مدرسه علمیه طالبیه (تبریز)
| مدرسه علمیه طالبیه | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | تبریز |
| شهرستان | تبریز |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | مدرسه |
| دیرینگی | دوران‌های تاریخی پس از اسلام |
| دورهٔ ساخت اثر | دوران‌های تاریخی پس از اسلام |
مدرسه طالبیه — از مدارس علوم دینی و از بناهای تاریخی در تبریز است. این مدرسه که در بازار و در کنار مسجد جامع تبریز واقع گردیده، در نیمه دوم قرن یازدهم هجری از طرف طالب‌خان پسر حاج اسحاق تبریزی ساخته شده و طبق وقف‌نامه‌ای که به مهر و امضای تعدادی از علما رسیده، در تاریخ ۱۰۸۷ق پایان یافته است. مدرسه طالبیه به جهت جایگاه آن، محل تحصیل بزرگانی از آن خطه بوده و به دلیل موقعیت جغرافیایی، محل مراجعه عموم مردم و اجتماعات فرهنگی و اجتماعی بوده است.[۱]
تاریخچه و بانی مدرسه[ویرایش]
کهن دیار تبریز به دلیل موقعیت جغرافیایی و زیستی، از نخستین روزهای پیدایش دارای جایگاه ممتاز بوده است. بروز و ظهور حکومتهای ایلخانی و قره قوینلوها و صفوی و افشار و قاجار در این منطقه گواهی بر این مطلب است. بدلیل همین محوریت است که سیاحان و مستشرقان وجود مساجد و مکاتب معتدد را در این شهر مورد اشاره قرار داده‌اند. در همین زمینه کتاب تاریخچه مختصری از مدرسه طالبیه تبریز نوشته حسین خادم حسینی توسط نشر عاصم منتشر شده است. [۲]
بانی عمارت غربی معلوم نیست اما عمارت شمالی آن در نیمه دوم قرن یازدهم هجری از طرف حاج طالب خان پسر حاج اسحاق تبریزی ساخته شد. در سال ۱۰۸۷ق مصادف با سال ۱۰۵۴ش پس از پایان عمارت طالبیه، درآمدهایی به آن وقف شد که این وقف‌نامه را چهارده تن از مجتهدان طراز اول شهر تبریز امضاء کرده‌اند. عمارت ضلع شرقی مدرسه یعنی کتابخانه و مدرسه جدید در سال ۱۳۶۷ق مصادف با ۱۳۲۷ش به وسیله محمدباقر خوئی کلکته‌چی که یکی از بازرگانان نیکوکار تبریز بود ساخته شد.[۳]
معماری[ویرایش]
مدرسه در بازار بزرگ و در کنار مسجد جامع تبریز واقع شده است. مدخل آن دالانی است که سطحش قریب به یک متر و نیم از کف بازار پایین‌تر است. بالای درِ بزرگ ورودی مدرسه طالبیه، زیر طاق مقرنس زیبای مدخل مدرسه دو سنگ‌نوشته مرمری نصب شده که فرمان بخشش مالیات و عوارض شهر از طرف فتحعلی شاه قاجار را در خود دارد. اثری که در صحن این مدرسه به جا مانده، حوضچه سنگی یک پارچه‌ای به شکل جام زیبایی از سنگ سیاه تراشیده و کنده شده است.[۴]
وقف‌نامه[ویرایش]
این مدرسه دارای وقف‌نامه‌ای است که ذیل آن را چند تن از مراجع و مجتهدین بنام این شهر مهر و امضاء کرده‌اند. حاج طالب‌خان در وقف‌نامه مدرسه طالبیه، مطالعه و تحقیق شبانه‌روزی را شرط حضور طلاب در مدرسه دانسته و در بخشی چنین آورده است که:
«چنانچه طلاب در این مدرسه به تحصیل و تحقیق شبانه‌روزی در علوم دینی اشتغال نداشته باشند از حضورشان رضایت خاطر نخواهم داشت.»
کتابخانه[ویرایش]
مدرسه طالبیه دارای کتابخانه‌ای بوده که بیش از چندین هزار جلد کتاب از منابع دسته اول و دوم است. برخی کتب خطی در کتابخانه مدرسه موجود است که جهت حفظ آنها به کتابخانه جعفریه که کتابخانه مشترک مدرسه طالبیه و ارشاد اسلامی است، انتقال یافته است. در این کتابخانه بیش از ۳۰هزار جلد کتاب مرجع و ۳۵۰ جلد کتاب خطی، سنگی و سربی وجود دارد و به‌غیر از طلاب علوم دینی تبریز، دانش‌آموزان، دانشجویان و پژوهشگران از منابع این کتابخانه نیز استفاده می‌کنند.
مدرسه طالبیه و انقلاب اسلامی ایران[ویرایش]
مدرسه علمیه طالبیه از گذشته، محل مباحث سیاسی و اجتماعی روحانیون و طلاب بوده است. این مدرسه در مبارزات انقلاب اسلامی ایران از زمان رضا شاه، محل استقرار نیرو‌های انقلابی و اجتماعات دینی و مذهبی علیه رژیم طاغوت بود و بسیاری از قیام‌ها از جمله قیام ۲۹ بهمن و مسجد قزللی از مدرسه طالبیه آغاز شد.
محل تحصیل بزرگان[ویرایش]
در طول تاریخ تعداد زیادی از بزرگان علوم دینی سابقه تحصیل در این حوزه علمیه را دارند. عالمانی چون علامه امینی، علامه طباطبایی، علامه جعفری، میرزا جواد تبریزی، جعفر سبحانی و قاضی طباطبایی در این مدرسه حضور داشتند. حسین جاوید شاعر، نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس سرشناس آذربایجانی و یکی از نمایندگان گرایش ادبی رومانتیسم در ادبیّات آذربایجان نیز در این مدرسه تحصیل نموده است. [۵]
وضعیت امروزی[ویرایش]
این مدرسه، ابتدا در دو طبقه ساخته شده بود، اما بعد از انقلاب اسلامی و توسعه مدرسه، به سه طبقه افزایش پیدا کرد و مناره و درب ورودی آن نیز بعد از انقلاب اسلامی احداث شد. عمارات غربی و شمالی مدرسه مشتمل بر حجره‌های پایینی و بالایی کوچکی هستند که طلاب دینی به صورت شبانه‌روزی در آنها اقامت دارند. عمارت شرقی هم شامل کتابخانه و ساختمان نوسازی شدۀ مدرسه‌ای است که در محل چند مدرسه و حجرۀ بزرگ فروریخته، ساخته شده است. در حال حاضر نیز در این مدرسه، پایه‌های ۷ تا ۱۰ حوزه و هم‌چنین دروس خارج فقه به صورت منظم و تحت برنامه مصوب شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور برگزار می‌شود.[۶]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
This article "مدرسه علمیه طالبیه (تبریز)" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:مدرسه علمیه طالبیه (تبریز). Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
