عدسی دو کوژ

خطای اسکریپتی: پودمان «AfC submission catcheck» وجود ندارد.

محتویات

معرفی
نقاط بنیادی عدسی دو کوژ
شکست پرتوها در عدسی دوکوژ
اصول ریاضی
معادله عدسی
بزرگنمایی عدسی
توان عدسی
کاربرد عدسی دوکوژ

معرفی[ویرایش]

عدسی دو کوژ (Biconvex lens) یکی از انواع عدسی‌های همگرا (محدب) است. عدسی محدب را می‌توان به سه دسته عدسی دو کوژ، عدسی کوژ-تخت و عدسی هلالی همگرا تقسیم‌بندی کرد. که عدسی دو کوژ یا محدب الطرفین متداول‌ترین و پرکاربردترین نوع این عدسی‌ها است، عدسی‌های دوکوژ یا محدب الطرفین نوعی عدسی ساده هستند که کاربردهای وسیعی مانند کنترل و فوکوس پرتوهای لیزر، کیفیت تصویر و موارد دیگر در ابزارهای نوری دارد. اگر یک پرتو نور موازی با محور عدسی از آن عبور کند در کانون (نقطه ای در پشت عدسی) همگرا می‌شود؛ بنابراین، عدسی دو کوژ، عدسی مثبت و همگرا نیز نامیده می‌شود. عدسی دوکوژ دارای دو عدسی محدب است که به صورت کروی قرار گرفته‌اند که می‌توانند شعاع انحنای برابر یا نابرابری داشته باشند. درصورتیکه شعاع انحنای دو طرف عدسی برابر باشد، در دسته عدسی‌های متقارن قرار می‌گیرد. در این عدسی‌ها وسط عدسی پهن‌تر از لبه‌های آن بوده و هنگامی که دسته پرتو موازی به سطح آن بتابد، پس از عبور از عدسی پرتوها بهم نزدیک خواهند شد و به اصطلاح همگرا می‌شوند. هر وجه این عدسی متعلق به یک کره است. که اگر دو کره یکدیگر را به گونه ای قطع کنند که مراکز نوری آنها برهم منطبق شود، عدسی دو کوژ شکل می‌گیرد. که دارای دو نقطه کانونی و دو مرکز انحنا خواهد بود.[۱]

پرونده:عدسی‌های مرکب.gif

عدسی‌های مرکب:عدسی‌های مقعر و عدسی‌های محدب

تصویر در این عدسی می‌تواند مجازی و مستقیم یا حقیقی و وارونه باشد.

نقاط بنیادی عدسی دو کوژ[ویرایش]

نقاط بنیادی هر عدسی خواص تصویرسازی آن عدسی را مشخص می‌کند. نقاط بنیادی عدسی دوکوژعبارتند از: نقطه کانونی: نقطه کانونی عدسی دو کوژ ازبهم رسیدن پرتوهای همگرا پس از عبور از عدسی بدست می‌آید و هر وجه عدسی یک نقطه کانونی دارد. از این رو این عدسی دارای دو نقطه کانونی حقیقی است. نقطه اصلی: نقطه اصلی عدسی دو کوژ ازتلاقی پرتوی موازی با محور عدسی و امتداد پرتوی عبور کرده از کانون عدسی بدست می‌آید و هر دو وجه عدسی دارای نقطه اصلی است. نقطه گرهی: نقطه گرهی عدسی دوکوژ از تلاقی محور نوری عدسی با پرتوییکه با عبور از عدسی دچار انحراف نشود، بدست می‌آید و هر دو وجه عدسی دارای نقطه گرهی هستند. اگر عدسی دو کوژ، نازک درنظر گرفته شود (از تأثیر ضخامت ر انتشار پرتو وتصویرسای چشم پوشی شود)، نقاط اصلی دو وجه و همین‌طور نقاط گرهی دو وجه روی هم می‌افتند و تبدیل به یک نقطه می‌شوند.[۲]

چگونگی تشکیل تصویر در عدسی دو کوژ[ویرایش]

تصویرسازی توسط عدسی‌ها به دلیل شکست نور اتفاق می‌افتد.

