ایک (بیماری ماهی)

ichthyophthirius multifiliis
Cichlid showing the white spots characteristic of ich
Scientific classification
Domain:	Eukaryota
Clade:	Diaphoretickes
Clade:	SAR
Clade:	Alveolata
Phylum:	Ciliophora
Class:	Oligohymenophorea
Order:	Hymenostomatida
Family:	ichthyophthiriidae
Genus:	Ichthyophthirius
Species:	I. multifiliis
Binomial name
ichthyophthirius multifiliis Fouquet, 1876

ichthyophthirius multifiliis، که اغلب «ایک» نامیده می‌شود، یک مژک انگلی است. این نام به معنای واقعی کلمه به عنوان «شپش ماهی با بچه‌های زیاد» ترجمه می‌شود. این انگل می‌تواند اکثر گونه‌های ماهی‌های آب شیرین را آلوده کند. به اپیتلیوم آبشش، پوست و باله‌های میزبان ماهی نفوذ می‌کند و به عنوان گام تغذیه (تروفونت) در داخل اپیدرم قرار می‌گیرد. این ماهی به صورت یک لکه سفید روی سطح ماهی قابل مشاهده است، اما به دلیل میکروسکوپ داخلی آن، یک اندو انگل (انگل داخلی) واقعی است و نه انگل خارجی.

این بیماری ماهی‌ها، به دلیل وجود تروفون‌های قابل مشاهده ماکروسکوپی (تا قطر ۱ میلی‌متر) در پوست و باله‌ها است. تروفونت که به‌طور پیوسته در حال چرخش است، توسط سلول‌های میزبان (سلول‌های اپیدرم و لکوسیت‌ها) احاطه شده‌است و باعث ایجاد ارتفاع دقیقه ای پوست می‌شود. این گره‌های منعکس کننده نور به عنوان لکه‌های سفید شناخته می‌شوند.

در صورت رعایت نشدن قوانین سختگیرانه ایمنی زیستی، این گونه انگل ممکن است با انتقال ماهی یا تجهیزات از سامانه‌های آلوده به یک واحد پرورش ماهی وارد شود. هنگامی که ارگانیسم وارد یک مرکز پرورش ماهی بزرگ می‌شود، به دلیل چرخه تولید مثل سریع آن، کنترل آن سخت است. اگر کنترل نشود، عفونت ممکن است منجر به مرگ همه ماهی‌ها در مخزن یا آکواریوم شود.

اقدام‌های مدیریتی دقیق شامل روش‌های مکانیکی و شیمیایی به‌طور کلی اعمال می‌شود و می‌تواند عفونت را در سطح قابل پذیرشی در مزارعه‌های پرورش ماهی نگه دارد. با این وجود، این اقدام‌های مانند از نظر نیروی کار، مواد شیمیایی و ماهی‌های تلف شده در مزرعه‌های پرورش ماهی پرهزینه است.

تحقیقات در پروژه برنامه‌های چارچوبی توسعه فنی و تحقیقاتی ParaFishControl به طیف وسیعی از رویکردهای جدید برای کنترل اشاره کرد. به عنوان مثال، سامانه ایمنی ماهی توانایی مبارزه با انگل‌های مهاجم را دارد و ممکن است در آینده واکسنی ساخته شود. علاوه بر این، محصولات باکتریایی جدید (سورفکتانت‌های سودوموناس) می‌توانند به شکل مستقیم مراحل بیرونی انگل را بدون آسیب رساندن به میزبان از میان ببرند.

ichthyophthirius multifiliis از دو روش آسیب قابل توجهی به آبشش‌ها و پوست وارد می‌کند. در گام اول، ترونت‌ها به اپیتلیوم میزبان نفوذ می‌کنند و زمانی که تعداد انگل‌ها نسبت به اندازه ماهی زیاد باشد، نفوذ ممکن است مستقیماً با از بین بردن یکپارچگی سطح ماهی، ماهی را بکشد. ثانیاً، در صورت موفقیت‌آمیز بودن حمله، ترونت‌های مهاجم به گام تروفونت در اپیدرم ماهی تبدیل می‌شوند، جایی که رشد می‌کنند و منیفول حجم خود را گسترش می‌دهند. هنگامی که تروفون‌ها از محل اقامت اپیدرمی خود خارج می‌شوند، زخم شدید به دنبال دارد که منجر به مرگ و میر بالای میزبان می‌شود. تنظیم اسمزی ماهی هم با نفوذ و هم با فرار تروفون به چالش کشیده می‌شود. آسیب به آبشش میزبان نیز کارایی تنفسی ماهی را کاهش می‌دهد و اکسیژن دریافتی آن از آب را کاهش می‌دهد.

