بهرام فریورصدری
| بهرام فریورصدری | |
|---|---|
| زمینهٔ کاری | معماری، شهرسازی |
| زادروز | ۲۶ دی ۱۳۱۶ شهرضا |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | معمار، شهرساز |
| کتاب‌ها | تحولات طرح‌ریزی شهری ایران در دوران معاصر |
| همسر(ها) | ثریا بیرشک |
| مدرک تحصیلی | فوق‌لیسانس معماری از دانشگاه تهران، دوره عالی برنامه‌ریزی منطقه‌ای در لهستان، دوره عالی شهرسازی و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، مرکز برنامه‌ریزی |
بهرام فریورصدری متولد ۲۶ دی‌ماه ۱۳۱۶ در شهرضای اصفهان، معمار و یکی از نخستین شهرسازان معاصر ایرانی به‌شمار می‌رود و به عقیده بسیاری وی پدر شهرسازی نوین ایران است.[۱][۲] او دانش‌آموخته رشته ریاضی دبیرستان هدف تهران[۳] در سال ۱۳۳۵ است و فوق‌لیسانس معماری را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲- آتلیه هوشنگ سیحون- کسب کرده و در ادامه نیز دوره‌های شهرسازی را در لهستان و ژاپن گذراند.[۴] از لحاظ فعالیت‌های حرفه‌ای نیز او که به‌تازگی در ۱۳۴۳ در رشته معماری فارغ‌التحصیل شده‌بود، در همان سال کار حرفه‌ای خود را در دفتر فنی وزارت کشور و در امور طرح‌ریزی شهری آغاز نمود و چند سال بعد به عنوان رئیس امور طرح‌ریزی و شهرسازی وزارت کشور و معاون طرح و برنامه‌ریزی دفتر کل فنی این وزارت‌خانه (۱۳۴۹) به کار خود ادامه داد.[۵] در ادامه و پس از پیوستن به دفتر مشاوره معماری در دهه ۵۰، آغازگر انجام پروژه‌های شهرسازی در این شرکت شد، شرکتی که در سال ۱۳۶۰ با ادغام در مؤسسه اوربیس با نام شارستان ادامه فعالیت داد[۶] و بهرام فریورصدری سال‌ها در هیئت مدیره آن و به عنوان مدیر عامل فعالیت کرده و تهیه برنامه‌ها و طرحهای شهری بسیاری را در کشور مدیریت کرده‌است[۷] که شاید بتوان انجام مطالعات انتقال پایتخت[۸] را به عنوان مهم‌ترین آن‌ها یاد کرد. در حال حاضر نیز که او ۸۲مین زادروز خود را می‌گذراند، ریاست هیئت مدیره مهندسین مشاور شارستان و ریاست گروه تخصصی شهرسازی جامعه مهندسان مشاور ایران را داراست.[۹][۱۰][۱۱]
تحصیلات و مدارک علمی[ویرایش]
- فارغ‌التحصیل رشته ریاضی دبیرستان هدف-تهران- ۱۳۳۵
- فوق‌لیسانس معماری دانشکده هنرهای زیبا- دانشگاه تهران- ۱۳۴۲
- پایان‌نامه دکترای شهرسازی- دانشکده هنرهای زیبا- دانشگاه تهران- ۱۳۴۵
- دوره عالی برنامه‌ریزی منطقه‌ای- دانشکده فنی- اشتچین- لهستان- ۱۳۴۸
- همکاری علمی با آکادمی علوم لهستان- ۱۳۴۸
- دوره عالی شهرسازی و برنامه‌ریزی منطقه‌ای- مرکز برنامه‌ریزی سازمان ملل- ناگویا- ژاپن- ۱۳۵۲
