اپرای ملی ایرانی

اپرای عروسکی و در ادامه آن اپرای ملی نخستین بار با شیوه عروسک نخی(ماریونت)، توسط بهروز غریب پور پژوهشگر ایرانی، نویسنده، فیلمنامه نویس،نمایش نامه نویس ، مترجم، کارگردان در حوزه سینما و تئاتر و احیاگر نمایش عروسکی ایرانی خیمه شب بازی با بنیان گذاری گروه تئاترعروسکی آران در سال ۱۳۸۲،ابداع وخلق شد. اپرا که نمایشی برگرفته از موسیقی و شعر یک سرزمین است به دلیل ویژگی موسیقیایی با اقبال و توجه طیف گست:رده ای از مردم مواجه می شود. بنابراین آثار اپرا به حافظه فرهنگی یک ملت مبدل می شود. بسیاری از اپراها به دلیل تکرار و خواندن آن توسط عامه مردم، به فرهنگ فولکلور یک کشور تبدیل شده اند. اجرای اپرای عروسکی موجب ماندگاری و حفظ اشعار شاعران نامدار و فرزانه ایران زمین و معرفی آنان به جهان شده است. همچنین موسیقی دستگاهی و آواز ایرانی به کار گرفته شده در اپرای عروسکی ، موجب حفظ و تداوم موسیقی ایرانی و پیوند نسل جوان با موسیقی ملی شده است.

محتویات

سه مولفه اساسی در اپراشامل:۱- متن اپراکه در زبان ایتالیایی به آن لیبرتو گفته می شود.۲-گروه عظیمی از بازیگران-خوانندگان که بر اساس گستره صدایی نقش ها بازی می کنند ۳-موسیقی ارکسترال به همراه کرال، می شود. بنابراین می توان خاطر نشان کرد:غریب پور با الهام از اپرای غربی و احیای اپرای ایرانی تعزیه، به شیوه ای تالیفی و مدرن در آفرینش اپرای ملی و اپرای عروسکی دست یافت و آرزو و کوشش دیرینه هنرمندانی چون میرزاده عشقی،اسماعیل مهرتاش در مسیر اپرای ایرانی تحقق یافت. گروه تئاتر عروسکی آران نخستین گروه تئاتری است که، آفرینش اپرای ایرانی مبتنی بر موسیقی ارکسترال وردیف آواز ایرانی و همچنین نگارش متون اپرا(لیبرتو) بر اساس اشعار کلاسیک شاعران بزرگ ایرانی با شیوه ی خاص خود غریب پور، که در آن به زبان و تفکر هریک از شاعران نوشته شده است، می باشد. نگارش لیبرتو و ساخت اپرای عروسکی ، بر اساس داستان های دراماتیک ایرانی، راهی نوین در جهت حفظ گنجینه هنر نمایش ، موسیقی و شعر کلاسیک ایرانزمین پیش روی هنرمندان جوان ایرنی گشوده است.

اقدامات و روش کار گروه تئاتر عروسکی آران

شیوه اجرای اپرای عروسکی به صورت استفاده از پلی بک موسیقی ارکسترال می باشد. بنابراین با بهره گیری از سیستم بازپخش موسیقی ضبط شده و استفاده از عروسک های نخی (ماریونت) ، سیستم رپرتوار درجریان اصلی تئاترایران ایجاد شد تااجرای زنده اپرای ملی تکرار پذیر باشد. تاکنون برنامه منظم رپرتوار گروه تئاتر عروسکی آران، موجب مخاطب سازی وآشنایی بسیاری از تماشاگران و پیوند نسل جوان باحوزه شعر،تئاتر و موسیقی ایرانی شده است. اجرای اپرای عروسکی رستم و سهراب در سال ۱۳۸۲ به عنوان اولین فعالیت گروه تئاتر عروسکی آران می باشد که همزمان با آن از تالار نمایشی دارای صحنه اختصاصی اجرای اپرای عروسکی تالار فردوسی بهره برداری و افتتاح شد. سرپرست گروه تئاتر آران با بهره برداری از یک فضای بلااستفاده در مجاورت تالار رودکی ، کارگاه های جانبی ساخت عروسک و دکور شد و سرانجام موزه اختصاصی عروسک های تئاتر آران ، در سال ۱۳۹۶ را افتتاح نمود. گروه تئاتر عروسکی آران به دلیل طراحی و ساخت سازه متحرک به عنوان صحنه اجرا توسط بهروز غریب پور ، موفق به برگزاری تور اپرای عروسکی در شهرهای مختلف ایران و سالن های بین المللی شد. از جمله این اجراها می توان به شهرهای بابل ، اصفهان، گرگان، مشهد، شیراز و کشورهای ایتالیا و امارات متحده عربی (هر یک با سه اجرا و سه اپرای متفاوت) ، فرانسه ،گرجستان،جمهوری چک و لهستان به روی صحنه رفته است،نام برد. سایر فعالیت های این گروه تئاتری شامل،برگزاری تورهاو ورکشاپهای آموزشی، تربیت و جذب هنرمند اپرا در مکتب آران می باشد.

