حسنعلی مروارید
| میرزا حسنعلی مروارید | |
|---|---|
| زادروز | ۱۲۹۰ شمسی مشهد، ایران |
| درگذشت | ۱۴ مهر ۱۳۸۳ شمسی |
| محل زندگی | مشهد، ایران |
| تبار | ایرانی |
| تأثیرگذاران | میرزا مهدی اصفهانی |
| مذهب | شیعه |
| آثار | تنبیهات حول المبدا و المعاد |
میرزا حسنعلی مروارید (زادهٔ ۱۲۹۰، مشهد - درگذشتهٔ ۱۳۸۳) از فقهاء و علماء معاصر شیعه بود.
او از شاگردان میرزا مهدی اصفهانی، مؤسس مکتب تفکیک که مکتبی ضد فلسفی در مشهد محسوب می‌گردد، می‌باشد.[۱]
زندگینامه[ویرایش]
میرزا حسنعلی مروارید در دو ساعت به غروب روز دوشنبه ۸ شوال سال ۱۳۲۹ هجری قمری، مصادف با ۹ مهر ماه سال۱۲۹۰ هجری شمسی، در خانواده‌ای اهل علم و سرشناس در مشهد به دنیا آمد. از آنجا که پدرش شیخ محمدرضا مروارید که او هم از اهل علم بود، عهد اخوّت و رابطه‌ای نزدیک با شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی داشت و همچنین به‌خاطر اینکه نام جد مادری‌اش میرزا حسنعلی تهرانی بود، پدرش نام «حسنعلی» را بر او نهاد. وی پس از از دست دادن پدر در نه سالگی، تحت تربیت حسنعلی نخودکی اصفهانی بود.
با اینکه او پدرش را خیلی زود از دست داد، اما از آنجا که پسر بزرگ خانواده بود، برای دیگر برادران خود پدری نیز می‌کرد. جلال مروارید (برادر حسنعلی) می‌گوید: ایشان برای من هم برادر بود، هم پدر و هم استاد. من کوچک بودم که پدرم فوت نمود. محبت پدر را نچشیدم. ایشان بجای پدر من بود و نمی‌گذاشت احساس کمبودی در زندگی بنمایم. در تحصیلات حوزوی و اساتید من نیز مراقب بود و از هیچ تلاشی برای رشد علمی من کوتاهی نمی‌نمود.[۲]
خاندان[ویرایش]
پدر وی شیخ محمدرضا مروارید از علمای مشهد بود و رابطه‌ای نزدیک با حسنعلی نخودکی اصفهانی داشت. مرحوم نخودکی اصفهانی با شیخ محمدرضا مروارید عقد اخوت بسته بود. یک بار مرحوم نخودکی به فرزند ایشان، میرزا حسنعلی مروارید گفته بود: من ۲۵ سال با پدر شما رفاقت و انس داشتم در این مدت نشد یک بار پشت سر کسی حرفی بزند و گلایه نماید.[۲]
شهرت «مروارید» در این خاندان با یکی از مشهورترین رجال ادب و هنر در عهد تیموری یعنی شهاب الدین عبدالله مروارید، متخلص به بیانی آغاز می‌شود.[۳]
گفته شده که پدر شهاب الدین، شمس الدین محمد که از وزرای دربار زمان خود بود، از طرف امرای تیموری به مأموریتی به بحرین رفت. در راه بازگشت چند دانه مروارید پربها با خود آورد و به این سبب به «مروارید» مشهور شد و این نام درخاندانش ماند.
عموی وی علی‌اکبر مروارید نیز از علما و شاگردان آخوند محمدکاظم خراسانی بوده‌است. جد مادری وی میرزا حسنعلی تهرانی (از شاگردان میرزای شیرازی) بود.
ازدواج[ویرایش]
او در سن ۳۰ سالگی با فرزند شیخ رضا تقوی بجنوردی ازدواج کرد. شیخ رضا تقوی بجنوردی فرزند شیخ مرتضی بجنوردی فرزند شیخ محمدتقی بجنوردی است.
