مقایسه نگاه اسلام، طب سنتی و علم پزشکی به عسل

{{جا:db-histmerge}} عسل از نگاه علم پزشکی مدرن و طب سنتی و باستانی چکیده: عسل یکی از فراورده‌های اصلی زنبورعسل است. ازنظر دین اسلام، قرآن، از عسل به‌عنوان شفا برای مردم و نشانه‌ای روشن برای اندیشمندان یادکرده است. پیامبر اسلام نیز بر خاصیت شفابخش عسل تأکید فرموده‌اند. از نگاه علم پزشکی، در سال‌های اخیر نشان داده‌شده‌است که عسل تأثیر ممانعت کننده‌ای بر رشد شصت گونه باکتری اعم از هوازی و بی‌هوازی، گرم مثبت و گرم منفی داشته‌است. همچنین اثرات ضدقارچی عسل برروی تعدادی از مخمرها و گونه‌هایی از آسپرژیلوس و پنیسلیوم نیز گزارش شده‌است. در متون قدیم و باستانی نیز عسل موردتوجه بوده‌است. ارسطو وقتی دربارهٔ عسل بحث می‌کند به عسل زردرنگ به‌عنوان یک ماده مؤثر در درمان زخم‌های چشم و زخم‌های پوستی اشاره می‌کند…

مقدمه

عسل به زبان فارسی، انگبین؛ به زبان یونانی، مالی؛ و به هندی مده یا شهد نامیده می‌شود. عسل یک ماده شیرین طبیعی است که به‌وسیله زنبورهای عسل از شهد گل‌ها ترشحات بخش‌های زنده گیاهان یا مواد دفعی حشرات که ناشی از مکیدن بخش‌های زنده گیاهان می‌باشد تولید می‌شود. ترکیب عسل نسبتاً متفاوت است و در درجه اول بستگی به منبع گل دارد. بااین‌حال برخی از عوامل خارجی مانند عوامل فصلی و زیست‌محیطی و نحوه فرآوری عسل نیز دخیل هستند. عسل یک محلول فوق اشباع قندی است که فروکتوز و گلوکز مواد تشکیل‌دهنده آن می‌باشند. عسل همچنین حاوی مواد معدنی، پروتئین‌ها، اسیدهای آمینه آزاد، آنزیم‌ها و ویتامین‌ها می‌باشد. لازم به ذکر است که ترکیب عسل تا حد زیادی بستگی به منشأ گیاهی آن دارد که به‌ندرت در مطالعات تغذیه‌ای و فیزیولوژیکی در نظر گرفته می‌شود. کیفیت و خصوصیات بیوشیمیایی عسل مرتبط با رسیدن عسل، روش تولید، شرایط آب و هوایی، شرایط فرآوری و نگهداری و منبع شهد عسل می‌باشد. عواملی ازجمله تغذیه بیش‌ازحد با ساکارز و مشتقات آن، برداشت پیش از رسیدن، شرایط نگهداری غیربهداشتی و استفاده بیش‌ازحد از داروهای دامپزشکی تأثیر منفی بر روی کیفیت و ترکیب عسل می‌گذارند.