چرخه زندگی

• 
  Simplified scheme of the life cycle of the fish parasite Ichthyophthirius multifiliis

چرخه زندگی انگل مستقیم است، به این معنی که هیچ میزبان واسطه ای در انتقال گنجانده نشده‌است. این شامل یک گام تروفونت ساکن در سطح ماهی (اپیتلیوم آبشش، پوست و اپیدرم باله) است. این گام گام تغذیه است که به‌طور مداوم بقایای سلولی و سلول‌های میزبان زنده را در محل اپیدرمی خود می‌بلعد و باعث می‌شود انگل بتواند در مدت کوتاهی - بسته به دمای محیط نکهداری جانور - به سرعت رشد کند و گسترش یابد.

هنگامی که تروفون به اندازه معینی (۱۰۰–۱۰۰ میکرومتر) رسید، از اپیدرم میزبان خارج می‌شود و آزادانه به صورت تومونت شنا می‌کند (همچنین توسط مژگان پوشیده شده‌است). پس از چند دقیقه تا چند ساعت، تومونت به هر سطحی در استخر ماهی یا مخزن ماهی می‌چسبد و یک دیواره کیست ضخیم و ژلاتینی ایجاد می‌کند. به این گام توموسیست گفته می‌شود.

در داخل توموسیست، یک سری تقسیمات سلولی میتوزی انجام می‌شود و بسته به دما، تا ۱۰۰۰ سلول (تومیت) تولید می‌شود. اینها با نفوذ به دیواره کیست از توموسیست فرار می‌کنند، سپس در آب مخزن ماهی به جستجوی میزبان ماهی می‌پردازند که اگر ساده و غیر ایمن باشد سریع و کارآمد به آن نفوذ می‌کنند و آنها را در مخازن پرورش ماهی آلوده می‌کند و باید اقدامات درمانی صورت بگیرد.

این چرخه زندگی بسیار به دمای آب بستگی دارد و کل چرخه زندگی در حدود از ۷ روز در ۲۵ درجه سانتی گراد تا ۸ هفته در بین ۵ تا ۶ درجه سانتی گراد هفته طول می‌کشد.

آسیب‌شناسی و علائم بالینی

علائم و نشانه‌ها

عفونت تنظیم اسمزی و تنفس میزبان را به چالش می‌کشد. عفونت‌های باکتریایی و قارچی در گام دوم به دلیل اختلال در پوشش‌های اپیتلیال شایع هستند. هنگامی که تروفون‌ها از اپیدرم خارج می‌شوند، سلول‌های محافظت نشده (غیر پوشش سلولی مخاطی) در دسترس سایر پاتوژن‌ها قرار می‌گیرند.

علائم بالینی

رفتار معمولی ماهی‌های آلوده بالینی شامل مواردی است:

• بی اشتهایی (از دست دادن اشتها)
• افزایش تعداد تنفس (هیپرونتیلاسیون)
• تغییر رنگ
• رفتار غیرعادی (بی تحرکی، انزوا)
• استراحت در پایین
• چشمک زدن (مالیدن و خراشیدن روی اشیا)
• اختلال در تعادل شنای وارونه در نزدیکی سطح.

