محمود خان اسفندیاری بالاوند
محمود خان بالاوند ملقب به صمصام السلطان از خوانین پشتکوه لرستان و حاکم هلیلان در عهد قاجاریه بود.
| محمود خان بالاوند | |
|---|---|
| زادروز | ۱۲۳۵ خورشیدی هلیلان |
| درگذشت | ۱۲۹۰ خورشیدی |
| آرامگاه | گورستان وادی السلام نجف |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | حاکم ایالتی |
| نقش‌های برجسته | نبرد در باغ شاه تهران |
| لقب | صمصام السلطان |
| دوره | قاجار |
| مذهب | شیعه |
| فرزندان | ۱-علی نقی خان اسفندیاری، ۲-نامدار خان ۳-نادر قلی خان، ۴-اسد خان اسفندیاری |
| والدین | علی نقی خان |
محمود خان فرزند علی نقی خان نوه لطفعلی خان بالاوند در سال ۱۲۳۵ هجری شمسی در هلیلان قلعه شاهبداغ چشم به جهان گشود. وی در زندگی شخصی سه بار ازدواج نمود همسر اول ایشان بانو هدیه فرزند حاجی خان اسفندیاری ولد کالبرضا خان و همسر دوم ایشان بانو نور محل دختر علی محمد خان از طایفه کوشکی و همسر سومش بانو فردوس دختر نصرالله خان اسفندیاری ولد محبعلی خان معتمد السلطان بود، مادر محمود خان بانو سحر خانم دختر دختر (فتح الله خان امرایی) بود.[۱] دوران محمود خان صمصام السلطان مصادف با دوران پسر عمویش امامقلی خان اسفندیاری بود.
«به روایت معمرین امامقلی خان اسفندیاری و محمود خان با هم اختلاف نظر داشتند آن ها برای زعامت و ریاست ایل بالاوند بارها با هم جنگیدند، امامقلی خان از سوی والی مورد حمایت بود آن ها بارها به مواضع هم حمله می کردند نتیجه آن اختلاف جنگ و نزاع بین خوانین اسفندیاری بود».[۲]
والی حسینقلی خان ابوقداره در پی تسلط بر خرم آباد و منطقه لرستان بود، وی مدتی به حمایت از محمود خان صمصام السلطان پرداخت، والی برای پیشکشی اسبی به محمود خان می دهد و از او میخواهد که دست از حمایت (نظر علی خان امیر اشرف) حاکم طرهان و لرستان بردارد. در واقع محمود خان به دلیل رابطه خویشاوندی که با نظر علی خان داشت از از این کار امتنا می کند و میگوید: نظر علی خان چنانچه جانم را بخواهد به او میدهم، والی سخن وی را به دل میگیرد و حمایت از او را آب در هاون کوبیدن میداند، و تصمیم به تقویت امامقلی خان پسر عمو و رقیب او میگیرد.[۳] نظر علی خان امیر اشرف حاکم لرستان از محمود خان صمصام السلطان میخواهد با او هم پیمان شده و در جنگ باغ شاه او را هم راهی کند. در زمان مشروطه ابوالفتح میرزا سالار الدوله پسر مظفر الدین شاه حاکم لرستان بود وی به قصد به دست آوردن حکومت و پادشاهی ایران با همدستی طوایف و ایلیات غرب کشور اعم از لر و لک و کرد تا ساوه پیش رفت او با پشتوانه ایلیاتی از سواران داوود خان کلهر و نظر علی خان امیر اشرف و همراهی جمعی از سواران بالاوند به سرکردگی محمود خان در ماه شعبان به سال ۱۳۲۹ هجری قمری با سپاه سی هزار نفری خود که ترکیبی از ایلیات غرب کشور اعم از پشتکوه و پیشکوه لرستان، سنجابی و کلهر بود و همگی مردان جنگجو و سلحشور که با تفنگ های سه تیر و پنج تیر مسلح بودند به همراه دو ارابه توپ به قصد تصرف تهران حرکت نمودند.