حاج شیخ محمدتقی بجنوردی از علمای و فقهای بزرگ شیعه و از شاگردان برجسته صاحب جواهر و شیخ انصاری بود که در مشهد حسینیه‌ای را وقف نمود که مجالس عزاداری امام حسین در آنجا برگزار می‌گردید. این حسینیه حاج شیخ بسیار در میان مردم مشهد معروف بود. از همان زمان تاکنون مجالس حسینیه حاج شیخ نسل اندر نسل در میان نسل حاج شیخ برقرار است.[۲]
زندگی‌نامهٔ علمی و اجتماعی[ویرایش]
فعالیت‌های علمی[ویرایش]
او از شاگردان میرزا مهدی غروی اصفهانی مؤسس مکتب تفکیک بود و مباحثات علمی خود را با میرزا جواد آقا تهرانی انجام می‌داد.[۴]
او از ۱۷ سالگی و بیش از ۲۰ سال در درس میرزا مهدی شرکت می‌کرده‌است و با او انس داشته‌است. او به خاطر خوش استعدادی و ضبط صحیح فرمایشات استاد، مورد علاقهِ میرزا مهدی اصفهانی قرار داشت. به احترام اساتید خود خجالت می‌کشید که در درس خارج میرزا و کنار اساتید بنشیند؛ لذا بعد از ورود میرزا به درس، پشت در کلاس نشسته و مخفیانه از درس او استفاده نموده و تقریرات درس را نیز می‌نوشت. یک روز میرزا متوجه علاقه مروارید به درس شده و تقریرات نوشته شده او را نیز می‌نگرد که مطالب را دقیق ضبط و تقریر نموده و درس را خوب متوجه می‌شود، لذا از او دعوت می‌کند که در درس شرکت نماید. هنگامی که برخی از حاضرین درس اعتراض نموده که ایشان هنوز در حدی نیست که درس را متوجه شده و در ردیف اساتید و اعاظم بنشیند، میرزا می‌گوید: «من برای عنوان درس نمی‌دهم، هرکس درس را می‌فهمد می‌تواند در درس شرکت کند. آقا میرزا حسنعلی را من امتحان کردم، درس را متوجه می‌شود و لذا می‌تواند در درس شرکت نماید. اگر کسی به عنوانش برمی‌خورد می‌تواند در درس شرکت ننماید». به این کیفیت و با تشویق استاد، در درس میرزا مهدی اصفهانی در کنار بزرگان و اساتید شرکت می‌نماید.[۲]
وی پس از درگذشت استاد خویش، در حوزهٔ علمیه به تدریس خارج فقه و معارف دینی پرداخت و قریب چهل سال، به تدریس اشتغال داشت. حسنعلی مروارید تبحری در تفسیر روایات و فقه‌الحدیث داشت.
بیشترین شهرت علمی وی در تبیین و توضیح معارف کلامی، اعتقادی و ضوابط دین‌شناسی در مکتب اهل‌بیت به سبک استاد خویش است. کتاب تنبیهات حول المبدأ و المعاد، خلاصه‌ای از درس‌های معارف اوست که در دوره‌های متعدد به تدریس آن‌ها پرداخته بود و بنا به خواهش تنی چند از شاگردان، آن را به‌صورت کتابی مستقل به رشتهٔ تحریر درآورد. این کتاب با چاپ و ترجمه‌های متعدد، با استقبال دانش‌پژوهان و دانشمندان مواجه شده‌است.[۵]
استادان معروف[ویرایش]
- حسنعلی نخودکی اصفهانی
- کاظم دامغانی
- هاشم قزوینی
- میرزا مهدی اصفهانی
فعالیت‌های اجتماعی[ویرایش]
حسنعلی مروارید مدرسهٔ علمیهٔ بعثت را در سال ۱۳۵۰ و مدرسهٔ علمیهٔ سعادت را در سال ۱۳۵۵ تأسیس و وقف کرد[۶] و به تربیت و تعلیم طلاب علوم دینی پرداخت.
نماز جماعت وی به‌ترتیب در مدرسه میرزا جعفر، مسجد ملاهاشم و مسجد ملاحیدر مشهد برگزار می‌شد. این جماعت، به‌ویژه در نماز صبح، از دیرباز مورد استقبال مجاوران و زائران و محل اجتماع روحانیان و عالمان بوده‌است.[۵]
او که در اواخر عمر، بینایی اش بسیار ضعیف گشته و توانایی جسمی اش کم گشته بود، اما همچنان مقید بود که همه روزه با کمک آشنایان و بستگان به حرم مطهر حضرت رضا و برای نماز جماعت در مسجد حاضر گردد.
رسیدگی او به فقیران و نیازمندان و برگزاری روضه‌های هفتگی اش و تواضع او در اعمال و رفتار، زبان زد عام و خاص بود و روی همین جهت بین مردم محبوبیت خاصی پیدا کرده بود.