انواع عسل

عسل تغذیه‌ای: عبارت از ماده شیرینی است که زنبورعسل تنها از شهد گل‌ها و گیاهان جمع‌آوری کرده و پس از تغییرات لازم در سلول‌های مومی کندوهایشان ذخیره کرده باشد و معمولاً ساکارز (قند معمولی) آن زیر ۵ درصد می‌باشد. عسل تقلبی مایعی است شیرین شبیه عسل که از ترکیب گلوکز تجاری، شکر، اسیدسیتریک، اسانس و غیره تشکیل‌شده که پس از پخته شدن به دست می‌آید و زنبورعسل هیچ دخالتی در تهیه آن ندارد. آنزیم‌ها مواد پیچیده‌ای از پروتئین‌ها هستند که توسط زنبورعسل به شهد اضافه می‌شود و نقش حیاتی در ایجاد خواص دارویی و غذایی و نیز طعم و عطر عسل دارد که مهم‌ترین آن‌ها آنزیم دیاستاز است عسل تک‌گل: به عسلی می‌گویند که زنبورعسل، شهد را از روی یک نوع گل خاصی جمع‌آوری کرده باشد، مثل عسل گون، اقاقیا، آویشن، کنار، مریم‌گلی، مرکبات و غیره که بیشتر کاربرد دارویی دارد و معمولاً قیمت بالاتری دارد. عسل چهل گیاه: به عسلی می‌گویند که زنبورعسل، شهد را از روی گل‌های گوناگونی جمع‌آوری کرده باشد، یا چند عسل تک‌گل را طبق یک فرمول خاصی (که ازلحاظ رنگ، عطر، طعم، خاصیت و.. مطابق اکثر ذائقه‌ها باشد) مخلوط کرده باشند که اغلب کاربرد تغذیه‌ای دارد عسل بهاره: به عسلی می‌گویند که در فصل بهار به‌دست‌آمده باشد مثل عسل مرکبات، اقاقیا، درختان میوه مانند زردآلو، گلابی، بادام، آلو و… عسل پائیزه: به عسلی می‌گویند که از اوایل تابستان تا اواسط پاییز تهیه‌شده باشد که اغلب از شهد گیاهان صحرایی است. کیفیت عسل بهاری از همه بهتر و بعدازآن عسل تابستانی است. عسل زمستانی کم کیفیت‌تر از همه آن‌هاست. جوانان و اشخاصی که مزاج گرم دارند باید در خوردن عسل به‌ویژه در فصول گرم سال احتیاط نمایند. همچنین عسل برای صاحبان معده گرم مضر است و ممکن است با خوردن عسل دچار سوزش سر دل، سردرد، حالت تهوع، استفراغ و تشنگی مفرط شوند. در مقابل عسل موافق کهن‌سالان و سردمزاجان است و مصرفش در فصل و سرزمین‌های سرد مفید است (۷). بهترین نوع عسل آن عسلی است که به رنگ مایل به سرخ، صاف و شفاف، خوشبو، خوش‌طعم که در مزه‌اش کمی تیزی احساس شود. غلیظ و قوام دار است اما غلظتش نه‌چندان زیاد نزدیک به جامد و نه مایع آبکی است و اگر آن را با انگشت بردارند تار می‌بندد و بدون قطع شدن کشیده می‌شود و جرمش یکنواخت است و مطلقاً در آن موم وجود ندارد. این نوع عسل برای درمان نیز مطلوب‌تر است. (۶). عسل برحسب اینکه متعلق به کدام گل باشد به دلیل ترکیبات درونی آن گل متفاوت است و به‌طورکلی به سه دسته تقسیم می‌گردد: عسل مخلوط: اغلب عسل‌های تجاری از این دسته‌اند که برای داشتن کیفیت باثبات، انواع مختلف عسل‌های حاصل ازگل‌های مختلف را باهم مخلوط می‌کنند تا به رنگ، طعم، دانسیته و سایر خصوصیات مطلوب و یکنواخت برسند. عسل جنگلی: این نوع عسل از چند نوع گیاه وحشی که هرساله در مناطق خاصی می‌رویند به دست می‌آید و به دلایل آب و هوایی، مزه و طعم آن ممکن است از سالی به سال دیگر متفاوت باشد. از این دسته می‌توان عسل تیره‌رنگ جنگلی را در آلمان نام برد که طرفداران خاص خود را دارد. عسل‌های تولیدشده از جنگل و کوه‌های اروپایی مرکزی بیشتر از درختان کاج (Pinusspp) و عسل‌های حاصل از Manuka در نیوزلند از گیاه Leptespermum Scoparium دارای خاصیت ضدمیکروبی قوی است. عسل منطقه‌ای: این نوع عسل حاصل زنبورهایی است که در منطقه مشخصی نگهداری شده‌اند و تغذیه‌شان از گرده‌های یک نوع گل است و اغلب دارای طعم و رنگ مخصوص به خود می‌باشند، به‌عنوان‌مثال در آفریقای شمالی (مصر) زنبورها در مناطق خاصی اطراف باغات مرکبات زندگی می‌کنند و تنها از شکوفه‌های مرکبات عسل می‌سازند. معمولاً عسل بر اساس نام منطقه استقرار کندوها نام‌گذاری می‌شود مانند عسل دماوند، عسل سبلان یا عسل خوانسار یا عسل کردستان و غیره و برای هرکدام از این‌ها تقسیم‌بندی دیگری نیز عنوان می‌کنند به نام عسل بهاره یا پائیزه.

عسل از نگاه دین اسلام

در دیدگاه دین اسلام، توجه به‌سلامت جسم و حفظ آن امری مهم تلقی می‌شود و در مقابل خودآزاری و ظلم به نفس یک گناه کبیره محسوب می‌شود. ازجمله تذکرات مهم اسلام در قرآن، احادیث و همچنین احکام دین اسلام، توجه و توصیه به تغذیه سالم و آداب غذا خوردن است. قرآن در آیه ۶۸ سوره نحل می‌گوید: واوحی ربک الی النحل ان اتخذی من الجبال بیوتا و من الشجر و مما یعرشون: پروردگارت به زنبورعسل وحی فرستاد (زنبورعسل را فرمان داد) که در کوه‌ها و درختان خانه بسازد؛ و در آیه ۶۹ سوره نحل: «ثم کلی من کل الثمرات فاسلکی سبل ربک ذللا من بطونها شراب مختلف الوانه فیه شفاء للناس ان فی ذالک لایه لقوم یتفکرون؛» در این آیه به دومین مأموریت زنبورعسل اشاره می‌شود: «ما به او الهام کردیم که سپس از تمام میوه‌ها و گل‌ها تناول کن و راه‌هایی که پروردگارت برای تو تعیین کرده را به‌راحتی بپیما» و سرانجام آخرین مرحله مأموریت زنبورعسل را به‌صورت یک نتیجه این‌چنین بیان می‌کند. «از درون زنبوران عسل، نوشیدنی مخصوص خارج می‌شود که رنگ‌های مختلفی دارد و شفا و درمان مردم در آن است و در این مسئله نشانه‌هایی از حکمت و قدرت خداوند برای متفکران است.». علاوه بر قرآن، احادیث و روایت‌های اسلامی متعدد دیگری نیز به خواص درمانی عسل اشاره‌شده‌است. علی بن موسی‌الرضا عسل را راه درمان و پیشگیری از سرماخوردگی معرفی کرده و می‌فرماید: هر که می‌خواهد در همه زمستان از سرماخوردگی دور بماند هرروز سه لقمه شهد (عسل) بخورد. پیامبر اسلام نیز عسل را وسیله شفابخش جسم مردم معرفی می‌نماید. موسی بن جعفر (صادق) نیز عسل را شفادهنده معرفی و مصرف آن را توصیه می‌کند. و

