قاضی جرجانی
| قاضی ابوالحسن جُرجانی علی بن عبدالعزیز بن الحسن بن علی | |
|---|---|
| زادروز | ۳۲۲ قمری گرگان |
| درگذشت | ۱۰۰۱/ ۳۹۲ق گرگان |
| محل زندگی | گرگان، ایران |
| تحصیلات | قضاوت، فقه، زبان و ادبیات عربی |
| پیشه | قاضی، ادیب |
| شناخته‌شده برای | نقد عربی |
| نقش‌های برجسته | کتاب الوساطة بین المتبنی و خصومه |
علی بن عبدالعزیز بن الحسن بن علی القاضی الجرجانی (۳۹۲-۳۲۲ هجری قمری، ۱۰۰۱-۹۳۳ م) یا ابوالحسن جرجانی دانشمند، مورخ، فقیه شافعی، قاضی، شاعر و منتقد ادبی ایرانی اهل گرگان بود.[۱] او از چهره های برجسته ادبیات تازی قرن چهارم هجری است.[۲][۳][۴]
زندگی نامه[ویرایش]
او در گرگان به دنیا آمد و اولین تحصیلات خود را در آنجا فرا گرفت. سپس همراه برادرش برای تحصیل دانش به نیشابور رفت. گویا تحصیل در نیشابور اشتیاق علم را در او شعله ور ساخت. از این رو به عراق و شام نیز سفر کرد. او نزد صاحب بن عباد وزیر شاهنشاهی بویه (اولین پادشاهی شیعی ایران) ماند و به مقام والایی رسید. تصدی وی در مقام قضایی شهر جرجان بیانگر آگاهی وی از علوم وسیع اسلامی است و این امر در کتب منسوب به او از جمله تفسیر القرآن مشهود است و تألیف کتابی در انساب (الانساب) و کتابی دیگر به نام تهذیب التاریخ از آگاهی او به علم تاریخ حکایت دارد. اما شهرت قاضی جرجانی و تداوم نفوذ او در طول اعصار به دلیل این دو حوزه فقهی و تاریخی نیست بلکه مرهون اشعار و نقد های ادبی او و از جمله نگارش کتاب مهم الوساطة بین المتبنی و خصومه در نقد ادبیات عربی است. [۵] این شاعر ماهر و نويسنده زبردست در گرگان به خاک سپرده شده است.
جایگاه[ویرایش]
یاقوت در شرح حال قاضی ابوالحسن علی بن عبدالعزیز جرجانی، عبدالقاهر جرجانی را از شاگردان خاص او دانسته و به این نکته اشاره کرده است که عبد القاهر هرگاه در آثارش سخنی از قاضی جرجانی نقل می‌کرد به شاگردی نزد او نیز بر خود می‌بالید.[۶]
ثعالبی نظم و نثر و خوشنویسی قاضی جرجانی را ستوده است.[۷]
جرجانی به صاحب بن عباد ارادت و علاقه بسیار داشت و در اشعاری او را مدح کرده است. صاحب نیز در اشعاری، مقام علمی و ادبی و اخلاقی وی را ستوده است.[۷]
آثار[ویرایش]
- دیوان اشعار
- رسائل
- الانساب
- تهذیب التاریخ
- تفسیر القرآن
- الوساطة بین المتبنی و خصومه
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
This article "قاضی جرجانی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:قاضی جرجانی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
- ↑ «ابوالحسن». موسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ خطای لوآ در پودمان:Citation/CS1/en/Identifiers در خط 47: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
- ↑ علی, سلیمی (2005-01-01). "نگاهی به تاریخ نقد عربی قدیم و دگرگونی های آن". 14 (52): 111–130.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ عبدالرفیع, رحیمی (2002-01-01). "نقش اندیشمندان «ایرانی» در رشد و ارتقای فرهنگ «حمدانی»". 15 (343): 87–105.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «معنی قاضی جرجانی | لغت‌نامه دهخدا». vajehyab.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «دانشنامه بزرگ اسلامی - مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی - کتابخانه مدرسه فقاهت». lib.eshia.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ «مشاهير و بزرگان استان گلستان». پایگاه اطلاع رسانی استانداری گلستان. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۰.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