خانواده و منتسبان[ویرایش]
فرزندان[ویرایش]
حسنعلی مروارید هفت پسر و سه دختر دارد.[۲]
پسران او به ترتیب سن[ویرایش]
- مرتضی مروارید (محقق و مفسر قرآن)
- مهدی مروارید (استاد خارج فقه و اصول، نمایندهٔ سید علی سیستانی در مشهد و عضو شورای مدیریت حوزهٔ علمیهٔ خراسان)
- محمد مروارید (استاد خارج فقه و اصول در مشهد)
- علی مروارید (مدیر مدرسهٔ علمیهٔ سعادت مشهد)
- جواد مروارید (استاد و محقق در معارف و فقه در مشهد)
- محسن مروارید (استاد خارج فقه و اصول در قم)
- محمدصادق مروارید (از مدیران حوزهٔ صنعت و بازرگانی، فارغ‌التحصیل حوزه)
دامادهای او به ترتیب سن[ویرایش]
- علی‌اکبر الهی خراسانی (روحانی محقق و اولین مدیر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی)
- مهدی غفاری (روحانی، مؤسس مدرسه علمیه بقیةالله مشهد)
- سید علی شهرستانی (از نویسندگان و محققان شیعه و برادر سید جواد شهرستانی)
درگذشت[ویرایش]
وی در ۱۴ مهر ۱۳۸۳ برابر با سه‌شنبه ۱۹ شعبان ۱۴۲۵، بعد از ۹۳ سال زندگی با برکت درگذشت و شیخ علی فلسفی بر او نماز خواند و در رواق دارالسرور حرم امام رضا به خاک سپرده شد.
از نگاه دیگران[ویرایش]
در بخشی از پیام سید علی خامنه ای:
این عالم جلیل القدر، عمر پربرکت خود را یکسره با پرهیزکاری و صلاح و سداد گذارنیدند و در طول سالیان متمادی، با رفتار و منش علمی و عملی خویش چهره ای نورانی و فراموش نشدنی از خود در خاطره همة کسانی که با ایشان آشنا بودند، باقی گذاشتند.
در بخشی از پیام سید علی سیستانی:
معظم‌له که عمر شریفشان را در ترویج دین مبین و دفاع از حریم مذهب اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) و خدمت مؤمنین صرف نمودند، یکی از مصادیق برجسته علمای ربانی و خدمتگزارانِ نمونة دین و مذهب بودند.
در بخشی از پیام لطف‌الله صافی گلپایگانی:
ثلمة جبران ناپذیر ارتحال بقیة السلف، عالم عامل، حضرت آیت‌الله آقای مروارید (تغمّده الله بغفرانه) که سال‌ها از اساطین حوزة جلیلة علمیة مشهد مقدس و از بزرگان علمای اعلام و از مرزبانان مخلص مکتب اهل بیت (علیهم السلام) بودند، موجب کمال تأثّر و تأسف است. فقید سعید در تدریس و ترویج دین مبین و ابطال مبطلین و تمسک به معارف خاص و خالص قرآن و عترت (علیهم الصلاة و السلام) مانند أسلاف عالیقدر خود، اهتمام بلیغ داشت، شکرالله مساعیَه الجمیلة.
در بخشی از پیام شبیری زنجانی:
فقید سعید حقّا از نوادری بود که «أجمَعَتِ العِصابةُ علی الإذعان به» یعنی: همه بزرگان دربارهٔ ایشان اتفاق نظر دارند. (این عبارتی است که علمای علم رجال در مورد اعاظم و بزرگان روایان احادیث معصومین به کار می‌برند)
در بخشی از پیام هاشمی شاهرودی:
از دست دادن این روحانی عالیقدر که بیش از ۸۰ سال در حوزه علمیه مشهد به تربیت و پرورش شاگردان روحانی و طلبه اشتغال داشته‌اند و از هر جهت مورد احترام مردم و محل رجوع و حل مسائل و مشکلات همه طبقات اجتماعی بوده‌اند، برای جهان تشیع یقیناً ثُلمه ای بزرگ خواهد بود که یافتن همتراز و همسنگ ایشان، فرصتی بسیار و زمانی دراز طلب می‌کند.
فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، علوی گرگانی، صانعی، شیرازی، مظاهری، طاهری خرم‌آبادی، یثربی، شرعی و… در پیام‌هایی جداگانه ارتحال او را تسلیت گفتند.