جایگاه عسل در طب سنتی و باستانی

عسل از گذشته‌های خیلی دور به‌عنوان یک ماده داروئی مؤثر موردتوجه قرارگرفته و به‌صورت سنتی در درمان بیماری‌های مختلف بکار رفته‌است. مصریان باستان، آشوری‌ها، چینی‌ها، یونانی‌ها و رومی‌ها آن را برای التیام زخم‌ها و بیماری‌های شکم به کار می‌بردند. بیش از هزار سال قبل ابن‌سینا مصرف عسل را برای درمان بیماری سل توصیه کرده و نیز ابن‌سینا از عسل برای ترمیم زخم‌ها و سوختگی استفاده می‌کرده‌است. عسل دو هزار سال پیش از آن‌که باکتری کشف شود برای درمان زخم‌های عفونی مورداستفاده قرار می‌گرفته‌است. در سال ۵۰ قبل از میلاد دیوسکوریدس Dioscorides از عسل به‌عنوان دارویی مؤثر در درمان زخم‌های ریشه‌دار و زخم‌هایی که منجر به ایجاد حفره می‌شده نام‌برده‌است. زهر درمانی BVT (Bee Venum Therapy) عبارت از استفاده از زهر زنبورعسل زنده برای اهداف درمانی است. BVT نوعی طب سنتی با روش‌های درمانی متنوع است که اعتقاد زیادی برای مؤثر بودن آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها ازجمله ورم مفاصل نقرس، MST Bursitis و عفونت‌ها وجود دارد. در متون قدیم (dioscorides C.50 AD) بیان‌شده که عسل زرد کمرنگ Pall Yellow Honey از ناحیه Attioca بهترین عسل است و ارسطو وقتی دربارهٔ عسل بحث می‌کند به عسل زردرنگ به‌عنوان یک ماده مؤثر در درمان زخم‌های چشم و زخم‌های پوستی اشاره می‌کند.

