وارسکن
| وارسکن (وازگن) | |
|---|---|
| بدخش (مرزبان) گوگارک | |
| سلطنت | ۴٧٠–۴٨٢ |
| پیشین | ارشوشا دوم |
| جانشین | ارشوشا سوم |
| هم‌نشین | شوشانیک دختر پیروز یکم ساسانی |
| فرزند(ها) | ارشوشا سوم |
| دودمان | مهرانیان |
| پدر | ارشوشا دوم |
| مادر | انوشورام آرتزرونی |
| مرگ | ۴٨٢ میلادی |
| دین و مذهب | مسیحی (قبل از ۴٧٠ میلادی) زرتشتی (بعد از ۴٧٠ میلادی) |
وارسکن (انگلیسی: Varsken، فارسی میانه: Vazgēn ) شاهزاده‌ای ایرانی از خاندان مهرانیان گوگارک بود که به عنوان بدخش (مرزبان) منطقه از ۴٧٠ تا ۴٨٣ خدمت می‌کرد. او پسر و جانشین ارشوشا دوم بود.
پس از مرگ پدر، وارسكن به پايتخت ساسانيان تيسفون رفت و توسط شاهنشاه پیروز یکم پذيرفته شد. به دلیل بازگشت وی به آیین سابق خانواده، یعنی آیین زرتشت، به عنوان پاداش، مقام نایب السلطنه آلبانیای قفقاز و ازدواج با دختر پیروز یکم به وی داده شد.
وارسکن با تاکید بر مواضع ایرانی خود، سعی کرد خانواده‌اش از جمله همسر اولش شوشانیک را وادار كند كه به آيين زرتشت، روی آورند، كه سرانجام منجر به مرگ همسر اولش از خشونت‌هایی كه توسط شوهرش انجام شد، گردید. سیاست‌های وی برای پادشاه ایبری واختانگ یکم، که وی را کشته و سپس علیه ایران در سال ۴٨٢ قیام کرد، قابل قبول نبود. بعد از وارسکن، ارشوشا سوم جانشینش گردید.
زندگینامه[ویرایش]
وارسکن پسر ارشوشا دوم بود ، که بدخش (مرزبان_حاکم) گوگارک یک منطقه تاریخی در قفقاز ، که در اصل بخشی از پادشاهی ارمنستان بود، اما پس از اینکه در سال ٣٨٧ میلادی ارمنستان توسط ساسانیان و رومیان به دو قسمت تقسیم گردید، تحت سلطه پادشاهان ایبری قرار گرفت. پادشاهی ایبری تیز قبل از این جریان تحت سلطه ساسانیان قرار گرفته بود و واراز-باکور معروف به آسپاکورساو، به فرمان شاپور دوم ساسانی (٣٠٩-٣٧٩) و تحت سلطه ساسانیان ،بر تخت سلطنتی ایبریا نشسته بود. [۱] [۲]
خانواده وارسکن - مهرانیان گوگارک - تحت ریاست پیروز (مهرانی) یا (پیروز یکم (انگلیسی: Peruz I) حکومت خود را به عنوان بدخش bidaxshes (مرزبان) گوگارک در حدود ٣٣٠ میلادی تأسیس کردند. [۳][۴][۵] اگرچه این خانواده مدعی هم‌تبار پارسی با حاکمان ساسانی ایران بودند اما در واقع آنان شاخه‌ای از خاندان مهران، یکی از هفت خاندان ممتاز ایران باستان بودند.[۶] در زمان پیروز (مهرانی)، این خاندان اعتقادات زرتشتی خود را به نفع مسیحیت کنار گذاشتند.[۷] مهرانیان گوگارک با پادشاهان خسرویانی‌ها ایبری (که آنان نیز خاندان مهرانی بودند)، پیوند زناشویی داشته و به همین دلیل از روابط نزدیک برخوردار بودند.[۸]
مادر وارسکن، آنوشورام آرتزرونی، یک زن نجیب ارمنی از خانواده آرتسرونی بود که خواهر همسر رهبر نظامی ارمنستان، همایاک مامیکونیان، برادر وارتان مامیکونیان شورشی و شهید ارمنی بود. [۹] [۱۰] پدر وارسكن، ارشوشا دوم، گروگان دربار ساسانی در تیسفون، و نمی‌توانست در شورش ارامنه مسیحی در سال ۴۵١ به رهبری وارتان مامیکونیان شرکت کند. پس از شکست شورشیان ارمنی در آوارایر، همایاک مامیکونیان در تائو کشته شد. پسران همایاک، پس از نبرد آوارایر، «واهان»، «واساک» و «آرتاشس» دستگیر و به دربار ایران برده شدند. آن سه برادر به مرگ محکوم شدند، اما پس از چندی، در هفدهمین سال پادشاهی یزدگرد دوم (۴۵۵ میلادی)، بدخش (مرزبان و حاکم) گرجیان، که «آرشوشا دوم» نام داشت و شوهرخالهٔ آنان بود، از یزدگرد خواست آنان را آزاد کند. یزدگرد این درخواست را پذیرفت و آنان را آزاد ساخت. [۱۱] [۱۲]و آنها را با مادرشان به ارمنستان ایران برد. بعداً، ارشوشا عروسی پسرش وارسکن را با شوشانیک، دختر وارتان مامیکونیان ترتیب داد. [۱۳] [۱۴]