- دوره عالی مدیریت- سازمان مدیریت صنعتی- ۱۳۵۲[۹][۱۲]
سوابق مدیریت و خدمات علمی- حرفه‌ای[ویرایش]
- کارشناس شهرسازی ـ وزارت کشور ـ تهران ۱۳۴۵–۱۳۴۲
- رئیس امور طرح‌ریزی و شهرسازی وزارت کشور ـ تهران ۱۳۵۲–۱۳۴۹
- معاون طرح و برنامه‌ریزی دفتر کل فنی ـ وزارت کشور ـ تهران ۱۳۵۲–۱۳۴۹
- مدیریت گروه‌های تحقیقاتی و مطالعاتی وزارت کشور تهران ۱۳۵۲–۱۳۴۵
- عضو هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور شارستان ۱۳۵۴ تاکنون[۹]
برخی فعالیت‌های حرفه‌ای[ویرایش]
- طرح شهرسازی و معماری شهر جدید چوکا گیلان، مشاور دتای ۱۳۵۳
- مدیریت پروژه مراکز آموزش حرفه ای قم، اهواز و مشهد ۱۳۵۶–۱۳۵۵
- خانه جوانان، سوسنگرد، مسجد سلیمان و اهواز ۱۳۵۷–۱۳۵۶
- طرحهای هادی شهرهای سوسنگرد، بستان، هندیجان، اردکان فارس، نورآباد، ممسنی ۱۳۵۷–۱۳۵۶
- طرحهای جامع و تفصیلی کرمان، بندرعباس، سیرجان ۱۳۶۴–۱۳۶۱
- برنامه‌ریزی راهبردی شهر جدید مجلسی اصفهان ۱۳۶۷
- امکان‌سنجی انتقال مرکز اداری و سیاسی کشور ۱۳۶۸[۱۳]
- برنامه‌ریزی و طراحی شهری مجتمع مسکونی خدماتی عباس‌آباد تهران ۱۳۷۰
- طرح توسعه و عمران شهر جدید مجلسی ۱۳۷۰
- مطالعات راهبردی شهر جدید علوی، بندرعباس ۱۳۷۲
- طراحی ساخت و سازهای اطراف بزرگراه نواب، تهران ۱۳۷۳
- طرح جامع شهرستان کرمان ۱۳۷۵
- طرح ساماندهی ناحیه زرگنده تهران ۱۳۷۶
- مدیریت پروژه طرح تجدید نظر در طرح جامع و طرحهای تفصیلی شهر کرمان ۱۳۷۸
- طرحهای توسعه شهری و همکاری با شهرداری‌های اصفهان ۱۳۸۰، شهرداری تهران ۱۳۸۱
- طرحهای جامع توسعه شهری شهر جدید سهند ۱۳۸۲
- طرح جامع فضاهای ورزشی کشور ۱۳۸۳
- امکان‌سنجی و مکان‌یابی هتل‌های سه ستاره در استان‌های اصفهان، یزد، قم ۱۳۸۴[۱۴]
- طرح مطالعاتی مسکن و صنعت ساختمان محلی در ۴ استان ۱۳۸۶
- طراحی نظام مطلوب به تصمیم‌گیری در بازار زمین ۱۳۸۶
- طرح ساختاری - راهبردی شهر قزوین ۱۳۸۶
- طرح ساماندهی و بهسازی بافت کهن شهر کرمان ۱۳۸۷
- طرح ساماندهی سکونت گا ه‌های غیررسمی شهر ورامین ۱۳۹۰
تحقیقات و تألیفات[ویرایش]
- مقالات مربوط به معماری ایران ـ مجله بانک ساختمانی
- مقالات مربوط به معماری ـ مجله پیک جوانان
- طرح تحقیقاتی معماری روستایی ایران.
- ترجمه و تألیف مقالاتی راجع به نظریه آستانه‌ها و کاربرد آن در طرح‌ریزی توسعه شهری.
- ترجمه و تألیف مقالاتی راجع به برنامه‌ریزی ملی در لهستان.
- ترجمه کتاب طرح‌ریزی در سیوسیتی (آمریکا).
- طرح تحقیقاتی برنامه‌ریزی منطقه ای در ژاپن.