جایگاه عسل در علم جدید و پزشکی مدرن

امروزه به دلیل گسترش فناوری و متعاقب آن افزایش بروز حوادث تصادفات ایجاد جراحت و زخم‌های گوناگون خصوصاً انواع جدیدی از سوختگی‌های شیمیایی، صنعتی و ظهور انواع مختلف میکروب‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌های رایج و با توجه به عوارض جانبی برخی از آنتی‌بیوتیک‌های سنتتیک و لزوم جایگزینی آن‌ها با ترکیبات سالم‌تر و طبیعی‌تر نیاز به یافتن داروهای مؤثر و قوی درزمینه‌های مختلف پزشکی به‌ویژه درترمیم زخم‌ها و افزایش سرعت التیام زخم و مهار باکتری‌های عفونت‌زا و مقاوم نوظهور به‌شدت از طرف متخصصان علوم پزشکی احساس شده‌است. در سال‌های اخیر نشان داده‌شده که عسل تأثیر ممانعت کننده‌ای بر رشد شصت گونه باکتری اعم از هوازی، بی‌هوازی، گرم مثبت و گرم منفی داشته‌است. همچنین اثرات ضدقارچی عسل برروی تعدادی از مخمرها و گونه‌هایی از آسپرژیلوس و پنیسلیوم نیز گزارش شده‌است. عسل یک پوشش نم‌داری بر روی زخم فراهم می‌کند که به ترمیم زخم کمک می‌کند. همچنین ویسکوزیته بالای آن یک سد حفاظتی بر روی زخم ایجاد نموده و از ایجاد عفونت جلوگیری می‌نماید. در دنیای امروز زنبورعسل نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در تولید محصولات کشاورزی و احیاء محیط‌زیست دارد. این حشره مفید افزون بر گرده‌افشانی گیاهان که درواقع بیشترین استفاده را نیز از همین راه به انسان می‌رساند به سبب تولید محصولاتی مانند عسل، موم، ژله، بره موم، و غیره در صنعت زنبورداری و کاربرد آن در بسیاری از صنایع دیگر همچون صنایع داروسازی، نساجی، کاغذسازی، شمع‌سازی، واکسن‌سازی و دیگر موارد نقش ارزنده‌ای را ایفا می‌کند. زنبورعسل افزون بر دخالت بر گرده‌افشانی و افزایش تولید محصولات کشاورزی، در تولید محصولات دامی و تثبیت ازت در خاک نیز به‌طور غیرمستقیم نقش ارزنده‌ای دارد کشورهای چین، آرژانتین، مکزیک بزرگ‌ترین تولیدکنندگان عسل در جهان هستند و بیش از یک‌چهارم عسل تولیدی جهان در کشور چین تولید می‌شود. سهم تولید عسل ایران نسبت به کل جهان ۲/۲ درصد بوده و ایران رتبه یازدهم را در تولید عسل دارد. عسل برای کودک هم یک ماده غذایی است و هم دارویی ارزشمند، به‌ویژه کودکانی که از نارسایی گوارشی و نارسایی در جذب مواد غذایی یا سوءتغذیه و کم‌خونی رنج می‌برند. عسل نیاز کودک را به ویتامین B1 را برطرف می‌سازد و به سوخت‌وساز کلسیم و منیزیم در بدن کمک می‌رساند ادرار غیرارادی اطفال را درمان می‌کند. برای درمان برفک دهان اطفال، یک قاشق چای‌خوری عسل یا عسل مخلوط با آب‌لیمو به کودک داده می‌شود. عسل مادهای به نام گلوناس دارد که زخم‌ها را به‌سرعت التیام می‌بخشد و در درمان زخم‌های چرکی از قبیل دمل‌ها و جوش‌های خوش‌خیم نیز سودمند است، زیرا رشد میکروب را متوقف می‌سازد و پوست و اعصاب را تغذیه می‌کند. عسل در زخم‌های عمیق ناشی از گلوله، هرچند همراه با شکستگی باشد، بهبودی را تسریع می‌بخشد. عسل به سبب برخورداری از آنزیم‌های گوارشی مانند آمیلاز و لیپاز و … به هضم غذا کمک می‌کند. از ترش کردن معده می‌کاهد. برای زخم و التهاب معده نیز مفید است و در درمان عفونت‌های روده‌ای، درمان یبوست و اکثر بیماری‌های کبدی و کیسه صفرا مؤثر است. سیاه‌سرفه، التهابات حنجره و گلو و بیماری سل ازجمله بیماری‌هایی هستند که عسل در بهبودی آن‌ها نقش دارد. مصرف عسل در رفع التهاب ریه و برطرف کردن سرفه سودمند است. به همین دلیل برخی شرکت‌های دارویی عسل را به ترکیبات دارویی ضد سرفه اضافه کرده‌اند که شربت melrosam ازجمله آن‌هاست. عسل در آسم و ذات‌الریه نیز به‌صورت شربت همراه کلر درکلسیم و محلول دیمدرول مصرف می‌شود. تجارب و آزمایش‌های متعددی تأثیر عسل را در درمان این بیماری‌ها ثابت کرده‌است: التهاب پلک‌ها، انواع التهابات قرینه از قبیل التهاب سلی چشم، سفلیس و تراخم، آلودگی و زخم قرنیه، انواع سوزش‌های چشم درمان بیماری‌های ناشی از ویتامین A و B و درمان شبکوری، سوختگی‌های مخصوص چشم، آماس چشم. در کنگره چشم‌پزشکی سنگاپور یکی از دانشمندان مصری عسل را موفق‌تر از داروهای شیمیایی دانست. عسل در درمان بیماری‌های خاص زنان و زایمان هم کاربرد دارد مانند: درمان استفراغ‌های دوران بارداری، التهاب مهبل و مثانه و خارش فرج، التیام سریع زخم‌ها پس از جراحی زنان درمان بی‌اشتهایی و یبوست، مسمومیت دوران بارداری، درمان زخم‌های رحم و قطع خونریزی، بند آمدن قاعدگی و غیره. متخصصان تغذیه معتقدند که عسل در تقویت و تأمین سطح انرژی بدن نقش فراوان دارد. آن‌ها می‌گویند مصرف یک قاشق عسل طبیعی قبل خواب عملکرد مغز را تقویت می‌کند. همچنین عسل برای تقویت سیستم ایمنی مؤثر بوده و به دلیل خاصیت آنتی باکتریال به بازسازی و ترمیم بافت بدن کمک می‌کند و تأثیر به سزایی درترمیم زخم‌ها دارد. دردهای شکم و سرفه را کاهش می‌دهد، گزیدگی مار، دردهای دستگاه تنفس و هر درد مفصلی را تسکین می‌دهد. خستگی عمومی و احساس سرما را رفع و مقاومت بدن را افزایش می‌دهد. گفتنی است، عسل به‌عنوان دارو هیچ اثر سوء، عارضه یا بیماری را به دنبال ندارد؛ مگر آنکه فقط حساسیت‌های محدودی را به وجود بیاورد، بنابراین در حالت آلرژی، امراض عفونی، سل، امراض روانی، بیماری‌های کبد و معده، امراض غدد فوق کلیه، نارسایی قلب و عروق، ناراحتی‌های عصبی، امراض خونی و ضعف شدید، باید از تجویز زهر زنبورعسل خودداری کرد.