تروفنت‌های ichthyophthirius multifiliis (قطر ۳۰۰ میکرومتر) در اپیدرم باله دم قزل آلای رنگین کمان (میکروسکوپ نوری با زیر نور). ماکرونوکلئوس نعل اسبی شکل قابل مشاهده است. (عکس: کورت بوچمن، دانشگاه کپنهاگ)

نفوذ ترونت ممکن است باعث شنا کردن نامنظم و حرکاتی شود که منعکس کننده تحریک سطوح ماهی است. تروفون تا زمانی که از ماهی تغذیه نکند و به قطر حدود ۰٫۳–۰٫۵ میلی‌متر رشد کند با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست. لکه‌های سفید ممکن است به بیش از ۱ میلی‌متر قطر دارند و به راحتی روی پوست و باله‌ها تشخیص داده می‌شوند در حالی که تروفون‌های متصل به آبشش‌ها به دلیل پوشش آبشش (آبشش‌پوش) به سختی دیده می‌شوند.

پوست: عفونت‌های ایک معمولاً به صورت یک یا چند نقطه سفید مشخص روی بدن یا باله ماهی قابل مشاهده است. لکه‌های سفید سلول‌های منفردی به نام تروفونت هستند که از سلول‌های میزبان (سلول‌های اپیدرم و لکوسیت‌های جذب شده به محل) تغذیه می‌کنند و ممکن است تا ۱ میلی‌متر در قطر رشد کنند. عفونت‌های شدید با ضایعات بعدی به دنبال فرار تروفون، پوست را نامنظم، کرکی و خاکستری می‌کند.

آبشش: عفونت آبشش‌های ماهی ممکن است باعث تنفس در سطح و افزایش حرکات تهویه اپرکول درجانور شود.

تأثیر

با توجه به ویژگی میزبانی پایین انگل، عفونت ایک از تمام سامانه‌های ماهی آب شیرین مورد بررسی قرار گرفته‌است. با این حال، حساسیت و تأثیر بین گونه‌های میزبان متفاوت است. قزل آلای رنگین کمان، گربه ماهی و مارماهی گونه‌های ماهی بسیار حساس هستند و عفونت‌های کنترل نشده منجر به مرگ و میر تقریباً ۱۰۰ درصدی می‌شود. برخی از سیپرینیدها، مانند گورخرماهی، حفاظت ذاتی بالاتری دارند و ممکن است عفونت را سریعتر از سایر گونه‌ها پاک کنند.

تشخیص

تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی ichthyophthirius multifiliis theront (عکس: Ole S. Møller، دانشگاه کپنهاگ)

تروفون‌های قابل مشاهده ماکروسکوپی (لکه‌های سفید) روی پوست یا باله‌ها اغلب مبنای تشخیص آزمایشی عفونت I. multifiliis است. تشخیص را می‌توان با بررسی میکروسکوپی اسمیر پوست و آبشش تأیید کرد. خراشیدن پوست، باله‌ها یا سطوح آبشش (با استفاده از لغزش پوششی یا چاقوی جراحی) و نصب بعدی بر روی اسلاید میکروسکوپ با چند قطره آب در زیر لام پوششی باید زیر میکروسکوپ نوری (با بزرگنمایی 20-400 x) بررسی شود. تروفونت به آرامی در حال چرخش است و توسط مژک‌هایی که به سرعت در حال ضرب و شتم هستند پوشیده شده و دارای یک هسته بزرگ نعل اسبی شکل برجسته است. تشخیص مولکولی می‌تواند بر اساس دانش ژن‌های کدکنندهٔ آنتی‌ژن i انگل باشد و توسط واکنش زنجیره‌ای پلیمراز و واکنش زنجیره‌ای پلیمراز بی‌درنگ کمی انجام می‌شود.

