نئولیبرالیسم در ایران
برخی در ایران برای توصیف تحولات ایران بعد از جنگ، از نئولیبرالیسم استفاده میکنند.[۱]
یوسف اباذری میگوید که نئولیبرالیسم یکی از تناقضات سیاست در ایران است.[۲] ولی اکثر مردم فقط به عوامل ثانوی متاثر از این تناقضات توجه میکنند.[۳]
عده‌ای اساساً وجود پروژه طبقاتی به نام آنچه نئولیبرالیسم در ایران خوانده می‌شود را رد میکنند؛ ولی بخشی از روشنفکران مدافع سرمایه‌داری ضمن پذیرش آن، معتقدند که چپ‌ها محتوای نئولیبرالیسم را قلب کرده‌اند.[۴]
بنظر می‌رسد افراطی‌ترین برنامه‌های نولیبرالی در شرایط عادی، تنها در دولت‌های استبدادی قابل اجرا است.[۴]
نولیبرالیسم حتی در پیشرفته‌ترین دموکراسی‌های سرمایه‌داری هم به‌شدت به هنجارهای لیبرال دموکراتیک آسیب زده‌است.[۴]
آصف بیات می‌نویسد خاورمیانه بعنوان منطقه در حال جهانی شدن، از اوایل دهه ۱۹۸۰ میلادی در حال تجربه کردن اقتصاد نئولیبرال و سیاستهای اجتماعی‌ای است که با آن همراه می‌باشند.[۵] هم نهادهای بین‌المللی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و هم دولت‌های کشورهای جهان سوم در این نکته که تحقق این سیاستها بر فقیرترین بخشهای جامعه تأثیری سوء خواهد داشت، همنظر هستند ولی هر دو موکداً یادآور می‌شوند که در طولانی مدت این سیاستها بنفع قشرها تهیدست خواهد بود.[۶]
بنظر می‌رسد در ایران از نظر برخی اقتصاد دانان، نسخه نمایندگان بانک جهانی نسخه‌ای نئولیبرالیستی و هسته مقدس سامان‌بخش و پنهانی دولت‌ها (چه اصلاح‌طلب و چه محافظه‌کار) در ایران تلقی شده‌است.[۷] بحران مالی ۲۰۰۷–۲۰۰۸ و پس لرزه‌های آن نیز کوچک‌ترین تردیدی در عزم راسخ حکومت در ایران برای تحقق این دستورالعمل‌ها ایجاد نکرده‌است.[۸]
پیشینه[ویرایش]
بر روی سال ۱۳۶۸[۹] به عنوان آغاز اجرای برنامه‌های نولیبرالی در اقتصاد ایران تأکید می‌شود.[۴] در دهه اول انقلاب ایران و تا قبل از سال ۶۸ سیاستهای رسمی اقتصادی ایران بیشتر حول محور پوپولیستی – حامی‌پرورانه اداره می‌شد تا نولیبرالی. هر چند این سیاستها در دهه‌های بعدی نیز استمرار یافت اما از ۱۳۶۸ به بعد موازی یا حتی در سایهٔ سیاستهای نولیبرالی قرار گرفت.[۴] حسین راغفر استاد اقتصاد میگوید ریشه اصلی این سیاستها به دهه ۱۹۷۰ در کشورهای آمریکای لاتین و شیلی بازمی‌گردد و اعمال این سیاستها عملاً با حکومت‌های استبدادی امکان‌پذیر می‌باشد.[۱۰] این بسته در سال ۱۳۶۲ در ایران ترجمه و به مجلس ارائه شد ولی در آن سال مجلس این برنامه را که برنامه صفر جمهوری اسلامی نام داشت، رد کرد.[۱۱]
در انقلاب ۵۷ ایران هیچ‌یک از روحانیون ازجمله مطهری و افراد مذهبی سیاسی همچون شریعتی برنامه ای برای فرودستان نداشتند. حمایت از فرودستان در ج ا یک رویکرد سیاسی بود که بمنظور خلع سلاح[۱۲]
اعتراضات به نئولیبرالیسم[ویرایش]
آصف بیات می‌نویسد در خاورمیانه شورشهای شهری دهه ۱۹۸۰، نخستین اعلام نارضایتی نسبت به جنبه‌هایی از سیاست نئولیبرالیستی در خاورمیانه بوده‌است.[۱۳] در خاورمیانه کشورهای متعددی در تلاش برای کاهش کسری بودجه‌شان، به سیاستهای ریاضتی همچون قطع سوبسیدهای مصرف‌کنندگان روی آوردند این سیاست، نقض پیمان دولت و توده‌ها محسوب می‌شد و در نتیجه خشم و نارضایتی عمومی را بدنبال داشت.[۱۴]
تجربه انقلاب اسلامی در ایران و درگیر شدن در جنگ با عراق، ایران را از همتایان منطقه‌ای‌اش متمایز کرده بود، در حالی که بسیاری از رژیمهای منطقه ای خاور میانه، پوستین مردم گرایی شان را طی دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ کنده بودند، ایران این روند را بعد از دیگر کشورها تجربه کرد.[۱۵] در سالهای جنگ، ایران نیازمند بسیج قشرها مردم بود و شعار حمایت از مستضعفین به بسیج توده‌ای یاری رساند.[۱۶] در آن زمان، خود جنگ عامل عدم ابراز نارضایتی‌های داخلی بود.[۱۷] بعد از پایان فرصت جدیدی برای فعالیت‌های جمعی نظیر اعتراضات مردمی شهری بوجود آمد.