تحقیقات دربارهٔ عسل

مطالعه White Subebvs, Schepartz

در سال ۱۹۶۳ توسط White Subebvs, Schepartz, مقاله‌ای منتشر شد که در آن گفته‌شده که اثر عمده آنتی میکروبیال عسل ناشی از پراکسید هیدروژن است که توسط گلوکزاکسیداز تولید می‌شود. اکسیداز توسط غده بزاقی زنبورعسل تولید می‌شود و انتظار آن است که سطح این آنزیم در اغلب انواع عسل در سراسر دنیا مشابه باشد.

مطالعه Allen و همکاران

در سال ۱۹۹۱ توسط Allen و همکاران مقاله‌ای منتشر شد و نشان داد انواع زیادی از عسل وجود دارند که بعضی از آن‌ها دارای خاصیت آنتی باکتریال هستند و بدیهی است که انواع گل‌ها و منابع تغذیه زنبور در خصوصیات و نوع اثر آنتی‌بیوتیکی عسل اثر می‌گذارد.

مطالعه Boren و همکاران

Boren و همکاران در سال ۱۹۹۳ دریافتند که چسبیدن هلیکوباکترپیلوری به دیواره معده بهواسطه یک آنتیژن است در ادامه مطالعات در سال ۱۹۹۶ نشان داده شد که عسل به گیرنده‌های سطحی میکروارگانیسم متصل می‌شود لذا از چسبیدن باکتری به جدار معده جلوگیری می‌کند

مطالعه Effem و همکاران

توسط Effem در سال ۱۹۸۸ عسل در درمان زخم‌های سطحی بکار رفت. در یک مطالعه اثر آن در بهبود زخم سطحی ناشی از سوختگی، با سیلورسولفادیازین مقایسه و نشان داده شد که گاز آغشته به عسل با بهبود سریع زخم‌ها همراه بوده‌است. این اثر ترمیمی به خاصیت اسموتیک عسل و نقش ضد باکتری پراکسید هیدروژن نسبت داده شد. در مدل‌های تجربی حیوانات زخم‌هایی که با عسل خالص درمان شده‌اند بهبودی سریع‌تر داشته‌اند.

مطالعه Somal و همکاران

در سال ۱۹۹۴ در تحقیقات Somal و همکاران مشخص شد که رشد هلیکوباکترپیلوری مشتق از اولسر معده در محیط آزمایشگاه توسط عسل حتی در غلظت ۵ درصد مهار می‌شود. درحالی‌که محلول قندی کنترل حاوی همان مقدار قند و گلوکونیک اسید که در عسل وجود دارد هیچ اثر مهاری برای هلیکوباکترپیلوری نداشته‌است.

مطالعه Vardi و همکاران

Vardi و همکاران در نوزادانی که دچار زخم باز پا شده و بعد از تجویز بیش از ۱۴ روز آنتی‌بیوتیک، زخم آن‌ها درمان‌نشده بود، عسل موضعی استفاده کردند. همه این نوزادان ظرف ۵ روز درمان شدند. این محققان نتیجه گرفتند که عسل در درمان زخم‌های بعد از جراحی که عفونی‌شده و به عوامل سیستمیک و آنتیبیوتیک‌های موضعی جواب نمی‌دهند مؤثر است.

مطالعه Saloom و Al Waili

مطالعه Saloom و Al Waili در سال ۱۹۹۹ نشان داد استعمال موضعی عسل درترمیم بازشدگی‌های بعد از عمل سزارین مؤثر است. در این مطالعه همچنین مشخص شد که عسل در رفع عفونت‌های باکتریایی و ترمیم زخم مؤثرتر از ضدعفونی‌کننده‌های موضعی ازجمله اسپیریت و بتادین است. این محقق نتیجه گرفتند که استفاده از عسل درترمیم بازشدگی‌ها کم‌هزینه، مؤثر و بی‌نیاز به زدن بخیه مجدد است.

مطالعه Hamzaoglu و همکاران

Hamzaoglu و همکاران در سال ۲۰۰۰ در دپارتمان جراحی ترکیه بامطالعه بر ۶۰ موش و کاربرد موضعی عسل بر زخم‌هایی که تومور در آن‌ها تلقیح شده بود، اثبات کردند که عسل سبب کاهش قابل‌توجه انتشار سلول‌های تومورال، در زخم‌های حاصل از جراحی سرطان می‌شود.