- بررسی مسائل برنامه‌ریزی در شهر تهران.
- مطالعه تیپولوژی بادگیرها و معماری کویری در ایران.
- مطالعات موردی دربارهٔ مسائل مربوط به معماری و طرح‌ریزی شهری در شهرهای ایران.
- بررسی مسائل مربوط به بازارهای ایران.
- بررسی نظام هدایت و کنترل توسعه شهری در ایران.
- بررسی مسائل و مشکلات برنامه‌ریزی شهری در ایران.
- تألیف کتاب تحولات طرح‌ریزی شهری ایران در دوران معاصر-۱۳۹۳- تهران- آذرخش.[۹][۱۵][۱۶]
عضویت در مجامع حرفه‌ای[ویرایش]
- دبیرکمیته ملی حفظ آثار و بناهای تاریخی ایران (ایکوموس). ۱۳۵۴–۱۳۵۱
- عضو نظام معماری و شهرسازی ایران. ۱۳۵۴
- عضو هیئت مدیره موقت دوره انقلاب جامعه مهندسان مشاور ایران. ۱۳۵۸
- نماینده گروه شهرسازی در شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران. ۱۳۶۷ – ۱۳۶۵
- نماینده گروه شهرسازی در شورای مدیریت جامعه مهندسان مشاور ایران. ۱۳۷۸ – ۱۳۷۰
- عضو هیئت مدیره سازمان نظام مهندسی استان تهران. ۱۳۷۹ – ۱۳۷۶
- رئیس شورای گروه شهرسازی جامعه مهندسان مشاور ایران. ۱۳۸۱–۱۳۶۵
- عضو شورای تخصصی شهر تهران. ۱۳۷۹–۱۳۷۳
- نماینده جامعه مهندسان مشاور ایران در گروه تخصصی مشترک شهر تهران. ۱۳۸۱–۱۳۷۹
- نماینده جامعه مهندسان مشاور ایران در کمیته اجرایی طرحهای توسعه شهری تهران ۱۳۸۲–۱۳۸۱[۹]
شرح ورود به حرفه[ویرایش]
بهرام فریور صدری در کتاب تحولات طرح‌ریزی شهری ایران در دوران معاصر، ورودش به عرصه شهرسازی را چنین بیان می‌کند: «من در خردادماه ۱۳۴۳ رشته معماری در دانشکده هنرهای زیبا را به پایان رساندم و در آبان‌ماه ۱۳۴۳ به پیشنهاد مهندس سید مرتضی موسوی، کار حرفه‌ای خود را در دفتر فنی وزارت کشور در امور طرح‌ریزی آغاز کردم. دفتر فنی وزارت کشور، ارائه خدمات فنی مورد نیاز شهرداری‌های کشور را به‌عهده داشت که طیف وسیعی از زمینه‌های مختلف و فعالیت‌های عمران شهری، مانند معماری، شهرسازی، تأسیسات و تجهیزات شهری، فضاهای سبز و غیره را شامل می‌شد. گستردگی این فعالیت‌ها در حقیقت مربوط به وظایفی می‌شد که شهرداری‌ها و انجمن‌های شهر- به عنوان حکومت‌های محلی- در رابطه با نظام هدایت و کنترل توسعه شهری به عهده داشتند. در آن زمان، من هیچ شناختی از شهرسازی نداشتم، به‌ویژه اینکه در دفتر فنی وزارت کشور چگونه به شهرسازی پرداخته می‌شود. یک روز بر حسب اتفاق ملاقاتی با سید مرتضی موسوی داشتم که دوره دانشکده را باهم و در آتلیه سیحون گذرانده بودیم و بین دوستان، او را سید می‌نامیدیم. او برایم توضیح داد که به‌تازگی در وزارت کشور به‌کار مشغول شده‌است و در آن‌جا با یک نفر شهرساز آلمانی به نام فریدریش فایل آشنا شده که مسئولیت تهیه اولین طرح جامع اصفهان را در مهندسان مشاور کوکس به عهده داشته‌است. او پس از اتمام طرح جامع اصفهان، به‌اتفاق کارشناس آلمانی دیگری به نام شِوِر که مطالعات ترافیک طرح را به‌عهده داشت، به دولت ایران پیشنهاد کردند که مایلند در ایران بمانند و به خدمات خود درزمینه شهرسازی ادامه دهند. به این ترتیب، فایل به‌عنوان مشاور وزیر کشور و شِوِر به عنوان مشاور شهردار تهران استخدام و به کار مشغول شدند. سید وجود فایل را فرصتی استثنایی می‌دانست و پیشنهاد کرد که اگر عده‌ای از دوستان معمار به او بپیوندیم، می‌توانیم مرکزی را برای گسترش فعالیت‌های شهرسازی و ارائه خدمات طرح‌ریزی به شهرداری‌های کشور پایه‌گذاری کنیم. به همین سادگی، راه من از معماری به‌سوی شهرسازی و طرح‌ریزی شهری تغییر یافت.»[۵]
