فتوت در جامعه ایرانی
فتوت، گونه‌ای از ياری‌گری و نوع‌دوستی ايرانیان است که در قالب مجموعه‌ای از آموزه‌های فرهنگی و دينی، شکلی از خدمت‌گزاری به جامعه و انسان‌ها را در دوره‌ی ميانه از تاريخ ايران اسلامی با مرام و آداب ویژه ترويج می‌کرد. اين شيوه از ياری‌گری اجتماعی به صورت مجزا برای هر صنف و پيشه و گروه اجتماعی در کتاب‌ها و رساله‌های منسوب به جوانمردان تدوين شده است که با عنوان فتوت‌نامه از آن‌ها یاد می‌شود[۱] . فتوت يا جوانمردی در جامعه‌ی ايرانی به عنوان يک ارزش اجتماعی، از جايگاه والایی برخوردار بوده و به کسانی اطلاق می‌شد که آراسته به فضایل اخلاقی و پيراسته از رذایل نفسانی باشد [۲].
فرهنگ جوانمردی[ویرایش]
فتيان و جوانمردان بر پياده‌سازی آداب اخلاقی در جامعه تأکيد داشتند و در اين رويکرد، خود را متأثر از علی بن ابی طالب دانسته و او را سرحلقه‌ی اهل فتوت می‌ناميدند [۳]. جوانمردان و اهل فتوت چنان فروتن بودند که اگر تمام ويژگی‌ها و نيکويی‌های شایستگان را در خود داشتند باز خود را حقیر و کوچک می‌شمردند. فتوت اگرچه با اثرپذیری ایرانیان از آموزه‌های اسلام، در جامعه‌ی ایرانی تقویت شد اما خاستگاه جوانمردی را می‌توان در فرهنگ کهن سرزمين ايران جست. جوانمرد در فرهنگ ايرانی به انسان راست‌گو، گشاده‌دست و کارآزموده‌ای گفته می‌شد که همواره آماده دفاع از هم‌ميهنان و جان‌بازی در راه آرمان باشد، بی‌پناهان را پناه دهد، دست و دل و چشم از ناموس ديگران پاک دارد و عهد و پیمان خود را نشکند [۴].
جوانمردی ایرانیان در دوره اسلامی[ویرایش]
فرهنگ پهلوانی و جوانمردی ايرانيان در دوره‌ی اسلامی با فرهنگ عيّاری درآميخت و از دليری، پارسايی، شکيبايی، مهرورزی و پاسداری از مردمان به عنوان ويژگی‌هاي مشترک جوانمردان و عياران یاد شد. رساله‌ها و متونی که انديشمندان مسلمان ایرانی درباره‌ی فتوت و آداب جوانمردی نوشته‌اند و امروزه به عنوان بخشی از ميراث فرهنگی جامعه‌ی مسلمان شناخته می‌شوند، مجموعه‌ای از آموزه‌های اخلاقی و حکمت عملی را بازنمايی می‌کنند که در گستره‌ی وسيعی از تاريخ این سرزمين، راهگشای زندگی بسامان اجتماعی بوده است. در اين فرآيند، آن بخش از احکام دینی و اصول آئينی که مربوط به کنشگری و زندگی اجتماعی بوده با گذر از انواع صافی‌های تجربی و انسانی، در قالب قواعد اخلاقی به ظریف‌ترین و لطيف‌ترين حالات خود درآمده و از نسلی به نسل بعد سپرده شده است. در اين چارچوب، جوانمردان می‌کوشیدند تا با الهام از باطن شریعت، عشق و محبت و حرمت به میثاق دوستی و وفای به عهد را مأخذ کنشگری اجتماعی خود قرار دهند. از اين رهگذر، اهل فتوت در تربيت اجتماعی و تکوین شخصیت معنوی انسان‌های معاصر خود سهم چشمگيری داشته‌اند.
پانویس[ویرایش]
- ↑ زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۸۳). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: امیرکبیر. ص. ۱۱۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ کاشانی، عبدالرزاق (۱۳۵۱). تحفه الاخوان. تهران: بنیاد. ص. ۷-۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ واعظ کاشفی سبزواری، حسین (۱۳۵۰). فتوت نامه سلطانی. تهران: بنیاد. ص. ۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ بهار، محمدتقی (۱۳۴۹). سبک‌شناسی. تهران: امیرکبیر.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
منابع[ویرایش]
- زرین‌کوب، عبدالحسین (۱۳۸۳). تاریخ ایران بعد از اسلام. تهران: امیرکبیر.
- کاشانی، عبدالرزاق (۱۳۵۱). تحفه الاخوان. تهران: بنیاد.
- واعظ کاشفی سبزواری، حسین (۱۳۵۰). فتوت نامه سلطانی. تهران: بنیاد.
- بهار، محمدتقی (۱۳۴۹). سبک‌شناسی. تهران: امیرکبیر.
This article "فتوت در جامعه ایرانی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:فتوت در جامعه ایرانی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