مطالعه Cooper

مطالعات Cooper در سال ۲۰۰۲ نشان داده‌است که قدرت عسل در ممانعت از رشد میکروارگانیسم‌ها تنها به دلیل فشار اسمزی ناشی از قند بالا نیست و عواملی غیر از فشار اسمزی در مهار رشد تأثیر می‌گذارند.

مطالعه Ansorg و همکاران

در مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۳، Ansorg و همکاران نشان دادند که بره موم عسل که خاصیت ضدالتهابی و التیام دهنده دارد باعث افزایش TGF b از سلول‌های T می‌گردد و از این طریق می‌تواند باعث افزایش سرعت التیام زخم گردد.

مطالعه Misiirlioglu و همکاران

Misiirlioglu و همکاران در سال ۲۰۰۳ در دپارتمان جراحی پلاستیک ترکیه نشان دادند که مصرف موضعی گازهای آغشته به عسل در محل دهنده گرافت پوستی نسبت به گاز پارافینی و سالینی، سبب اپیتلیالیزه شدن سریع‌تر و درد کمتر می‌گردد؛ ولی تفاوت زیادی نسبت به بانداژ هیدروکلوئید ندارد.

مطالعه Ayyildiz

Ayyildiz در سال ۲۰۰۶ در پژوهش خود تأثیر عسل را بر ترمیم زخم‌های داخل پیشاب‌راه و پیشگیری از التهاب پیشاب‌راه نشان داد. مشاهدات پژوهشگر نیز حاکی از استعمال محلی این ماده به‌صورت شیاف‌های واژی نال و بهبود واژینیت بوده‌است؛ بنابراین با توجه به شیوع بالای واژینیت قارچی و عوارض آن و عود مکرر آن باوجود درمان‌های فعلی، پژوهشگر پژوهش خود را باهدف تعیین تأثیر عسل بر واژینیت انجام داد.

مطالعه Mercan و همکاران

در مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ که توسط Mercan و همکاران باهدف فعالیت آنتیبیوتیکی نمونه‌های مختلف عسل در ترکیه انجام شد، عسل تهیه‌شده از منطقه Izmir بیشترین تأثیر را بر روی اشریشیاکلی و استافیلوکوک اورئوس و عسل تهیه‌شده از منطقه Mugla بیشترین تأثیر را روی کاندیدا آلبیکنس داشت.

مطالعه مصطفایی و همکاران

مصطفایی و همکاران در سال ۲۰۱۲ در مطالعه‌ای باهدف تعیین آلودگی قارچی عسل و گرده کندوهای استان اردبیل نشان دادند به دلیل وجود اسپورهای قارچ در داخل محصولات زنبورعسل بخصوص و گرده و استفاده از آن‌ها در درمان بیماری‌ها و جراحات لازم است که قبل از استفاده محصولات مورداشاره آن‌ها با اشعه گاما استریل شوند.

مطالعه بنی طالبی و همکاران

در ۱۳۸۳ سال بنی طالبی و همکاران طی مطالعه‌ای در استان چهارمحال و بختیاری، در ۲۰ نمونه عسل بسته‌بندی و غیر بسته‌بندی میزان رطوبت آن‌ها را در محدودهٔ ۱۴/۲ ۱۶/۸ اندازه‌گیری کردند در شش مورد قند تجاری تشخیص داده و در تشخیص دیاستاز دو مورد مثبت گزارش کردند.

مطالعه صفاری و همکاران

صفاری و همکاران در سال ۱۳۸۵ در مطالعه‌ای باهدف تأثیر انواع مختلف عسل بر رشد سویه استاندارد سودوموناس آئروژینوز در شرایط برون تنی نشان دادند که عسل‌های طبیعی دارای اثرات ضد میکروبی روی سودوموناس آئروژینوز هستند و با توجه به مقاومت این باکتری نسبت به طیف وسیعی از آنتی‌بیوتیک‌ها به‌عنوان یک جایگزین با پایش کامل عفونت و انجام تحقیقات درون تنی بیشتر می‌تواند موردنظر قرار گیرد

مطالعه فاضل و همکاران

فاضل و همکاران در مطالعه‌ای در سال ۱۳۹۰ باهدف مقایسه اثر عسل با کلوتریمازول به‌تنهایی و مخلوط باهم بر واژینیت کاندیدایی به این نتیجه رسیدند که استفاده از عسل به‌تنهایی درمان مؤثری بر واژینیت کاندیدایی می‌باشد و همچنین ترکیب ۵ میلی‌لیتر عسل و ۱۰۰ میلی‌گرم کلوتریمازول در درمان شایع‌ترین واژینیت مؤثر است در بیشتر این مطالعات عسل به‌عنوان ترمیم و بهبود زخم و داشتن خاصیت ضد باکتریایی شناخته‌شده‌است و در این رابطه هیچ ضدونقیضی وجود ندارد.

