فهرست باغ‌شهرهای ایران

این نوشتار فهرستی از شهرهای ایران است که هویت باغ‌شهری دارند. ساخت باغشهرها در ایران از دوران صفویه آغاز شد. در حال حاضر ۱۳ شهر ایران دارای هویت باغ‌شهری هستند ، گرچه در گذشته شهرهایی نظیر شیراز ، اصفهان و ... نیز این هویت را دارا بودند.^[۱]

شماره	نام	توضیحات
۱	نطنز	نطنز به دلیل دارا بودن باغ‌ها و مزارع فراوان یکی از باغشهرهای کهن و سنتی ایران محسوب می‌گردد. نطنز در میان شهرهای استان اصفهان جزو سرسبز ترین آنهاست. وجود درختان کهنسالی مانند درخت چنار مسجد جامع نطنز، چنار کهنسال محله رهن و چنار کهنسال محله سرشک ، گواه بر این است که این شهر از دیرباز باغشهر بوده است.
۲	تبریز	در تبریز به دلیل آب و هوای مناسب از دیرباز باغ‌داری رواج داشته است و درحال حاضر تبریز مهم ترین باغ‌شهر ایران است. در طی ۱۰۰ سال گذشته هویت باغ‌شهری این شهر روز به روز کمتر شده است ، به طوری که مساحت باغ‌های تبریز در ۱۰۰ سال گذشته ۵۰۰ هکتار برآورد می‌شده است و در حال حاضر تنها ۱۸ هکتار آن باقی مانده است.
۳	مراغه	مراغه از باغ‌شهرهای ایران است که تا کنون نیز ، این هویت خود را حفظ کرده است ، این شهر فراوان باغ سیب و انگور دارد که نقش مهمی در اقتصاد مردمان این شهر دارد و باغداری در این شهر مقرون به صرفه است و این یکی از علل باغ‌شهر ماندن این شهر است ، از سوی دیگر تاکید شهرداری این شهر بر حفظ باغات به باغ‌شهر ماندن این شهر کمک کرده است.
۴	اسکو	اسکو از باغشهرهای ایران است که هنوز این هویت را حفظ کرده است ، چنار کهنسال اسکو نماد این باغ‌شهر است. بیشتر باغات این شهر گردو هستند.
۵	کرج	کاربری شهر کرج در گذشته زراعی و باغی بود و ۹۰ درصد اراضی این شهر را باغات تشکیل می‌دادند ، که این امر به‌واسطه آب رودخانه کرج محقق می‌شده است. وجود باغ فاتح و باغ سیب مهرشهر ، نشان دهنده باغ‌شهر بودن این شهر است. گرچه به دلیل رشد جمعیت ، اکثر باغات جای خود را به راه‌ها و ساختمان‌ها داده اند ولی این شهر هنوز لقب باغ‌شهر را دارد.
۶	تفرش	تفرش نیز یکی از باغ‌شهرهای کهن ایرانی است. وجود درختان سربه فلک کشیده در خیابان‌های کهن آن گواه بر این است. مساحت باغ‌هایی که در اطراف این شهر هستند از مساحت محدوده اصلی شهر بیشتر است. مهم ترین چالش باغ‌های تفرش کمبود آب است که به نابودی و تغییر کاربری باغات دامن می‌زند.
۷	زنجان	زنجان از دیرباز باغ‌شهر بوده است و از گذشته به داشتن درختان بلند و فضاهای سبز معروف بوده است. گرچه در سال‌های اخیر به دلیل ساخت و ساز بی حد و اندازه ، دیگر اثری از باغ‌های این شهر به چشم نمی‌خورد ، اما می‌توان آثاری از زنجان قدیم را در مکان های تاریخی این شهر نظیر باغ عمارت معین دید.
۸	همدان	همدان در گذشته به‌دلیل داشتن باغ‌های وسیع و خانه‌باغ‌های سطح شهر، به باغ‌شهر معروف بوده‌است ، آثار این باغ‌شهر را می‌توان در منطقه گنجنامه دید. طبق آمارهای رسمی ، در طی ۹۰ سال گذشته حدود ۸۰ درصد باغ‌های این شهر از بین رفته و این شهر دیگر هویت باغشهری ندارد و تنها این لقب را دارد. مهم ترین علت این امر ، درآمد زایی شهرداری از تخریب و تفکیک اراضی باغات است.
۹	کرمانشاه	کرمانشاه از دیرباز دارای باغ‌های فراوان بوده است ‌که این قدمت به دوران ساسانی بازمی‌گردد. در دوران ساسانی این شهر به علت آب و هوای خوب یکی از تفرجگاه‌های شاهان ساسانی بوده است. در حال حاضر هم این شهر دارای باغ‌های فراوان میوه است.
۱۰	قزوین	باغستان سنتی قزوین با وسعتی بیش‌از ۲ هزارو ۵۰۰هکتار ، گنجینه ای طبیعی، تاریخی و زیست محیطی است که حدود ۱۲۰۰سال قدمت دارد و قزوین را به شاخص‌ترین باغ‌شهر ایران در طول تاریخ تبدیل کرده‌است.
۱۱	یزد ، تفت ، مهریز	در گذشته‌ای نه چندان دور ، یزد و شهرهای اطرافش دارای باغ‌های فراوان در دل کویر بود. باغ‌های انار و انگور و .... که طراوت خاصی به این شهر می‌داد ، اکنون به علت کم‌آبی این شهر دیگر آن باغات را ندارد و تنها یادگار آن دوران به جای مانده است.