آبخیزداری

آبخیزداری (Watershed Management)، علم و هنر برنامه‌ریزی مستمر و اجرای اقدام‌های لازم برای مدیریت منابع حوضه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک می‌باشد. به عبارت دیگر آبخیزداری طراحی و مدیریت حوضه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک است. که می‌تواند به صورت مکانیکی یا بیولوژیکی باشد.

آبخیزداری یا علم مطالعه و مدیریت آبخیزها عبارت از مجموعه مطالعاتی است که برای اداره یک (یا حوضه آبریز) انجام می‌شود. تعریف دیگر از آبخیزداری "طراحی و مدیریت حوضه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک است.

آبخیزداری نوین چیست؟

روشهای جدید آبخیزداری در بسیاری از کشورهای متمدن نیز دیده شده‌است و جالبتر اینست که سالیان سال است که این روش‌ها را پیگیری می‌کنند برای مثال میتوان از روش سدسازی نام برد آیا روش سدسازی همچنان برای کشوری مانند ایران خوب است؟

پاسخ اینجاست که چرا چیزی که وجود ندارد را ما میخواهیم ذخیره کنیم. سوال اینجاست:

1- چرا به آب شیرینکن‌ها فکر نمیکنیم ؟

2-چرا از نگهدارنه‌های ریز در زمین‌های کشاورزی استفاده نمیکنیم؟ همانند ژل ها

3-چرا از چمن مصنوعی در فضاهای شهری و ورزشی استفاده نمیکنیم ؟ چمن مصنوعی

4-چرا به بارور کردن ابرها فکر نمیکنیم؟

5-چرا به کشاورزانمان روش‌های نوین همانند هیدروپونیک در سطح کل کشاوران آموزش نمیدهیم و کم فکر می‌کنیم؟ عمل که بماند

در ادامه میتوان خیلی مراتب و روش‌های دیگر را بیان نمود.

مطالعات جامع آبخیزداری

1. مطالعات فیزیکی حوزه‌های آبخیز (فیزیوگرافی)
2. مطالعات هوا و اقلیم شناسی
3. مطالعات آب (هیدرولوژی)
4. مطالعات زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی
5. مطالعات خاک و قابلیت اراضی
6. مطالعات مربوط به فرسایش و رسوب
7. کاربری اراضی و مطالعات پوشش
8. مطالعات اقتصادی - اجتماعی
9. تلفیق و برنامه‌ریزی

اهمیت

رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور: با اجرای هر هکتار آبخیزداری می‌توان ۵۰۰مترمکعب آب جدید تولید کرد ضمن آنکه اجرای هر هکتارعملیات آبخیزداری از ۶/۵ تن فرسایش خاکی و رسوب جلوگیری می‌کند. به گفته جلالی درنبود عملیات آبخیزداری، به اندازه‌ای رسوبات پشت دریاچه سدها جمع می‌شود که به‌طور میانگین هر سال معادل یک سدبزرگ از ظرفیت سدها کاسته می‌شود.

واژگان مرتبط

_طرح آبخیزداری: سند مدونی است از مجموعه اقداماتی که بر اساس اصول مدیریت پایدار حوزه آبخیز به منظور حفاظت، احیا، اصلاح، توسعه و بهره‌برداری منابع آب و خاک حوزه آبخیز تهیه و تدوین و پس از تصویب سازمان به اجرا در می‌آید.

-حفاظت خاک: مجموعه مطالعات و اقدمات اجرایی است که به منظ ور پیشگیری و کنترل تخریب، فرسایش خاک و تبعات ان (کاهش حاصلخیزی، تولید، رسوب و آلودگی منابع اب و نظایر آن) اجرا می‌گردد.

-حوضه آبخیز: عرصه‌ای است که رواناب ناشی از بارش بر روی آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، دریاچه و دریا هدایت می‌گردد.

• اهداف و شرح وظایف آبخیزداری:

-اهداف آبخیزداری: عمده اهداف اجرای فعالیت‌های آبخیزداری، مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، کاهش فرسایش خا ک و رسوب دهی، کنترل هرز آب‌ها، تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش سیل خیزی و بهره‌وری بهینه از نزولات آسمانی، ارتقا ی آگاهی عمومی و توسعه مشارکت مردم، توسعه فعالیت‌های مطالعاتی، تعیین ضوابط و استانداردها و ارزیابی اثرات اقدامات، تهیه برنامه جامع اصلاح کاربری و بهره‌برداری بهینه از اراضی و… می‌باشد.

مهمترین وظایف آبخیزداری شامل است بر:

1. مطالعه جامع و برنامه‌ریزی و تعیین خط مشی کلان، تهیه طرح و اجرای برنامه‌ها و حفاظت خاک و نظارت بر آنها
2. تهیه و تدوین روشها، استانداردها، ضوابط و دستورالعمل‌های فنی
3. ایجاد و توسعه ایستگاه‌های اندازه‌گیری در حوزه‌های آبخیز
4. تعیین اولویتهای طرحهای تحقیقاتی و برنامه‌های آموزشی
5. ارائه برنامه‌های ترویجی و اشاعه فرهنگ آبخیزداری در بین آبخیز نشینان
6. هماهنگی سیاست‌ها و اقدامات مرتبط با آبخیزداری
7. توسعه ارتباطات بین‌المللی به منظور هماهنگی و ایجاد کار مشترک

به عقیدهٔ بسیاری از کارشناسان، بحران آب یکی از چالش‌های بسیار مهم سال‌های آینده در کره زمین خواهد بود. با عنایت به این که کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده و میزان بارندگی در آن از متوسط جهانی کمتر می‌با شد؛ مشکل کمبود آب به‌طور یقین حادتر بوده و ضروری است تا تدابیر لا زم جهت پیشگیری از مشکلات فراروی آینده اندیشیده شود. کشور ما که در سال ۱۳۶۹ به ازای هر نفر بیش از ۲۰۰۰ متر مکعب در سال، آب تجدید شونده داشت، بدلایل متعددی، به سمتی در حرکت است که در ۲۰ سال آینده، بحران کمبود آب و فشارهای ناشی از آن را تجربه نماید (سرانه آب در حال حاضر حدود ۱۲۰۰ مترمکعب است).

جستارهای وابسته

• حوزه آبخیز
• سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران

منابع

This article "آبخیزداری" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:آبخیزداری. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

This page exists already on Wikipedia.

📰 Article(s) of the same category(ies)

• الگو:منابع طبیعی

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• آبخیزداری in English