شکست پرتوها در عدسی دوکوژ[ویرایش]

۳ اصل کلی در خصوص چگونگی شکست نور در عدسی دو کوژ وجود دارد:

اگر پرتویی موازی با محور اصلی به عدسی همگرا (محدب) بتابد، پس از شکست از نقطه کانونی می‌گذرد.
گر پرتویی چنان بتابد که از نقطه کانونی گذر کند، پس از شکست، موازی با محور اصلی خارج می‌شود.
اگر پرتویی به مرکز نوری عدسی بتابد، بدون شکست در همان مسیر از عدسی خارج می‌شود.

با توجه به اصول ذکر شده، تصویر بدست آمده توسط عدسی دوکوژ می‌تواند حقیقی یا مجازی باشد. که اگر تصویر از تلاقی امتداد پرتوهای شکست حاصل شود تصویر تشکیل شده، مجازی و مستقیم خواهد بود. برای عدسی دو کوژ که دو فاصله کانونی آن برابر هستند، تشکیل تصویر به چند صورت زیر امکان‌پذیر است:

جسم در فاصله کانونی عدسی (بین عدسی و نقطه کانونی): در این حالت پرتوهای شکسته شده توسط عدسی از هم دور می‌شوند، در نتیجه از تلاقی امتداد آن‌ها تصویری مجازی، بزرگ‌تر و مستقیم نسبت به جسم حاصل می‌شود.
جسم روی نقطه کانونی: پرتوهای شکسته شده به صورت موازی از عدسی خارج شده و به اصطلاح تصویر در بی‌نهایت تشکیل می‌شود.

۳-جسم بین نقطه کانونی fو نقطه2f :تلاقی پرتوهای شکسته و خارج شده از عدسی در نقطه‌ای بیشتر از فاصله 2f به صورت حقیقی، وارونه و بزرگ‌تر از جسم تشکیل می‌شود. ۴-جسم روی نقطه: 2f تلاقی پرتوهای شکسته و خارج شده از عدسی در نقطه 2f به صورت حقیقی، وارونه و هم‌اندازه با جسم تشکیل می‌شود. ۵-جسم خارج از فاصله 2f: تلاقی پرتوهای شکسته و خارج شده از عدسی در نقطه‌ای بین fو2f به صورت حقیقی، وارونه و کوچک‌تر جسم تشکیل می‌شود. ۶-جسم در بی‌نهایت: تلاقی پرتوهای شکسته و خارج شده از عدسی در نقطه f به صورت حقیقی، وارونه تشکیل می‌شود.[۳]

اصول ریاضی[ویرایش]

معادله عدسی[ویرایش]

اگر فاصله جسم تا عدسی، p و فاصله تصویر تا عدسی، q و فاصله کانونی عدسی برابر f باشد رابطه زیر برقرار است: 1/p+1/q=1/f

بزرگنمایی عدسی[ویرایش]

اگر طول جسم برابر h و طول تصویر برابر h' باشد، در حالت کلی بزرگنمایی عدسی‌ها و آینه‌ها از رابطه زیر بدست می‌آید: M=h/h'=│q/p│ که باتوجه به کوچکتر، بزرگتر یا برابر بودن اندازه تصویر ایجاد شده بزرگنمایی می‌تواند کوچکتر، بزرگتر یا برابر ۱ باشد. === ===توان عدسی === توان عدسی برابر با عکس فاصله کانونی آن است و واحد آن دیوپتر(diopter) است که قدرت عدسی در همگرایی و واگرایی را مشخص می‌کند.[۴] D=1/f

کاربرد عدسی دو کوژ[ویرایش]

عدسی دو کوژ امکان ایجاد تصویر حقیقی را برای ما فراهم می‌کند بنابراین، طیف وسیعی از استفاده در صنایع نوری را دربرمی گیرد. عدسی دو کوژ برای بزرگ‌نمایی در بسیاری از سیستم‌های تصویربرداری مانند تلسکوپ، میکروسکوپ، دوربین دوچشمی و تک چشمی و غیره استفاده می‌شود.[۵] عدسی دوکوژ در چشم انسان تصویر مجازی تولید می‌کند و در فیلم‌های عکاسی و حسگرهای نوری برای ایجاد تصویر حقیقی استفاده می‌شود.

منابع[ویرایش]

This article "عدسی دو کوژ" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:عدسی دو کوژ. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.