آثار اپرای گروه تئاتر عروسکی آران

•اپرای رستم وسهراب آهنگساز: لوریس چکناوریان

• اپرای مکبث آهنگساز: جوزپه وردی

•اپرای عاشورا آهنگساز: بهزاد عبدی

•اپرای عروسکی مولوی آهنگساز: بهزاد عبدی

•اپرای حافظ آهنگساز: بهزاد عبدی

•اپرای حافظ آهنگساز امیر پورخلجی

•اپرای لیلی و مجنون آهنگساز: اوزیر حاجی بیف / بازآفرینی : امیر بهزاد

•اپرای سعدی آهنگساز : امیر بهزاد

•اپرای خیام آهنگساز: امیر بهزاد

• اپرای عشق-شیخ صنعان و دختر ترسا از منطق الطیر عطار آهنگساز:شورا کریمی

واپرای همای وهمایون آهنگساز: بهزاد عبدی هم اکنون در دست اجرا است.

اپرای رستم و سهراب

(تالار فردوسی،دی۱۳۸۳) محصول مشترک:ایران،اتریش،ارمنستان بر اساس داستان رستم و سهراب شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی اپرای عروسکی "رستم و سهراب"، به کارگردانی و دراماتورژی بهروز غریب پور و آهنگسازی لوریس چکناوریان، نخستین گام گروه تئاتر عروسکی آران در اجرای اپرای عروسکی در ایران بوده ، نخستین بار در سال ۱۳۸۳ در تالار فردوسی تهران به روی صحنه رفت. غریب پور پیشتر نمایش " هفت خوان رستم" را به صورت تلفیق گروه کرال و موسیقی ارکسترال به آهنگسازی احمد پژمان و بازی گروه بازیگران و عروسک ها با استفاده از تکنیک فرابنفش و نمایش سایه ای در سال ۱۳۷۵ در سالن دوازده هزار نفری استادیوم آزادی برای مراسم افتتاحیه المپیک آسیا کارگردانی ک:رده بود. در سال 1379 با پیشنهاد وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی و به پیشنهاد وزیر فرهنگ وقت و لوریس چکناوریان، به کارگردانی و دراماتورژی دومین اقتباسش از داستان های شاهنامه و اشعار فردوسی پرداخت. اپرای "رستم وسهراب" به صورت استفاده تمام از عروسک های نخی(ماریونت)می باشد و مخاطب روایت تراژدی رستم سهراب رااز نگاه خالق اثر یعنی فردوسی شاعر می بیند.