گزیده‌ای از نظرات در مورد وی[ویرایش]
در کتاب تحولات طرح‌ریزی شهری ایران در دوران معاصر، کمیته پژوهش توسعه شهری جامعه مهندسان مشاور ایران، بهرام فریورصدری را این گونه معرفی می‌کند: «مهندس بهرام فریور صدری، دانش‌آموخته معماری و شهرسازی دانشگاه تهران، از ابتدای دهه ۱۳۴۰ وارد عرصه شهرسازی کشور شد و اکنون ۵۰ سال (نیم قرن) از آن‌زمان می‌گذرد و پیوسته در کار شهرسازی حضور فعال داشته و منشأ اثرات بسیار در این رشته بوده‌است. علاوه بر دانش شهرسازی، از تجربیات گرانباری نیز در حرفه برخوردار می‌باشد. به‌طوری که انباشت این تجربیات او را صاحب‌نظر تراز اول در شهرسازی کشور ساخته‌است. از ویژگی‌های شخصیت پخته و آگاه مهندس فریور صدری، صراحت، صداقت و سادگی بیان است، که در رفتار، گفتار و نگرش او بازتاب یافته و اطمینان و اعتماد همگان را در تحلیل واقعیات شهرسازی کشور جلب کرده‌است. مهندس فریورصدری خود را علمدار پیشکسوتی نمی‌داند و همیشه از فعالیت‌های خود در آن‌دوره از کلمه «ما» یعنی گروه نخستین یاد می‌کند. در سال ۱۳۸۳ جامعه مهندسان شهرسازی وظیفه خود دانست که از گروه نخستین، مراتب قدرشناسی خود را به‌عمل آورد، در یک جلسه مشترک ضمن سپاسگزاری از بزرگان گروه نخستین، مهندس ایرج کلانتری، مهندس یزدان هوشور، مهندس حسین شیخ زین‌الدین، خانم دکتر گیتی اعتماد؛ از مهندس فریورصدری به عنوان پیشکسوت شهرسازی که همواره و پیوسته در این رشته فعال بوده و تلاش پیگیر داشته‌است، یاد کرده و قدردانی و سپاسمندی خود را به جای آورد.»[۵] در بخشی از کتاب نیم قرن شارستان- تداوم و تجربه (۱۳۹۶)، سهراب مشهودی، می‌نویسد: مهم‌ترین ویژگی مهندس صدری و شارستان ارجحیت خود شهرسازی و فعالیت‌های اجتماعی (مرتبط به شهرسازی) بر کار دفترشان در این شاخه است. بدون شک چنان‌چه این همه وقت و نیرو صرف فعالیت‌های عام شهرسازی نمی‌کردند، دفترشان از بُعد مالی بسیار موفق‌تر از حالا می‌بود. لکن ایشان مردم، شهروندان، خود شهرسازی و فعالیت‌های اجتماعی مرتبط به آن را، بر منافع خصوصی خود ترجیح داده‌اند و می‌دهند و کوشش کرده‌اند، این را به اطرافیانشان، از جمله من (که اغلب شاگرد و معاونشان بوده‌ام) تسری دهند. به روزآوری و کارا نمودن فن شهرسازی دغدغه دیگر ایشان و مهندسان مشاور شارستان است، که در تمام طرحهای این دفتر از جمله مهم‌ترین آن‌ها یعنی تدوین شرح خدمات تیپ ۱۲ شهرسازی در سال ۱۳۶۹ خود را نمایش می‌دهد.[۷]
گزیده‌ای از سخنان وی[ویرایش]