درمان‌ها

ichthyophthirius multifiliis

مواد شیمیایی و داروها

درمان‌های شیمیایی گوناگونی را می‌توان برای درمان ماهی‌های آلوده و سامانه‌های مزرعه ماهی آلوده به کار برد، اما همیشه باید در طول درمان احتیاط کرد. برخی از داروها برای گونه‌های خاص ماهی سمی هستند و هر روش درمانی باید گونه ماهی را در نظر بگیرد (برخی داروها را تحمل نمی‌کنند). مالاکیت گرین قبلاً داروی انتخابی بود، اما به دلیل سرطان زا بودن، این رنگ آلی اکنون ممنوع شده‌است. فرمالین زمانی که مکرر استفاده شود (30-50 mg/L) ترونت‌ها و تومونت‌های عفونی را از بین می‌برد، اما به دلیل سرطان‌زایی آن، باید از سایر شیمی‌درمان‌کننده‌ها استفاده کرد. سولفات مس، متیلن بلو و پرمنگنات پتاسیم مؤثر هستند اما از نقطه نظر زیست‌محیطی سؤال برانگیز هستند. مس ممکن است هنوز در برخی کشورها استفاده شود، اما مصرف بیش از حد مس با مس بسیار آسان است. دوز توصیه شده ۰٫۱۵–۰٫۳ میلی‌گرم در لیتر است و غلظت آن هرگز نباید از ۰٫۴ میلی‌گرم در لیتر تجاوز کند. مس در آب نرم برای ماهی سمی تر از آب سخت است. داروهایی مانند مترونیدازول و کینین هیدروکلراید نیز مؤثر هستند، اما نیاز به تجویز از یک مرجع دامپزشکی دارند.

محصولات سازگار با محیط زیست شامل پراکسید هیدروژن و محصولات آزاد کننده پراکسید هیدروژن مانند پرکربنات سدیم و اسید پراستیک هستند. این ترکیبات را می‌توان به آب مخزن ماهی اضافه کرد و ترونت و تومونت را از بین برد اما بر گام تروفونت در پوست ماهی تأثیری نمی‌گذارد. سمیت پراکسید هیدروژن در دماهای بالاتر افزایش می‌یابد. هنگامی که کلرید سدیم در غلظت حداقل ۷٫۵ گرم در لیتر استفاده شود، از تولید ترونت‌های عفونی در توموسیست‌ها جلوگیری می‌کند. هنگامی که در غلظت ۱۰ گرم در لیتر در مدت ۱۴ روز استفاده شود، انگل را می‌توان به‌طور کامل از سامانه مزرعه پرورش ماهی در گردش مجدد حذف کرد.

اخیراً مجموعه وسیعی از عصاره‌های گیاهی مؤثر بوده‌اند، از جمله آب سیر که اثر سمی بر ترونت‌ها و تروفونت‌ها دارد. کنترل بیولوژیکی نیز پتانسیل خود را نشان داده‌است. لیپوپپتید ترشح شده به عنوان سورفکتانت از باکتری Pseudomona نشان داده‌است که ترونت‌ها، تومونت‌ها و توموسیست‌ها را از بین می‌برد. این برای ماهی سمی نیست، که نشان می‌دهد کنترل آینده می‌تواند بر اساس محصولات طبیعی سازگار با محیط زیست باشد.

مدیریت

حذف کامل ماهی از مخزن و انتقال مکرر به مخازن تمیز ممکن است اعمال شود. ترونت‌ها، گام متحرک و آلوده کننده ماهی در چرخه زندگی ایک، از توموسیست در انتهای مخزن خارج می‌شوند. با این حال، بدون ماهی برای اتصال مجدد، ترونت‌ها در عرض ۴۸ ساعت (در دمای بالاتر) می‌میرند. یک راه مؤثر برای پاکسازی ایک از جمعیت ماهی این است که تمام ماهی‌های حامل تروفونت در پوست، باله‌ها یا آبشش‌ها را هر ۲۴ ساعت به یک مخزن غیر آلوده منتقل کنید. سپس ماهی دوباره آلوده نمی‌شود و پس از چند روز (بسته به دما) ماهی‌ها عفونت را پاک می‌کنند زیرا تروفون‌ها در این مدت خارج می‌شوند. آنها زمان کافی برای تولید ترونت ندارند زیرا ۲۴ ساعت زمان بسیار کوتاهی است تا تومونت‌های آزاد شده از روش توموسیست‌هایی که گام عفونی را آزاد می‌کنند رشد کنند. در شرایط آب سردتر، این روش‌های مدیریتی باید برای مدت طولانی تری ادامه یابد. روش دیگر استفاده از فیلتراسیون مکانیکی آب با استفاده از اندازه‌های مش ۸۰ میکرون است. با این کار تومونت‌ها قبل از ته‌نشین شدن از آب خارج می‌شوند و به گام توموسیست (گام ضرب) تبدیل می‌شوند.