از جمله مراحل قابل توجه تولید اپرای رستم و سهراب می توان به پروسه ساخت عروسک های نخی اشاره کرد: ساخت عروسک های نخی ، با طراحی کارگردان اپرای عروسکی و با هدف کسب تجربه از دو هنرمند اتریشی ورنرهایرزر و کریستین هایرزر،از گروه نمایش عروسکی ماریونتن تئاتر وین (marioneten theater) و همراهی دو عضو اصلی گروه تئاتر عروسکی آران، علی پاکدست و مریم اقبالی، در اتریش آغاز شد. پس از نخستین اپرای عروسکی، تمامی مراحل ساخت عروسک آثار دیگر اپرا در ایران و در کارگاه ساخت دکور و عروسک گروه تئاتر عروسکی آران می باشد. ماریونت های اپرای "رستم و سهراب" به عنوان میراث فرهنگی ایران ثبت شده است. همزمان بااجرای اپرای رستم و سهراب،تالار فردوسی( روبروی تالاروحدت) دارای صحنه اختصاصی اپرای عروسکی افتتاح شد. اپرای رستم و سهراب درتهران،رم،دبی،تفلیس،گرگان و دوبار درمشهد اجرا شده است.

اپرای مکبث

(تالار فردوسی،آذر ۱۳۸۶)

براساس تراژدی مکبث ویلیام شکسپیر(۱۶۱۶-۱۵۶۴) لیبرتو ازفرانچسکو ماریا پیاوه و آهنگسازی جوزپه وردی(۱۹۰۱-۱۸۱۳)، دومین اثر اپرای عروسکی گروه آران به کارگردانی و دراماتورژی بهروز غریب پور می باشد. این اثر بر اساس اجرای ارکستر آکادمی سانتا چی چیلای رم-ایتالیا از مجموعه آثار صوتی و موسیقی کلاسیک BECCA ساخته شده است. اپرای مکبث نمایش سرنوشت تراژیک سردار سلحشور اسکاتلندی( مکبث) است که در سودای رسیدن به قدرت و پادشاهی با همدستی همسرش (لیدی مکبث) و با پیشگویی سه جادوگر، جنایات گست:رده و قتل پادشاه(دانکن) می کند.مکبث غرق در جنون قدرت و به کمک پیشگوئی جادوگران برای حفظ سلطنتش می کوشد هر آنکه مانع پادشاهی اش است را به قتل رساند.او نمی میرد مگر در هنگام حرکت جنگل بیرنام و توسط کسی که هرگز از رحم مادر زاده نشده است. بنابراین او سلطنتش را جاودانه می داند.نبرد با مکبث خونخوار توسط سربازان مستتر در درختان جنگل بیرنام به فرماندهی مکداف که در عمل رستم زایی (سزارین) از شکم مادر زائیده شده است ،آغاز می شود و همو مکبث را به سزای اعمال خونینش می رساند. شیوه اجرای عروسکی تراژدی مکبث که بیان "بازیچه بودن" سوداگران قدرت است ، خلاقیتی است که تاثیر اثر سترگ شکسپیر را بر مخاطب دو چندان می کند.

ژان کلود کریر فیلم نامه نویس و نمایش نامه نویس معروف فرانسوی اپرای عروسکی مکبث رااثری شایسته و در راستای نمایش اهداف شکسپیر دانسته است. اپرای مکبث در تهران و تورین ایتالیا به روی صحنه رفته است.

اپرای عاشورا

(تالار فردوسی-۱۳۸۷)

اپرای عاشورا نخستین اپرای ملی، بر اساس طراحی و پژوهش و کارگردانی بهروز غریب پور و به آهنگسازی بهزاد عبدی در تالار فردوسی به روی صحنه رفته است. با قرینه سازی اپرای غربی و تعزیه ایران می توان دانست که تعزیه اپرای ایرانی است.وجود نسخ منظوم،گروه بازیگران و همچنین گروه موسیقی دراماتیک در سراسر نمایش خود گواه این مطالب است. معرفی و انتخاب نقش خوانندگان اپرا بر اساس تقسیم بندی مونته وردی(۱۶۴۳-۱۵۶۷م) و از نظر گستره صدایی آواز خوانندگان از حیث زیر و بم بودن به شش دسته تقسیم بندی کرد: ۱-سوپرانو (soprano) صدای زیر و ظریف زن ۲-متسوسوپرانو(mezzo soprano) صدای متوسط زن ۳ -کنترآلتو (contralto) صدای بم زن ۴-باریتون(baryton) صدای بم ۵-تنور(tenor) صدای مرد جوان ۶-باس(basso ) بم ترین صدای مرد می باشد. همچنین در تعزیه نیز شبیه خوانان بر اساس نقشی که به عهده دارند، گستره آوازی تقسیم بندی می شود: ۱-امام خوان ها بیشتر در مایه های پنجگاه، رهاوی و نوا می خوانند.۲-شبیه ابولفضل عباس(ع) در مایه ی چهارگاه می خواند.۳-شبیه حر در دستگاه چهارگاه می خواند. ۴-شبیه عبدلله بن حسین در گوشه ای از راک می خواند که این گوشه به راک عبدااله معروف شد.۵-اشقیا(شبیه شمر و مخالفان) از بحر طویل استفاده می کردند و بیشتر خواندنشان رسیتاتیف( resitatiff ) بود تا آواز خوانی.