نتیجه‌گیری

بااین‌همه برکاتی که در عسل نهفته‌است، بهترین توصیف برای آن، همان تعبیر شفا است که در قرآن آمده‌است و شاید فواید دیگری هم داشته باشد که هنوز کشف نشده‌است. ذکر عسل در قرآن با تعبیر شفا، با توجه به بسیاری از خواص آن و اشاره قرآن به چگونگی ساخت عسل که بعدها کشف شد، ضمن نشان دادن توجه قرآن کریم به تغذیه، گویای اعجاز علمی قرآن است. در سال‌های اخیر نشان داده‌شده که عسل تأثیر ممانعت کننده‌ای بر رشد شصت گونه باکتریایی اعم از هوازی، بی‌هوازی، گرم مثبت و گرم منفی داشته‌است و نیز درترمیم و بهبود زخم مؤثر است. همچنین اثرات ضد قارچی عسل بر روی تعدادی از مخمرها و گونه‌هایی از آسپرژیلوس و پنیسیلیوم نیز گزارش‌شده‌است. با توجه به خواص اشاره‌شده عسل می‌توان نتیجه گرفت استفاده از عسل در گروه‌های آسیب‌پذیر خصوصاً کودکان، مادران باردار سالمندان و بیماران یک ضرورت انکارناپذیر است و با نظارت بهینه در راستای تولید، بسته‌بندی و مصرف عسل می‌توان در تضمین سلامت جسمی، روحی روانی که یکی از مهم‌ترین توصیه‌های دینی است قدم برداشت. این ماده ارزشمند و مفید نه‌تنها یک ماده غذایی محسوب می‌گردد بلکه به‌عنوان یک داوری بهداشتی و درمانی با خواص فراوان می‌باشد. توصیه می‌گردد در مطالعه آتی بر رویکرد تخصصی درمان عسل و محصولات زیرشاخه عسل (همانند مکمل‌های تولید عسل همانند شامپو، پماد، پودر، صنایع داروسازی، نساجی، کاغذسازی، شمع‌سازی، واکس سازی و…) تأثیر عسل بر بیماری‌های مختلف و … پرداخته شود.

پانویس

منابع

• مجله تعالی بالینی آموزشی پژوهشی دوره چهارم شماره یک صفحه 44 تا 56 گردآوری توسط مسعود شایسته آذر، محمد یوسف پور، شادی شایسته آذر، سمیرا آقاجانی
• Escuredo O. Silva P. valentao M. Assesing rubus honey value:pollen and phenolic compound content and antibacterial capacity,food chemistry.2012;130:671 678.
• Alvarez syarez J. Tulipani D.Estevez S.Romandinia F. Giampieri E. Damiani P. Astolfi S. Bompader M. Antioxidant and Antimicrobial capacity Of several monofloral Cuban honeys and their correlation with color polyphenol content and other chemical compounds, Food and Chemical Toxicology.2010; 48:2490 2499.
• Alvarez Suarez, J. M. S. Tulipani, S. Romandini, E. Bertoli, and M. Battino, Contribution of honey in nutrition and human health: a review, Mediterranean Journal of Nutrition and Metabolism. 2010; 3:15 23.
• Guler A. Bakan A. Nisbet C. and Yavuz, O. Determination of important biochemical properties of honey to discriminate pure and adulterated honey with sucrose (Saccharum officinarum L.) syrup. Food Chemistry. 2007. 105 (3): 1119 1125.
• Saadatmand J. Health benefits of honey. Dissemination of Agricultural Sciences. 1377;2:88 92.
• Alavi A, Hadi M, kabir GH, Tank drugs, 1 volume, Bavrdaran Press Institute, Tehran, print. first. 1380;12(3):112 117.
• Marzieh B. Six essential in traditional medicine (berry is the essential) for the health, according to the Quran. Quran and Medicine. 2012;1(4): 120 126.
• Heravi j. Yusufi M. Riaz Aladvyh A. Tehran, print first. 1391;4(1):661 666.
• Koleyni M. Osule Kafi. Translated by Mostafavi S. Elmie Eslami publication. 1966;12(6):100 106.
• Tabatabaii SM. Tafsir al Mizan. 1380;vol 2. 292.
• Najaf M. Medicine Imam Reza. Qom. Daralkhyam.1402; 37:55 65.
• Shadjam M. Quran and modern medicine. Islam Library. 1378;14(3):83 98.
• Allama M. Bihar al Anwar, Reza Institute. Beirut.2003; vol 66, p 290
• Chowdhury M. Honey is it worth rubbing it in? J Royal Soc Med 92.1999; 663 664.
• Asadi Pooya A, Pnjehshahin MR, Beheshti S, The antimycobacterial effect of honey: an in vitro study. Riv Biol Biol 96. 2003; 491 496.
• Günter RT. The Greek Herbal of Dioscorides. Hafner. New York.1934; 8:544 557.
• Chen J, Lariviere WR. The nociceptive and anti nociceptive effects of bee venom injection and therapy: a doubleedged sword. Prog Neurobiol 2010; 92:151–83.
• Peter Charles Molan. Honey as a tropical antibacterial agent for treatment of infected wounds. World wide Wounds.2001;1:1 13
• Kingsley,A. The use of honey in the treatment of infection wounds: Case studies. Br. J. Nurs. 200l:10 (22 suppi): 513 516.
• Molan, P.C. The antibacterial activity of honey. The nature of the antibacterial activity. Bee World.1992;7(3):5 28.
• Lusby PE, Coombes AL, Wilkinson JM. Bactericidal activity of different honeys against pathogenic bacteria. Arch Med Res. 2005 Sep Oct; 36(5): 464 7.
• Bales GL. The honey bees environmental role. American be journal.1958;125: 234 235
• Batra S. Bees and pollinatin in our changing environment. Apidologic. 1995;26:170 361
• Anklam E. A review of the analytical methods to determine the geographical and botanical origin of honey. Food Chemistry. 1998;63: 549–562.
• Chowdary Kp. Sastry vhmicroencapsulation of dichl ofenae. Comparison of drug release from various microcapsules Eastern pharmacist.1987;3(12):119 122.
• Aghai M. Mirnezami SH. Honey therapy.3.Kermanshah.Norpardazan.138 7;2(1):22 29. * White JW, SUBERS MH, Schepartz AI. The identification of inhibite. The antibacterial factor in honey, as hydrogen peroxide and its origin in a honey glocose oxidase system. Biochim Biophys Acta 1963; 73: 57 70.
• Allen KI. A survey of antibacterial activity of sime new Zealand honeys. J pharm pharmacol.1991;43:22 817.
• Boren T, Falk P,Roth KA, Larson G, Normark S. Attachment of helicobacter pylori to human gastric epithelium mediated by blood group antigens,

