانه در خاک تغییر شکل می‌دهد، ملودی محلی نیز باید به وسیله آهنگ ساز به یک کیفیت جدید برسد».

اصولاً تغییر و تحول، همیشه مدنظر ملیک اصلانیان بود. انتخاب نام پروانه برای یک اثر پیانو تصادفی نبود، می‌دانیم کرم ابریشم در پیلهٔ خود به آرامی تبدیل به پروانه می‌شود، آنگاه از زندان خاکی رهایی یافته و به طرف نور پرواز می‌کند؛ اصلانیان می‌گفت: «انسان نیز باید این تحول را طی کند، باید خود را تعالی بخشد و موسیقی یکی از این طرق است، موسیقی برای من هدف نیست بلکه راه است، وسیله ای برای تعالی یافتن. هنر باید در خدمت خدا باشد و انسان با تعالی یافتن می‌تواند به خدا نزدیک تر گردد».

ملیک اصلانیان در طی زندگی پربار خود سه نسل نوازنده تربیت نمود. ۵ بار نشان هنری دریافت کرد.

وی دانش آموختهٔ کنسرواتوار برلین بود.

ملیک اصلانیان، طی سال‌ها فعالیت علمی و هنری خود، تا استادی ممتاز هنرستان عالی موسیقی پیش رفت

وی نخستین رسیتال پیانو را در ۱۹۴۰ش در برلین اجرا کرد. رسیتال‌های متعددی نیز در آلمان و اتریش به اجرا درآورده که با تحسین منتقدان موسیقی مواجه شده‌است. ملیک اصلانیان بعدها به ایران بازگشت و در هنرستان عالی موسیقی شروع به تدریس کرد.

زندگی خصوصی

او عاشق مشرق زمین و ایران بود؛ لذا پس از ازدواج با یک خانم هم کیش ایرانی در سال ۱۳۳۱ راه بازگشت را در پیش گرفت.

آثار

چهارگاه برای پیانو، افسانهٔ آفرینش، گلبانگ، پروانه و اوراتوریوی سپیده از آثار وی هستند.

باله پروانه، گلبانگ، برای ارکستر و گروه آواز جمعی، باله افسانه آفرینش و اوراتوریوی سپیده از کارهای برجسته صحنه ای اوست که همه آن ها در تالار رودکی در سال های پیش از انقلاب به اجرا درآمد

اصلانیان خالق آثاری چون "منظومه سمفونیک گلبانگ" بر اساس داستان کوتاهی از غلامحسین غریب، "افسانه‌آفرینش"، "پروانه"، "فانتزی برای تار"، "تنبک"، "سنتور و ارکستر"، و "آذربایجانی کنسرتو پیانو" بوده است. آثار او را بارها ارکسترهای بزرگ جهان و ارکستر سمفونیک تهران اجرا کرده‌اند.

تالیفات

Unfortunately, orchestral scores of his works have not been published. A few of his articles were published before the 1979 Revolution in Tehran in Majale-ye-Musik, and a collection of piano pieces, entitled Tre pezzi di pianoforte su temi di danze popolari orientali, was published in 1990 in Italy. The lack of published works may be explained by Melik-Aslanian’s professorial scruples about proper performance of his orchestral compositions. «آنزورگه» انسانی بود عارف، که فلسفه را خوب می‌شناخت. او درون‌گرایی، تفسیر موسیقی، و تکنیک‌های مهم نوازندگی را از لیست آموخته بود و به نوبهٔ خود به شاگرد خویش منتقل می‌کرد.

This article "امانوئل ملیک اصلانیان" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:امانوئل ملیک اصلانیان. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

📰 Article(s) of the same category(ies)

• ساموئل هاروتیونیان (سیاستمدار)
• آنا هاکوبیان (مترجم)
• لوسین مامیان
• تیگران گیوکچیان
• مکرتیچ کوریون
• گوری یتر
• زاروهی خاچاتریان

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• امانوئل ملیک اصلانیان in English