طی مصاحبه‌ای با بهرام فریورصدری در مورد منطقه ۲۲، که در کتاب هشتی تهران- چیتگر (۱۳۹۶) قسمت‌هایی از آن به چاپ رسیده‌است وی در مورد ضرورت عدم توسعه مسکونی در منطقه ۲۲ بیان می‌کند که «اراضی منطقه ۲۲ تنها فرصت کلان‌شهر تهران بود[۱۷] و پیشنهاد شده‌بود که توسعه مسکونی دیگری در آن‌جا ادامه پیدا نکند! ما هم در مطالعاتمان به همین نتیجه رسیده‌بودیم که توسعه مسکونی در این منطقه متوقف گردد.[۱۸][۱۹] دعوا و تنش زیادی در همان‌دوره با شهردار وقت و تعاونی مسکن ارتش داشتیم. در میدان تیر چیتگر، زمین بزرگی آزاد بود که قصد داشتند تبدیل به کاربری مسکونی کنند و ما با آن مخالف بودیم. من همواره گفته‌ام که منطقه ۲۲ تنها فرصت شهر تهران است که اگر آن را همانند یک انگشتر فرض کنیم، میدان تیر، نگین این انگشتر خواهد بود[۲۰][۲۱]؛ ما باید این محدوده را حفظ کنیم، یعنی ارزشمند است و نباید ساخت وسازهای بی‌برنامه در آن‌جا شکل بگیرد.» در جایی دیگر در همین کتاب وی در مورد دیدگاه یک برنامه‌ریز شهری در مورد کیفیت ارتباط میان انسان و طبیعت در تهران و به ویژه منطقه ۲۲ بیان می‌کند که «تهران فرزند البرز است، چنان‌که در دامن البرز متولد شده‌است، از مادرش تغذیه کرده، بزرگ شده، رشد کرده و مدیون البرز است؛ اما اکنون پس از گسترش، به مادرش رسیده و به عنوان فرزند ناخلف به او لگد می‌زند![۲۲] در نتیجه این پدیده باید مهار شود.»[۲۳] از دیگر نکاتی که بهرام فریورصدری همواره به آن اشاره می‌کند، نبود قانون‌مندی در نظام شهرسازی کشور است به طوری که وی در کتابش، در مورد تجربه تهیه طرح جامع و تفصیلی کرمان می‌نویسد: «سروران من (خطاب به اعضای جلسه)! امروز از شما دعوت کرده‌ام که پس از ارائه گزارش کوتاهی از آنچه در چند سال گذشته در شهر کرمان اتفاق افتاده‌است، به استحضارتان برسانم که من و مهندسین مشاور شارستان از این پس نه برای شهر کرمان و نه برای هیچ شهر دیگری طرح جامع یا تفصیلی به سیاق گذشته تهیه نخواهیم کرد. می‌توانید نسبت به لغو قرارداد، یا اخذ هر تصمیم دیگری که مناسب می‌دانید در این زمینه اقدام کنید! بیش‌تر حاضرین در جلسه می‌دانستند من چندان هم بیهوده نمی‌گویم، پرسیدند: چرا؟ زیرا به نظر من تهیه طرح جامع و تفصیلی تنها نقشی که به عهده دارد، ریختن آب توبه به دست خلافکاران است!» طرحی توسط مشاور تهیه می‌شود، خوب یا بد، پس از سال‌ها رفت وبرگشت و انجام اصلاحات در آن به تصویب مقام‌های محلی و بالاخره شورایعالی می‌رسد و برای اجرا به سازمان‌های محلی ابلاغ می‌شود. ده- پانزده سال یا بیش‌تر، خلاف، خلاف و خلاف! آنچه توسط مسؤولین صورت می‌گیرد اقداماتی برخلاف پیشنهادهای طرحهای جامع و تفصیلی است. تا اینکه بالاخره ضرورت بازنگری در آن مطرح می‌شودو مجدداً مهندسان مشاور اقدام به بازنگری و تهیه طرح‌ها می‌کنند. باز هم جدای از کیفیت تهیه طرح، آنچه به سرانجام می‌رسد: خلاف، خلاف، خلاف تا نوبت بعد! خوب در اینجا نقش مهندسان مشاور در این جریان‌ها چیست؟ نهایتاً اینکه من بعد از نزدیک به ۴۰ سال تجربه در این زمینه، دیگر حاضر نخواهم بود در چنین کار بیهوده‌ای مشارکت کنم![۵]
منابع[ویرایش]
