عیدی سازی
عیدی سازی به مجموعه آثار هنری عامیانه از جنس چاپ چوب در دوره‌ی قاجار گفته می‌شود. این آثار باسمه‌ای، موضوعهای رزمی، بزمی، دینی و گاه صحنه های زندگی روزمره را نشان می‌دادند. وجه تسمیه عیدی سازی از آنجاست که تصویرهایی که روی کاغذ چاپ می‌شدند، در نوروز به مکتبخانه‌ها، شاگردان مکتبی و مکتبدارها به عنوان عیدی داده می‌شد.
سابقه[ویرایش]
این هنر عامیانه از زمان زندیه وجود داشته است وو سابقه‌ی آن به اواخر سده دوازدهم هجری و شاید قبل‌تر می‌رسد. بعدها با ورود و رواج تصاویر چاپی اروپایی به تدریج از میان رفت و در دوران ناصرالدین شاه نمونه‌ها زیادی از آنها تقریبا از رواچ افتاد.[۱][۲] تنها نمونه های عیدی سازی، در ناحیه‌ی نیشابور و از هنرمندی به نام سیدعلی علمدار به دست آمده‌است. از دلایل رواج این هنر در خانواده علمدار در نیشابور به دلیل اشتغال انها در ساختن علمهای چوبی و حرفه در کار کنده کاری چوب برای محرم برمی‌گردد.[۳]
تکنیک[ویرایش]
برای درست کردن مهرها که حدودا ابعادی بین ۴ در ۸ سانتی متر تا ۳۰ در ۴۰ سانتی متر دارند، از چوب درخت گلابی استفاده می‌شد. به این ترتیب که هر قالب مهر، ۸ سانتی متری از چوب درخت گلابی را از ارتفاع برش می‌دادند. چوبهای برش خورده را مدتی طولانی در روغن برزک یا زیتون می‌خواباندند تا به واسطه‌ی نرم شدن چوب راحت تر بتوان روی آن کنده کاری کرد. سپس طرحهایی با موضوع رزم و بزم و دین و زندگی روزمره بر روی آنها طراحی و سپس توسط وسایل کنده کاری مهر را ایجاد می‌کردند. برای چاپ، مهر را بر روی بالشتک آغشته به دوده، کتیرا و نبات فشار می‌دادند و سپس نقش را بر کاغذ فشار می‌دادند.[۴]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- پاکباز، رویین (۱۳۸۱). دائرةالمعارف هنر. تهران: فرهنگ معاصر. شابک ۹۶۴-۵۵۴۵-۴۱-۲.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- موسوی، سیدهمایون (۱۳۹۶). کارگاه چاپ دستی (۱). ۱. تهران: شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- رجائی زفره ای، محمد حسن (فروردین و اردیبهشت ۱۳۶۷). «ادبیات عامیانه نوروزː عیدی سازی». چیستا (۵۵): ۶۸۴-۶۸۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- بوذری، علی (اسفند ۱۳۸۶). «عیدی، عیدی، عیدی سازی». تندیس (۱۲۰): ۱۴-۱۵.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
 | ||
This article "عیدی سازی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:عیدی سازی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