اپرای عاشورا از نگاه محتشم کاشانی به واقعه کربلا روایت می شود که به کمک مرثیه محشتم و برخی از نسخ تعزیه، عاشورا را نخستین بار به صورت اثری دراماتیک با بازی آواگران( بازی دهنده_عروسک_خواننده) به اجرا در آو:رده است. اپرای عاشورا اجرای مدرنی از تعزیه می باشد.

رهبر ارکستر:ویلادمیر سیرنکو اجرای موسیقی:گروه کر و ارکستر ناسونال اکراین با همکاری اعضای گروه کر ارکستر سمفونیک طراحان شبیه ها:علی پاکدست،مریم اقبالی گوینده خطبه زینب(س):نسیم ادبی ضبط موسیقی: خانه ضبط موسیقی کیف(اکراین)،استودیو پاپ(تهران) محصول مشترک: گروه تئاتر عروسکی آران،مرکز هنرهای نمایشی بنیاد هنری و فرهنگی رودکی،موسسه توسعه هنرهای معاصر تهران۱۳۸۷/رم-ایتالیا۱۳۸۸/شارله ویله مزیه-فرانسه۱۳۹۰/کراکو-لهستان۱۳۹۱/تهران۱۳۹۴/۱۳۹۷

اپرای عروسکی مولوی

( تالار فردوسی ، بهمن ۱۳۸۸) بر اساس اشعار مثنوی مولوی و کلیات شمس تبریزی دومین اثر اپرای ملی بر اساس اشعار مثنوی مولوی و کلیات شمس تبریزی به نویسندگی و کارگردانی بهروز غریب پور و آهنگسازی بهزاد عبدی می باشد. این اثر که در آغاز با حمله مغول و قتل شیخ عطار نیشابوری اتفاق می افتد، به روایت زندگی مولانا جلال الدین و تحولات فکری و اندیشه او در دیدار با شمس تبریزی می پردازد. از جمله صحنه های محور در اپرا شامل: ۱-حمله مغول ها و قتل شیخ عطار ۲- رویارویی سلطان العلما (پدر مولوی) با پرده خوان و مرگ سلطان العلما ۳- دیدار اول مولوی و شمس با شعر کسیتی تو؟ ۴- سرزنش مریدان و همسر مولوی ۵- دیدار دوم شمس و مولوی ۶-گفت و گوی شبان و مرید متعصب ۷- دیدار سوم شمس و مولوی ۸- قتل شمس و پشیمانی مریدان ۹- دفاع مریدان از مولوی در برابر مغول از جمله آواگران این اثر، محمد معتمدی در نقش مولوی و همایون شجریان در نقش شمس تبریزی ، علی خدایی در نقش شیخ عطار و...می توان اشاره کرد. از مهم ترنی صحنه های اپرای مولوی، دیدار و گفت و گوی شمس و مولانا می باشد که با بازپخش بسیار آن در صفحات مجازی توسط مردم، ماندگار مانده است.