با مرگ ارشوشا، وارسكن به تیسفون رفت و مورد استقبال پیروز یکم شاهنشاه ساسانی قرار گرفت. او ضمن بازگشت به آیین سابق خانواده، یعنی آیین زرتشت، همچنین بیعت خود را از خسرویانی‌ها حاکم بر ایبری به شاهنشاهی ساسانی تغییر داد.[۱۵][۱۳] به عنوان پاداش برای گرویدن به آیین نیاکان، به وی نایب السلطنه آلبانیای قفقاز و ازدواج با یکی از دختران پیروز یکم داده شد.[۵][۱۶]
کلیسای جامع بولنیسی سیونی در سال ۴٧٩/۴٧٨ در قسمت جنوبی کشور ایبری كه تحت كنترل مهرانیان قرار گرفته بود، ساخته شد، شاهد افزایش نفوذ ساسانی در آنجا است.[۱۷][۱۸] شمایل کلیسا خصوصیات ایرانی را نشان می‌داد، در حالی که کتیبه آن، به گرجی باستان، نوشته شده بود.[۱۹] تحت مدیریت وارسکن و پیشینیانش، شهر کورتاوی به یکی از کرسی‌های بدخش تبدیل شد. [۲۰] گزارش‌های مورخ ایبریایی همعصر یاکوب تسورتاولی نشان می‌دهد که وارسکن در نوع خود یک حاکم بوده و بیعت با شاهنشاه را فقط به عنوان تعادل مقابل پادشاهان ایبری انجام داده است.[۲۱]
وارسکن با دفاع از مواضع ایرانی خود، سعی کرد خانواده‌اش از جمله شوشانيك را وادار کند که به آیین زرتشتی روی آورند که در نهايت منجر به مرگ او از خشونت وارده توسط شوهرش شد.[۲۲][۲۳][۱۳] ظاهراً این اقدامات او فقط به خانواده او محدود بودند. هیچ گزارشی در مورد تلاش برای تبدیل پیروان مسیحی وی گزارش نشده است، و منبع اصلی زندگی شوشانیک - "[[[شهادت شوشانیک]]" - شهادت همسرش را بخشی از یک آزار و اذیت منظم مسیحیان نمی‌داند. [۲۳] سیاست‌های وی برای پادشاه خسرویانی ایبری واختانگ یکم، که وی را کشته و سپس علیه ایران در سال ۴٨٢ قیام کرد، قابل قبول نبود. بعد از وارسکن ارشوشا سوم جانشینش گردید.{{sfn|Rapp|2014|p=42 (see note 42)}
This article "وارسکن" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:وارسکن. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
- ↑ Daryaee 2009.
- ↑ Kia 2016, p. 278.
- ↑ Rapp 2014, p. 67.
- ↑ Rapp 2014, p. 66.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Toumanoff 1961, p. 101.
- ↑ Toumanoff 1961, pp. 38–39.
- ↑ Rapp 2014, p. 68.
- ↑ Rapp 2014, pp. 67–68.
- ↑ Grousset 1947, p. 193-202.
- ↑ Dédéyan 2007, p. 189-190.
- ↑ Grousset 1947, pp. 193–202.
- ↑ Dédéyan 2007, pp. 189–190.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ Dédéyan 2007, p. 191.
- ↑ Grousset 1947, p. 213.
- ↑ Rapp 2014, pp. 38, 45, 67.
- ↑ Toumanoff 1963, p. 262.
- ↑ Rapp 2014, p. 251.
- ↑ Toumanoff 1969, p. 22.
- ↑ Rapp 2014, pp. 19, 39, 251.
- ↑ Rapp 2014, p. 69.
- ↑ Rapp 2014, pp. 69, 81.
- ↑ Grousset 1947, p. 216.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Rapp 2014, p. 45.
