حمید احیاء
حمید احیاء (زاده ۱۳۳۵) کارگردان تئاتر، بازیگر و مترجم ایرانی‌الاصل ساکن آمریکا است.[۱]
او از مترجم‌های حرفه‌ای حوزه تئاتر است که به دلیل آشنایی با دنیای تئاتر و صحنه، ترجمه‌هایی برجسته ارایه کردند.[۲]
احیاء با ترجمه‌هایش برای نخستین بار نمایش‌نامه‌نویسان برجسته جهان مانند مارتین مک‌دونا، مارشا نورمن، برایان فری‌یل و آگوست ویلسن را به مخاطبان ایرانی شناساند.[۳]
از ترجمه‌های او می‌توان به خالی‌بند دنیای غرب، ملکه زیبایی لی‌نین، مالی سویینی، سفر اسب پنجم، پاره‌سنگ در جیب‌هایش، بانوی دریایی، کپنهاگ و بیرون از مولینگار اشاره کرد.[۴][۱] در سال ۲۰۰۹ جایزه بهترین برگردان نمایشی سال از طرف انجمن نمایشنامه نویسان ایران به برگردان نمایشنامه کپنهاگ تعلق گرفت.[۵][منبع بهتری نیاز است]
زندگی و کار[ویرایش]
احیاء دانش آموختهٔ رشتهٔ تئاتر از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و دانشگاه نیویورک است. احیاء ترجمه آثار ادبی به ویژه در حوزهٔ تئاتر و نمایشنامه را از اواسط دههٔ ۱۳۷۰ آغاز کرد.[۶][۱] او همسرِ سپیده خسروجاه نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر است.[۲]
حمید احیاء در سال ۱۳۵۶ برای ادامه تحصیل در رشتهٔ تئاتر در دانشگاه نیویورک به آمریکا رفت. سپس گروه تئاتری در شهر برکلی تشکیل دادند و در این گروه به کارگردانی و بازیگری تئاتر پرداخت. احیاء برای حفظ رابطه‌اش با ایران به ترجمه آثار ادبیات نمایشی از انگلیسی به فارسی پرداخت. خود می‌گوید «این شانس را داشتم که در آمریکا با نمایشنامه‌های جدیدتر آشنا شوم و متون نمایشنامه‌نویس‌هایی را بخوانم که در ایران شناخته‌شده نیستند. می‌دانستم که برای مترجم‌های داخل ایران بسیار مشکل است که بدانند در آن‌جا چه اتفاقی رخ می‌دهد. پیش از گسترش اینترنت دستیابی به کتاب دشوار بود و مترجم‌های ایرانی بیشتر به سراغ آثار نمایشنامه‌نویسانی می‌رفتند که در ایران معروف بودند. به همین جهت علاقه داشتم به سراغ آثار نویسندگانی بروم که تا به آن زمان نمایش‌نامه‌های‌شان در ایران ترجمه نشده بود.»[۷]
احیا دشوارترین کار خود به عنوان مترجم را انتخاب متن می‌داند. او نمایشنامه‌های مطرح را از طریق خواندن نشریات و وب‌سایت‌های تئاتری و دیدن نمایش‌های روی صحنه جستجو می‌کند اما می‌گوید ۹۹ درصد نمایشنامه‌هایی که پیدا می‌کند یا باب طبع او نیستند یا به درد ایران نمی‌خورند و با تماشاگر ایرانی رابطه برقرار نمی‌کنند. همچنین به مسئله امکانات و اجرایی‌بودن نمایشنامه در ایران توجه می‌کند، برای مثال اگر یک نمایشنامه ۴۰–۵۰ کاراکتر داشته باشد، اجرای آن مشکل‌تر می‌شود. او می‌گوید «من به دلیل اینکه بازیگر و کارگردان تئاتر هستم، اجرایی بودن یک متن نمایشی خیلی بیشتر از ادبی بودن آن برایم مطرح است و در ترجمه نیز سعی می‌کنم زبانی را ارائه بدهم که روی صحنه راحت از دهان بازیگران بیرون بیاید.» «اگر قرار باشد یک نمایشنامه بر روی صحنه اجرا شود، باید برای بازیگر قابل بیان و برای تماشاگر قابل فهم باشد. متن باید جوری ترجمه شود که مخاطب اصلاً متوجه ترجمه شدن آن نشود و حس کند که فارسی‌زبانی آن را نوشته‌است. هنگام ترجمه یک نمایشنامه، سعی می‌کنم همه نقش‌ها را بازی کنم و گفتارها را به گونه‌ای بنویسم که آن نقش‌ها پذیراتر باشند. در واقع ترجمه من به زبان گفتاری است نه زبان نوشتاری. این مسئله خیلی برایم مهم است که زبان نمایشنامه یک زبان اجرایی و راحت فارسی باشد که راحت از دهان بازیگر بیرون می‌آید و زبانی عاریه‌ای نیست.»[۲]
