کتب منطقی ابن سینا

منطق دانان مسلمان علم منطق را «علم میزان» نیز نامیده‌اند. ابن سینا این علم را خادم علوم معرفی کرده‌است، چرا که منطق مقصود بالذات نیست؛ بلکه ابزاری است برای رسیدن به علوم دیگر، و بنابراین در خدمت علوم دیگر است.

مهمترین اثر منطقی ابن سینا بخش منطق از کتاب الشفاء است.^[۱] این اثر مفصل‌ترین کتاب ابن سینا و مفصل‌ترین کتاب منطقی است که نگاشته‌است. این کتاب، همشرح منطق ارسطوست که مباحث آن به روش منطق ارسطو دسته‌بندی شده‌است و هم حاوی ابتکارت خود ابن سینا در منطق است.
اثر دیگر منطقی ابن سینا بخش منطق النجاة است که مباحث این کتاب، خود سیر اجمالی و خلاصه ای است از کتاب الشفاء. ابن سینا در این کتاب در بخش صناعات خمس به دو صنعت برهان و مغالطه بسنده کرده‌است.
الاشارات و التنبیهات ظاهراً آخرین مکتوب ابن سینا می‌باشد و در مقایسه با دیگر کتب او نثر روان تری دارد. این کتاب را هم نصیرالدین طوسی و هم فخرالدین رازی شرح کرده‌اند که شرح دوم ناظر به شرح اول است و با دید انتقادی به آن می‌نگرد. از این روی، قطب الدین رازی، المحاکمات را براساس شرح محقق طوسی نگاشته تا در مواردی بین این دو دیدگاه داوری کند. شیخ در بخش منطق الاشارات و التنبیهات تبویب مسائل منطقی را تغییر داده‌است؛ به این صورت که کتابش را براساس اهداف بزرگ در منطق، که همانا رسیدن به حد و برهان است، تقسیم کرده‌است. از این روی، همان گونه که پیش تر اشاره شد، مباحث تعریف از بخش برهان جدا گشته و در جایگاه مناسب خود قرار گرفته‌است. بخش منطق این کتاب مانند بخش منطق نجات از سه صنعت جدل، خطابه و شعر خالی است. شیخ در این کتاب اندکی از مباحث مغالطات را مطرح کرده‌است. بسیاری منطق دانان پس از ابن سینا، روش او را در این کتاب برای طرح مباحث منطقی پی گرفته‌اند.
دانشنامه علائی کتابی است که شیخ الرئیس آن را به زبان فارسی نگاشته‌است. این کتاب مانند دو کتاب النجاة و الاشارات و التنبیهات مشتمل بر علوم منطقی، طبیعی و الهی (متافیزیک) است.
یکی دیگر از کتب منطقی ابن سینا، کتاب منطق المشرقیین است که شیخ در آن وعده داده بود بیشتر نظرهای منطقی خود را بیان کند. این کتاب مفقود شد و فقط بخشی بسیار مختصر از منطق آن به دست آمده‌است. روش شیخ الرئیس در این کتاب مانند کتاب الاشارات و التنبیهات است؛ یعنی ابتدا مباحث مفهوم و حد را بیان کرده و سپس وارد تصدیقات و قضایا شده‌است.^[۲]

پانویس[ویرایش]

↑ دوره کتاب الشفاء به همت وزارت فرهنگ مصر به مناسبت یادواره هزاره شیخ الرئیس چاپ حروفی شد و در ایران به وسیله منشورات مکتبة آیت الله العظمی المرعشی النجفی افست گردید.
↑ منطق المشرقیین نیز در مصر چاپ شد و در ایران، به همت منشورات مکتبة آیت العظمی المرعشی النجفی افست گردید.

منابع[ویرایش]

حسین ابن عبدالله، ابن سینا (۱۴۰۵). الشفاء. قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره).صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
حسین ابن عبدالله، ابن سینا (428ق). النجاة. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
حسین ابن عبدالله، ابن سینا. الاشارات و التنبیهات. قم: دفتر نشر الکتاب.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
حسین ابن عبدالله، ابن سینا. دانشنامه علایی. همدان: دانشگاه بوعلی سینا.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
حسین ابن عبدالله، ابن سینا. منطق المشرقیین. قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.

This article "کتب منطقی ابن سینا" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:کتب منطقی ابن سینا. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.