اپرای حافظ

(تالار فردوسی،۱۳۹۱) پنجمین اثر اپرای عروسکی از گروه تئاتر عروسکی آران و سومین اثر از اپرای ملی ایرانی، اپرای حافظ می باشد که به سیر زندگی حافظ از زمان مرگ ابواسحاق اینجو و در خلال حکومت امیر مبارزالدین بر شیراز و سپس به حکومت رسیدن فرزندش جلال الدین شاه شجاع می پردازد. از جمله نکات محوری در داستان اپرای حافظ، اشاره به سوزاندن دیوان اشعار او در حکومت امیرمبارزالدین و انتقال شفاهی و سنت سینه سینه آن توسط محمد گلندام دوست دیرینه حافظ می باشد که در صحنه هایی بع نام اورادخوانان، نمایش داده شده است. اپرای عروسکی حافظ در دو نسخه با دو آهنگسازی متفاوت،توسط غریب پور به روی صحنه رفته است. اپرای حافظ به آهنگسازی امیر پورخلجی با آواگری علیرضا قربانی در نقش حافظ و اپرای عروسکی حافظ به آهنگسازی بهزاد عبدی و آواگری محمد معتمدی با لیبرتو یکسان اجرا شده است.

انتشار آثار

تمامی آثار اپرای عروسکی،توسط تماشاخانه نی داوود به صورت DVD منتشر شده است.

منابع

• امینی،رحمت."ماندگاران صحنه۱ بهروز غریب پور".تهران:انتشارات نمایش،۱۳۹۸.
• غریب پور،بهروز."دنیای گست:رده نمایش عروسکی".تهران:نشر سروش،۱۳۶۴.
• غریب پور،بهروز."استاد خیمه شب بازی می آموزد".تهران:کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان،۱۳۶۳.
• بیضایی،بهرام."نمایش در ایران".تهران:انتشارات روشنگران و مطالعات زنان،۱۳۹۶
• آژند،یعقوب."نمایش در دوره قاجار".تهران:انتشارات مولی،۱۳۹۵
• حاجی بگوف،عزیر." اپرای کوارغلو".تهران:نشر دنیای نو،۱۳۸۲
• ستاری،جلال." زمینه اجتماعی تعزیه و تئاتر در ایران".تهران:نشر مرکز،۱۳۹۴
• وبگاه ایرنا: گفت و گو با بهروز غریب پور:اپرای عروسکی امکانی شکفته از دل محدودیت
• وبگاه ایرنا: اپرای ملی، آشتی دهنده نسل جدید با موسیقی آوازی ایران
• وبگا:باشگاه خبرنگاران جوان
• وبگاه همشهری آنلاین: تولد اپرای ملی
• وبگاه خبرآنلاین

• «مهرتاش و موسیقی عامیانه». بی‌بی‌سی فارسی.
• نگاهی به اپرای عاشورا نوشته سجاد پورقناد
• اپرای «عاشورا» در ماه صفر روی صحنه می‌رود
• سجاد پورقناد اپرای بهزاد عبدی را نقد می‌کند بایگانی‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine

پیوند به بیرون

• اپرای ملی ایرانی در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها
• اپرای ملی ایرانی در بانک جامع اطلاعات سينماى ايران
• اپراهای عروسکی بهروز غریب‌پور؛ سیری در شعر و زندگی شاعران فارسی زبان در یوتیوب (۱۶ خرداد ۱۴۰۰)
• خیمه‌شب‌بازی و پیشینه‌آن

رده:اپرا رده:یادمان‌های مولوی رده:نمایش‌های ۱۳۸۸ رده:آلبوم‌های محمد معتمدی رده:اپراهای به زبان فارسی رده:فیلم‌نامه‌نویسان اهل ایران رده:کارگردانان تئاتر اهل ایران رده:کارگردانان فیلم اهل ایران رده:کارگردانان فیلم‌های فارسی‌زبان رده:ادبیات فارسی رده: شعر فارسی رده: موسیقی ایرانی رده:اپرا ایرانی رده:بازی دهندگی عروسک رده:نمایش‌های عروسکی رده:ادبیات نمایشی رده:پیشه‌های تئاتری رده:پیشه‌های رسانه‌ای رده:پیشه‌های هنر رده:تئاتر رده:نمایشنامه‌نویسان

This article "اپرای ملی ایرانی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:اپرای ملی ایرانی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• اپرای ملی ایرانی in English