پس از سال‌ها کار نمایشی در ایران و آمریکا، حمید احیاء و سپیده خسروجاه، همسرش در دههٔ ۱۳۹۰ به دعوتِ دپارتمان ایرانشناسی دانشگاه استنفورد چهار نمایشِ معاصرِ ایرانی از یوریک کریم‌مسیحی و نغمه ثمینی و حمید امجد و محمّد رحمانیان در دانشگاه استنفورد به روی صحنه برده‌اند.[۸][۹][۱۰]
احیا در مصاحبه‌ای تئاتر تهران را به مراتب زنده‌تر از تئاتر در آمریکا دانسته و می‌گوید «در برخی از تئاترهای شهر تهران هر شب ۶ نمایش به روی صحنه می‌رود و جوان‌ها همه سالن‌ها را پر می‌کنند. این اتفاق را کمتر در حتی منطقه بسیار فرهنگ دوست سانفرانسیسکو دیده‌ام. شور و شوقی را که در تئاترهای تهران می‌بینم در تئاترهای سانفرانسیسکو ندیده‌ام.»[۲]
فهرست کارها[ویرایش]
بازیگری[ویرایش]
- اتللو (دههٔ ۱۳۵۰، کارگردان: محمّد کوثر)
- استثناء و قاعده (دهه ۱۳۵۰. کارگردان: سیروس شاملو)
- انسان خوب سچوان (دههٔ ۱۳۵۰، کارگردان: محمّد کوثر)
- ایوب، عاشق شدن سودابه بر سیاوش (در جشن توس و جشن هنر شیراز؛ دهه ۱۳۵۰، کارگردان: شهرو خردمند)
- رستم و اسفندیار (جشن توس) (دهه ۱۳۵۰، کارگردان: شهرو خردمند)
- سلامان و آبسال (۱۳۵۵. نوشته: هوشنگ گلشیری. کارگردان: کامران فاضل)
- مضرات دخانیات و خواستگاری (نویسنده: آنتون چخوف. کارگردان: سپیده خسروجاه)
- مرگ و آن دختر (نویسنده: آریل دورفمان. کارگردان: سپیده خسروجاه)
- گزارش ارداویراف (۱۳۹۴، نویسنده و کارگردان: بهرام بیضایی)
- طرب‌نامه (۱۳۹۵، کارگردان: بهرام بیضایی)
- چهارراه (۱۳۹۷، کارگردان: بهرام بیضایی)[۱۱]
کارگردانی[ویرایش]
- ترور (۱۳۹۷. نوشته: فردیناند فون شیراخ. برگردان: رحمان افشاری. کارگردان: حمید احیاء)
- چهار نمایشِ معاصرِ ایرانی از یوریک کریم‌مسیحی و نغمه ثمینی و حمید امجد و محمّد رحمانیان (با همکاری سپیده خسروجاه؛ به دعوتِ دپارتمان ایرانشناسی دانشگاه استنفورد؛ دههٔ ۱۳۹۰)[۸][۹][۱۰]
- مرغ سحر از سپیده خسروجاه
- در سوگ کاظم اشتری از سپیده خسروجاه
- نگین از حمید امجد
- خواب در فنجان خالی از نغمه ثمینی
- مصاحبه از محمد رحمانیان[۳]
ترجمه[ویرایش]
- شب به خیر، مادر، مارشا نورمن
- مسخره‌بازی‌ها، تام استوپارد
- کپنهاگ، مایکل فرین
- درام، مایکل فرین
- مالی سویینی، براین فری‌یل
- تصادف قطار پنج‌وبیست‌وپنج دقیقه، تورنتون وایلدر
- ملکه‌ی زیبایی لی‌نین، مارتین مک‌دونا
- سفر اسب پنجم، رونالد ریبمن
- بانوی دریایی، سوزان سانتاگ
- خالی‌بند دنیای غرب، جان میلینگتون سینگ
- درس پیانو، آگوست ویلسن
- پاره‌سنگ در جیب‌هایش، مری جونز
- بیرون از مولینگار، جان پاتریک شنلی
- لطف بخشش، پیتر بروک
- بروک در این کتاب تجربیات کارگردانی خود را از آثار شکسپیر بیان می‌کند. همچنین دربارهٔ موضوعاتی چون بازیگری، هنر معاصر و ادبیات نوشته و خوانشی از آثار شکسپیر در نسبت با نویسندگان بزرگ و آثارشان، از داستایفسکی و تولستوی تا ایبسن و برشت و بکت به‌دست می‌دهد.[۳]