Science 1993 17; 262: 1892 1895.

• Eftem Sites Clinical observation of the wound healing properties of honey. Br J Surgery 1988; 75:679 681.
• Somal N. Coley K, Emolan PC,

Hancock BM. Susceptibility of helicobacter to the antibacterial activity of munuka honey. J of Royal Society of Med1994; 86: 9 11.

• Vardi A, Barzilay Z, Linder N,Cohen HA,Paret G, Barzilai A.Local application of honey for treatment of

neonatal postoperative wound infection. Acta Paediatr. 1998 Apr; 87(4):429 432.

• Al Waili NS, Saloom KY. Effects of topical honey on post operative wound infections due to gram positive and gram negative bacteria following caesarean sections and hysterectomies. Eur J Med Res. 1999 Mar; 4(3): 126 130.
• Hamzaoglu HMH. Ismail MD. Sariberyoglu Kay MD <protective Covering Of surgical wound with honey impedes tumor implantation. Archive surgery.December2000;135(12):1414 1417.
• Cooper RA, Hlas E, Molan PC, the efficacy of honey in inhibiting strains of pseudonas a eruginosa from infected burns. J burn care Rahabil.2001; 23(6):70 366.
• Ansorge S, Reinhold D, Lendeckel U.

Propolis and some of its constituents down regulate DNA synthesis and inflammatory cytokine production but induce TGF b1 production of human immune cell. Z Naturforsch 2003; 58(7 8): 580 589.

• Misiilioglu Aykut MD Eroglu Sinem MD, karacaoglan, Nci MD. Use Of Honey as an adject in the healing of split thickness skin Graft Donor site.Dermatology Surgery February 2003; 29(2):168 172.
• Ayyildiz A,Akgul KT, Celbeci O,Nuhoglu B, Caydere M, Ustun H, et al. Intraurethral honey application for urethral injury; an experimental study.

Int Urol Nephrol 2007; 39(3): 815 821.

• Mercan N, Guvensen A, Celik A,Katircioglu H. Antimicrobial activity and pollen composition of honey samples collected from different provinces in Turkey. Nat Prod Res. 2007; 21(3): 187 195.
• Mostafai M. Nazery H. Tayefi Ardabili K. Ebrahimzade F. The study of fungal contamination of honey and pollen in beehives in Ardabil province. Journal of Veterinary Medicine, Islamic Azad University.2012;4:164 178.
• Banitalebi A. Hosseini S. Experimental Investigation of fraud in honeys offered in the city Kord. National Conference on Health and Food Safety.Yazd. 1383;170.
• khaniki J. kamkar A. Physico chemical properties of honey in Garmsar. Journal of Food Science and Technology.1387; 1(4):35 41.
• Safari M, taghizadeh M, porbabai M. The impact of different types of honey on the growth of Pseudomonas strains Yrvzhynvz standard in vitro. J Rafsanjan University of Medical Sciences.1385;5(3):181 186.
• Fazel N, Hashemian M, Ramezani M,Acaberi A. Comparison of honey and mix together the final Lkvtrymazvl alone. Journal of Sabzevar university of

Medical Sciences.1390; 4:48 54.

This article "مقایسه نگاه اسلام، طب سنتی و علم پزشکی به عسل" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:مقایسه نگاه اسلام، طب سنتی و علم پزشکی به عسل. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• مقایسه نگاه اسلام، طب سنتی و علم پزشکی به عسل in English