رئیس‌جمهور، رئیس مجلس، رئیس قوه قضائیه، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، تولیت آستان قدس رضوی، دادستان کل کشور، وزیر کشور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، استاندار، رئیس شورای اسلامی و شهردار مشهد آن زمان و… نیز پیام تسلیت فرستادند.[۷]
یاسر الحبیب (از نزدیکان سید صادق شیرازی)، دربارهٔ مروارید می‌گوید:
ایشان از بهترین علمای ربانی و مبارز با عرفان باطل بوده‌اند. خدا درجات و مقام ایشان را بالا ببرد.[۸]
روابط او با دیگران[ویرایش]
- رابطه بروجردی با مروارید:
به نقل از جلال مروارید (برادر حسنعلی مروارید): شب اول ماه شوال، با اخوی به مسجد گوهرشاد رفتیم و در یکی از شبستان‌ها کنار ایشان مشغول نماز شب عید فطر شدیم. در اثنای نماز، شخصی می‌آمد و می‌رفت و گویا منتظر بود نماز اخوی تمام شود. وقتی دید نماز طول می‌کشد، به ایشان گفت: آیت‌الله العظمی بروجردی به همراه آیت‌الله حاج شیخ علی اکبر نوغانی در ایوان مقصوره منتظر شما هستند. اخوی نماز را سلام داد و با هم نزد آیت‌الله بروجردی رفتیم. مردم در محضر ایشان منتظر ثبوت رؤیت هلال ماه شوال برای معظم‌له بودند. آیت‌الله بروجردی از اخوی پرسیدند: شما ماه را دیده‌اید؟ اخوی پاسخ دادند: بله. آیت‌الله بروجردی بی درنگ و بدون سؤال از محل، زوایه و کیفیت رؤیت (که در این موارد معمول است) رو به مردم فرمودند: الحمد لله، فردا عید است مردم نیز با خوشحالی صلوات فرستادند.
- رابطه قزوینی با مروارید:
بیش از ۵۰ سال پیش، مرحوم آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی به حسنعلی مروارید فرموده بودند: شما برای مرجعیت هیچ چیزی کم ندارید و حیف است با این سوابق و فضائل اینجا بمانید. محیط مشهد برای مرجعیت مناسب نیست، به نجف بروید، ایشان در جواب گفته بود: من دنبال مرجعیت نیستم.
- رابطه سیستانی با مروارید:
به نقل از شیخ حسین تقوی بجنوردی: آیت الله مروارید در آخرین سفر زیارت عتبات عالیات (سال ۱۳۷۷ ش) به همراه چند تن از نزدیکانشان برای دیدار با حضرت آیت‌الله سیستانی به منزل ایشان (در نجف) رفتند. با ورود آیت‌الله مروارید، آیت‌الله سیستانی برای استقبال ایشان به صحن حیاط آمدند و بعد از عرض سلام، دست ایشان را بوسیدند و خودشان به جای یکی از جوان‌ها، زیر بغل ایشان را گرفتند. آیت‌الله مروارید در آن ایام که دیگر چشمشان نمی‌دید، پرسیدند: ایشان کیست؟ آیت‌الله سیستانی خود پاسخ دادند: منم علی![۹]
- رابطه وحید خراسانی با مروارید:
این دو دیدارهای متعددی با هم داشتند. وحید خراسانی به صورت متعدد به منزل مروارید در مشهد آمده بود و با هم به گفتگو نشسته بودند. در مقابل هم مروارید وقتی به قم می‌رفت، به دیدن وحید خراسانی در منزلش می‌رفت. در یکی از این دیدارها که در حدود سال ۱۳۷۰ در قم رخ داد، وحید خراسانی به عنوان احترام به مروارید تا بیرون منزل آمد و به استقبال او رفته و او را تا داخل منزل مشایعت نمود و بعد دوباره به صحبت نشستند. اما از آنجا که هردو سعی در رسانه ای نشدن این دیدارها داشتند، لذا تنها یک عکس از دیدارها پخش شده‌است.
وحید خراسانی که مدتی همدرس با مروارید در کلاس‌های میرزا مهدی اصفهانی بود، بعد از فوت مروارید اظهار تاسف از فوت او می‌کرد و می‌گفت: ای کاش، بیشتر می‌شد که ایشان را ببینیم.[۱۰]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «حسنعلی مروارید - دانشنامهٔ اسلامی». wiki.ahlolbait.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۷-۲۳.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ «مروارید خراسان/ حسن طالبیان شریف». شبکه اجتهاد. ۲۰۱۷-۰۵-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۲۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ http://www.mehrnews.com/news/3012506/کتاب-اسناد-و-موقوفات-حوزه-علمیه-مشهد-رونمایی-شد
- ↑ مروارید علم و عمل؛ نگاهی به زندگینامه آیت‌الله میرزا حسنعلی مروارید تبیان
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ویکی فقه حسنعلی مروارید
- ↑ http://m-saadat.ir/aboutus.php?bid=2
- ↑ الهی خراسانی، محمد. مروارید علم و عمل. صص. ۱۰۰–۱۰۵.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «القطرة - نظرتان دربارهٔ شیخ حسنعلی مروارید چیست؟». www.alqatrah.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۴-۱۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ الهی خراسانی، محمد. مروارید علم و عمل. صص. ۱۴–۱۵.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ خطای لوآ در پودمان:Citation/CS1/fa/Identifiers در خط 47: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
پیوند به بیرون[ویرایش]
This article "حسنعلی مروارید" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:حسنعلی مروارید. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