- ۱۳۰ نکته در باب کارگردانی، فرانک هاوزر و راسل رایش[۱۲]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «حمید احیاء». نشر بیدگل. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ عباس غفاری (۱۱ دی ۱۳۹۵). «حمید احیاء: سخت‌ترین کار برای مترجم یافتن نمایشنامه خوب است / ترجمه درام از فروغی و آل احمد تا سمندریان و رشیدی». هنرآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ «گفت‌وگو با حمید احیاء دربارهٔ «لطف بخشش، اندیشه‌هایی دربارهٔ شکسپیر» نوشته پیتر بروک». تیتر هنر. ۶ فوریه ۲۰۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ احیاء، «تجربهٔ بازی در «طرب‌نامه»»، ۲۷۷.
- ↑ «کپنهاگ». وبلاگ حمید احیا. دسامبر ۱۹, ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۰ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ احیاء، «تجربهٔ بازی در «طرب‌نامه»»، ۲۷۷.
- ↑ «ترجمه درام از فروغی و آل احمد تا سمندریان و رشیدی». ایران تئاتر. ۱۱ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ احیاء، «تجربهٔ بازی در «طرب‌نامه»»، ۲۷۷.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «Stanford Festival of Iranian Arts». دانشگاه استنفورد. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «NEGIN: A Play in Farsi at Stanford University». Payvand. ۲۰ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ بیضایی، «چهارراه»، ۶۳.
- ↑ «حمید احیا». ایران کتاب. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
منابع[ویرایش]
- بیضایی، بهرام (۱۳۹۸). چهارراه. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۱۹۴-۱۳۷-۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- احیاء، حمید (۱۳۹۷). «تجربهٔ بازی در «طرب‌نامه»». دفترهای تآتر (۱۵): ۲۷۷–۲۸۳.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- «حمید احیاء». نشر بیدگل. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- «ترجمه درام از فروغی و آل احمد تا سمندریان و رشیدی». ایران تئاتر. ۱۱ دی ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- عباس غفاری (۱۱ دی ۱۳۹۵). «حمید احیاء: سخت‌ترین کار برای مترجم یافتن نمایشنامه خوب است / ترجمه درام از فروغی و آل احمد تا سمندریان و رشیدی». هنرآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- «حمید احیا». ایران کتاب. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- «Stanford Festival of Iranian Arts». دانشگاه استنفورد. دریافت‌شده در ۱۷ اسفند ۱۳۹۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- «گفت‌وگو با حمید احیاء دربارهٔ «لطف بخشش، اندیشه‌هایی دربارهٔ شکسپیر» نوشته پیتر بروک». تیتر هنر. ۶ فوریه ۲۰۰۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- «NEGIN: A Play in Farsi at Stanford University». Payvand. ۲۰ مه ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- مقالات حمید احیاء در پرتال جامع علوم انسانی
- Hamid Ehya. «Darvag and the Theatre of Iranian Diaspora» (PDF). Ecumenica. دریافت‌شده در ۸ مارس ۲۰۲۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- http://hamidehya.blogspot.com/ وبلاگ حمید احیا
- https://darvagtheater.org/ وبگاه گروه تئاتر داروگ
- http://itisnotaboutpomegranates.blogspot.com/ وبلاگ گروه تئاتر داروگ
This article "حمید احیاء" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:حمید احیاء. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