- ↑ ضیائی، آرزو. «بافت‌آسیب‌پذیر، جامعه آسیب‌دیده». آرمان. دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ثابتی‌راد، عباس. «تاریخ اشغال یک شریان». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «بهرام فریور صدری به مناسبت هشتادمین زادروز». انجمن مفاخر معماری ایران. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «هنرمندانی که برج و ورزشگاه می‌سازند». جام‌جم آنلاین. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ فریورصدری، بهرام (۱۳۹۳). تحولات طرح‌ریزی شهری ایران در دوران معاصر. تهران: آذرخش. ص. ۲۰۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۸۸۱-۸۵-۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «نیم قرن شارستان». کانون مهندسان معمار دانشگاه تهران. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ طبیب‌زاده نوری، آرش؛ ملک‌محمدی نوری، داوود (۱۳۹۶). نیم قرن شارستان- تداوم و تجربه. تهران: آذرخش. ص. ۲۹۰. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۷۶-۱۴-۵-۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «پایتخت». دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «برنامه‌ریزی تنها بخش لازم برای توسعه شهری نیست». صدای جمهوری اسلامی ایران. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «جامعه مهندسان مشاور ایران». دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «بهرام فریور صدری». کانون معماران معاصر.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «از پایتخت می‌رویم یا می‌مانیم؟ از طرح تا واقعیت!». همشهری آنلاین. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «مروری بر فعالیت‌های بهرام فریورصدری». پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی. دریافت‌شده در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران». دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «کتاب ˝ تحولات طرح‌ریزی شهری ایران در دوران معاصر˝ رونمایی می‌شود». هنر آنلاین. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «کوچک شدن دریاچه چیتگر به نفع بساز و بفروشی». میدان. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «فرصتی که به تهدید تبدیل شد اختلاس از «بانک زمین»». قانون. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «گزارش نشست «بازنگری‌های پی در پی در غیاب سیاست‌گزار مسئول»». نظرآنلاین پایگاه خبری – تحلیلی پژوهشکده نظر. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «کوچک شدن دریاچه چیتگر به نفع بساز و بفروشی». خبر فوری. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «کوچک شدن دریاچه چیتگر به نفع بساز و بفروش». ایران جیب. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ معماری، یحیی. «تهران با تصمیمات غلط شهری همچون فرزندی ناخلف به مادرش (البرز) لگد می‌زند». خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران. دریافت‌شده در ۲۴ ژانویه ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ سپهر، پویا؛ عطارزاده، میثم؛ میرمعینی، مهدی (۱۳۹۶). هشتی تهران- چیتگر. تهران: بن‌گاه. ص. ۵۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۲۶۸-۳۸-۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
This article "بهرام فریورصدری" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:بهرام فریورصدری. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