[۱۸] بنابراین برخلاف آرامش نسبی دهه ۱۹۸۰، شش اعتراض بزرگ در تهران و دیگر شهرهای ایران در اوایل دهه ۱۹۹۰ رخ داد.[۱۹] شورشهای تهران در ۱۹۹1 (1370) شیراز و اراک ور ۱۹۹2 (1371) بوسیله حاشیه‌نشینانی روی داد که یا سرپناه‌های‌شان توسط دولت خراب شده بود یا آنان را وادار به تخلیه منازل‌شان کرده بودند.[۲۰] نگران کننده‌ترین این شورشها در شهر مشهد و در ۱۹۹2 (1371) و اسلامشهر تهران در ۱۹۹5 (1374) روی داد.[۲۱] نا آرامی‌های مشهد از محله‌های حاشیه نشین شهری آغاز شده بود که خواهان قانونی شده محله شان و به رسمیت شناخته شدنش از سوی دولت شده بودند و شهرداری آن را رد کرده بود.[۲۲] این شورش گسترده که نیروی انتظامی از سرکوب آن عاجز ماند باعث ویران شدن بیش از یکصد ساختمان و مغازه شد و حدود ۳۰۰ نفر دستگیر و و چندین نفر کشته شدند. شورش سه روزه اسلام شهر که در آوریل ۱۹۹۵ (خرداد ۱۳۷۴) روی داد را می‌توان نتیجه مشکلات اقتصادی پس از جنگ به خصوص افزایش کرایه اتوبوس و قیمت سوخت در دوران ریاست جمهوری رفسنجانی دانست.[۲۳]
دیدگاه مخالفان حکومت ایران[ویرایش]
عده‌ای از منتقدین معتقدند که موضوع مبارزه با نئولیبرالیسم نه تنها غیرواقعی و در بهترین حالت کپی‌برداری از دیگر کشورهاست، بلکه باعث می‌شود که مبارزه با حکومت ایران به سایه برود و طرح چنین خواسته‌هایی حتی به نفع حکومت تمام شود.[۲۴]
منابع[ویرایش]
This article "نئولیبرالیسم در ایران" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:نئولیبرالیسم در ایران. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
- ↑ «نئولیبرالیسم‌‌‌‌هراسی/ گزارش سازندگی از نشست رویکردی جامعه‌‌‌‌شناختی به توسعه عادلانه در دانشگاه تربیت مدرس». روزنامه سازندگی. ۹ اسفند ۱۳۹۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «نئولیبرالیسم‌‌‌‌هراسی/ گزارش سازندگی از نشست رویکردی جامعه‌‌‌‌شناختی به توسعه عادلانه در دانشگاه تربیت مدرس». روزنامه سازندگی. ۹ اسفند ۱۳۹۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «نئولیبرالیسم‌‌‌‌هراسی/ گزارش سازندگی از نشست رویکردی جامعه‌‌‌‌شناختی به توسعه عادلانه در دانشگاه تربیت مدرس». روزنامه سازندگی. ۹ اسفند ۱۳۹۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ پرویز صداقت (۸ دی ۱۳۹۸). «نئولیبرالیسم در ایران، افسانه یا واقعیت؟ − گفتگو با پرویز صداقت». رادیو زمانه.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ امیر کیانپور (۲۶ مرداد ۱۳۹۴). «خصوصی‌سازی جشنواره‌ها: گوهر برتر از هنر آمد پدید». رادیوزمانه.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ امیر کیانپور (۲۶ مرداد ۱۳۹۴). «خصوصی‌سازی جشنواره‌ها: گوهر برتر از هنر آمد پدید». رادیوزمانه.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ یوسف اباذری (۲۹ آذر ۱۳۹۷). «سوژه نئولیبرال یک سوژه خوش‌گذران، لذت‌طلب، منفعت‌طلب، نفع‌جوی فردگراست/ نئولیبرال‌ها محکوم به سازش با آمریکا هستند». خبرنامه دانشجویان ایران.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ حسین راغفر (۲۷ آذر ۱۳۹۸). «چرا نئولیبرالیسم خود را انکار می‌کند؟ / نئولیبرالیسم یعنی غارتگری». خبرگزاری مهر.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ حسین راغفر (۲۷ آذر ۱۳۹۸). «چرا نئولیبرالیسم خود را انکار می‌کند؟ / نئولیبرالیسم یعنی غارتگری». خبرگزاری مهر.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آصف بیات (تابستان ۱۳۷۹). «سیاستهای نئولیبرالی و نقش سازمان‌های غیردولتی؛ نگاهی به تجربه خاورمیانه». مجله گفتگو شماره 28.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ مهرداد وهاّبی و ناصر مهاجر (۲۵ دسامبر ۲۰۱۹). «درنگی سنجشگرایانه دربارهٔ نئولیبرالیسم – گفتگوی اخبار روز با مهرداد وهاّبی و ناصر مهاجر». اخبار روز.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