[۴] آن ها با مساعد نمودن زمینه همراهی اهالی همدان به آن شهر رفتند، و بدون خون ریزی و جنگ همدان را تصرف نمودند، پس از یک هفته طی طریق به حوالی باغ شاه رسید که جز محال ساوه بود. و برای جنگ با اردوی دولتی آماده شدند. محمد رضا ولیزاده معجزی در کتاب تاریخ لرستان روزگار قاجار از تاًسیس تا کودتای ۱۲۹۲ میگوید:
«سپاه سالار الدوله چنان شکستی به بختیاری ها وارد کردند که همه اسلحه را گذاشته و فرار کردند حتی صندوق پولی که محتوی مبلغ پانزده هزارتومان بود به دست آنان افتاد و قریب به دویست تن از سپاه امیر مفخم در جنگ کشته شدند و آوازه فتح سپاه سالار الدوله دولت و مجلس را سخت به وحشت انداخت با رسیدن نیروی دولتی به فرماندهی یپرم خان علی رقم پایداری سپاه سالار الدوله به علت عدم امکانات و ضعف لجستیکی و عدم وحدت فرماندهی در مقابل سپاه دولتی شکست خوردند و عقب نشینی نمودند، در این جنگ بسیاری از نیرو های کلهر و نظر علی خان از جمله رئیس ایل کلهر داود خان کلهر کشته شدند و محمود خان صمصام السلطان با اصابت گلوله از ناحیه کمر مجروح گردید.».[۵]
محمد رضا ولیزاده معجزی در کتاب تاریخ لرستان روزگار قاجار از تاًسیس تا کودتای ۱۲۹۲ میگوید:
«از جمله همراهان سالار الدوله که از بزرگان و سرکردگان معروف لرستان بودند به شرح ذیل۱-نظر علی خان امیر اشرف، ۲-محمود خان اسفندیاری بالاوند صمصام السلطان، ۳-سرهنگ موسی خان حسنوند، ۴-الهیار خان گراوند، ۵-سام خان گراوند و سایرین بودند.[۶]
علت همکاری سواران بالاوند به سرکردگی محمود خان صمصام السلطان بر می گردد به زمانی که سالار الدوله حاکم کرمانشاه بود و با ایل بالاوند رابطه نزدیکی داشت و با خواهر زاده امامقلی خان اسفندیاری بالاوند دختر والی غلامرضا خان فیلی به نام ملکه خانم ازدواج نمود که حاصل این ازدواج پسری به نام محمد میرزا بود، محمود خان به دلیل شجاعتی که در جنگ باغ شاه از خود نشان داد لقب صمصام السلطان از سوی سالار الدوله به وی داده شد. محمود خان سرانجام چهار سال پس از جنگ ساوه دیده از جهان فروبست و در شهر نجف اشرف قبرستان وادی السلام به خاک سپرده شد.[۷]
- ↑ محمد علی، سلطانی، ایلیات و طوایف کرمانشاهان، نشر سها، 1397، ص 799.
- ↑ هادی، اسفندیاری، تاریخ ایل بالاوند، نشر آروان، 1388، ص ۳۰۳.
- ↑ هادی، اسفندیاری، تاریخ ایل بالاوند، نشر آروان، 1388، ص ۳۰۲.
- ↑ هادی، اسفندیاری، تاریخ ایل بالاوند، نشر آروان، 1388، ص ۳۰۱.
- ↑ ولیزادهٔ معجزی، محمد رضا، تاریخ لرستان روزگار قاجار از تاًسیس تا کودتای ۱۲۹۲، ص ۴۸۱
- ↑ ولیزادهٔ معجزی، محمد رضا، تاریخ لرستان روزگار قاجار از تاًسیس تا کودتای ۱۲۹۲، ص ۴۸۱
- ↑ هادی، اسفندیاری، تاریخ ایل بالاوند، نشر آروان، 1388، ص ۳۰۲.
منبع[ویرایش]
This article "محمود خان اسفندیاری بالاوند" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