سایر استراتژی‌های کنترل

جلوگیری

برای جلوگیری از معرفی انگل در گام اول باید اولویت داده شود. ماهی‌های جدید گرمابی باید حداقل چهار هفته و ماهی‌های سردآبی هشت هفته قرنطینه شوند. شناخت اقدامات ایمنی زیستی برای کارکنان مزرعه پرورش ماهی از جمله استفاده از حمام پا بایوسید، پوشش ولباس مجزا برای واحد، استفاده از تجهیزات مجزا و ضدعفونی دست‌ها قبل و بعد از تعمیر و نگهداری هر مخزن، خطر انتشار انگل را بین واحدهای مزرعه پرورش ماهی کاهش می‌دهد.

پاسخ میزبان ممکن است محافظتی را فراهم کند. ماهی‌هایی که از عفونت بهبود می‌یابند تا حدودی در برابر عفونت مجدد محافظت می‌شوند و می‌توانند در برابر عفونت جدید مقاومت کنند. در حال حاضر به دلیل عدم وجود واکسن تجاری در دسترس، پیشگیری از بیماری با واکسیناسیون امکان‌پذیر نیست. با این حال، چندین مطالعه پروتئین‌های کاندید واکسن بالقوه، به عنوان مثال i-آنتی‌ژن‌ها و سایر انگل‌ها را شناسایی کرده‌اند که نشان می‌دهد واکسنی می‌تواند در آینده تولید شود.

پژوهش

با توجه به وقوع و تأثیر I. multifiliis در سامانه‌های مزرعه پرورش ماهی آب شیرین در سراسر جهان، تلاش‌های تحقیقاتی قابل توجهی در آزمایشگاه‌های سراسر جهان انجام می‌شود. داروهای جدید و عصاره‌های گیاهی برای تأثیر آنها بر مراحل گوناگون انگل در حال آزمایش هستند.

در پروژه تحقیقاتی حمایت شده از H2020 اروپا، ParaFishControl، یک سری روش‌های کنترل بررسی شده‌است. انگل را می‌توان در آزمایشگاه تکثیر کرد - با موفقیت در میزبان (in vivo)، اما همچنین کشت سلولی می‌تواند بخشی از چرخه زندگی را پشتیبانی کند (In vitro) . واکسن‌های تجربی برای اهداف کنترلی آتی در حال آزمایش هستند. سورفکتانت‌ها (با اثر انگلی کشی بالا) از باکتری‌های طبیعی مانند سودوموناس در حال بررسی و آماده‌سازی برای بازاریابی هستند. نشان داده شده‌است که عصاره‌های گیاهی واکنش‌های ایمنی ماهی‌ها را تحریک می‌کنند (و در نتیجه تا حدی از رشد تروفونت جلوگیری می‌کنند)، مانند قزل‌آلای رنگین کمان. روش‌های مدیریتی، بر اساس درک اولیه از چرخه زندگی، می‌تواند فشار عفونت را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. همه با هم، این رویکردها را می‌توان برای کنترل یکپارچه عفونت I. multifiliis در ماهیان آبزی پروری به کار برد. با توجه به توسعه سامانه‌های آبزی پروری - که بر چرخه زندگی و بیماری‌زایی انگل‌ها تأثیر می‌گذارند، تحقیقات ادامه‌ای برای کنترل مطمئن این انگل در آینده مورد نیاز است.

جستارهای وابسته

• Marine لیک، بیماری مشابه ماهیان دریایی.

پیوند به بیرون

• "MetaPathogens and vectors - Ebola, HPV, HIV, HTLV, Covid Taxonomy". Detailed life cycle of ichthyophthirius multifiliis at MetaPathogen
• Treatment information for freshwater ich at the Aquarium Wiki
• ichDB - ichthyophthirius Genome Database Wiki
• ichthyophthirius White spot disease

This article "ایک (بیماری ماهی)" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:ایک (بیماری ماهی). Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• ایک (بیماری ماهی) in English