اتحاد تاج و آتشگاه
اتحاد تاج و آتشگاه (Etehad-Taj va atashgah) اصطلاحی است که برای شکل‌گیری اولین حکومت مذهبی جهان در نظام پادشاهی ساسانیان که دارای ایدئولوژی دینی بوده به کار گرفته می‌شود. مدل اتحاد تاج و آتش گاه با مدل حکومتی تئوکراسی به معنی جاری شدن اراده خداوند در حکومت متفاوت است.[۱] در حکومتهای پیش از امپراطوری ساسانی در ایران دین رسمی وجود نداشت.[۲] [۳]هم در دوران هخامنشی هم مادها و اشکانیان فاقد دین رسمی بودند و کشورهای تحت امر این امپراطوری‌ها از آزادی کامل مذهبی برخوردار بودتد اما برای اولین بار امپراطوری ساسانی متوجه قدرت فراوانی می‌شود که می‌تواند با به‌کارگیری عنصر مذهب در حوزه سیاست به وجود آورد.[۴] دکتر آرمان زرگران در تببین این نوع از حکومت در صفحه 28 کتاب مقدمه ای بر پزشکی دوران ساسانیان می گوید:
اردشیر بابکان با به قدرت رسیدن و تسلط بر سرزمینهای ایران، مدل فرمانروایی اشکانیان را را بطورکامل تغییر دادو حکومت مرکزی مقتدری را بر شکل ملوک الطوایفی ترجیح داد. در دوره ساسانی حکومتی منظم و مقتدر به وجود آمد که بر چهار گوشه مملکت اشراف کامل داشت. دومین خصیصه حکوت ساسنی نگاه مدهبی آن بود. حکومت ساسانی حکومتی با نگاه زرتشتی است که دین و قدرت حاکمه در آن در هم تنیده شده بودند این وضعیت را اتحاد تاج و آتشگاه می نامند. [۴]
نحوه شکل‌گیری[ویرایش]
اردشیر یکم ساسانی یا اردشیر بابکان که بنیان‌گذار امپراطوری ساسانی بود پس از شکست آخرین شاهنشاه اشکانی، اردوان پنجم در سال ۲۲۴ میلادی در امپراطوری اشکانی را برانداخت. او پسر یک موبد زرتشتی بود و یک معلم معنوی پر قدرت به نام تنسر که او نیز موبد پرقدرتی بود در بخش بزرگی از زندگی او حضور داشت. او متوجه شد که اگر بتواند بین تاج پادشاهی و نیروی مذهبی که موبدان زرتشتی در مؤمنان خود ایجاد می‌کنند اتحادی به وجود آورد قدرتی را خلق کرده که تا پیش از این دیده نشده‌است.[۵] به عبارت دیگر امپراطوری اشکانی در اوج اقتدار توسط قدرت مذهبی موبدان که تصمیم گرفته بودند که قدرت سیاسی را هم با خود همراه سازند برچیده شد.[۶] اردشیر یک نظام ایدئولوژیک پر قدرت در امپراطوری ساسانی به وجود می‌آورد و حتی به صرب سکه‌هایی که این اتحاد را نشان دهد می‌پردازد. در سکه ای گه به نام اردشیر بابکان ضرب شده یک طرف تصور اوست و طرف دیگر نمادی است که از سه عنصر تشکیل شده‌است. در مرکز سکه اورمزد قرار دارد و دو طرف "ستون مقدس" در سمت راست امپراتور یا همان اردشیر پاپکان و در سمت چپ یک موبد که احتمالاً تنسر باشد قرار دارد.
ایمان خسروی در مطالعه سنگ نگاشته های ساسانی در ذیل مبحث "آغاز اتحاد دین و دولت با حمایت تنسر می نویسد:
"نخسـتین بار دسـتگاه روحانیـت در بـازۀ فرمانروایـی بهــرام اول تــا پادشــاهی نرســه بــود کــه در صــدر طبقــات اجتماعــی قــرار گرفــت؛ طوریکــه دیــن رســمی زرتشـتی نیـز بـه دیـن دولتـی تبدیـل شـد، بدینمعنـی کـه اردشـیر و شـاپور اول، حا کمیـت توأمـان دیـن و دولـت را خـود در دسـت داشـتند.[۷]
البته سرور خراشادی نیز مفصلا به موضوع صدرنشینی روحانیت در دوران ساسانی می پردازد. او در اینباره می گوید:
صدرنشینی تشکیلات روحانی در جامعه ساسانی، فرایندی مقطعی و تبدیل آن به دستگاه دینی-دولتی، فرایندی تدریجی بود که به تاسی از سیاستهای وقت، قوت و رخوت می گرفت. آنچه ب نمایه این جستار شد، تناقض فاحش میان روایات تاریخی با شواهد باستا نشناختی مبنی بر تقدم طبقه روحانیان در ابتدای کار ساسانیان است [۸]
البته برخی از محققین مانند عبد الحسین زرین کوب این اتحاد و به وجود آمدن حکومت ایدئولوژیک را که اولین اتحاد دیانت و سیاست بود را به نقد می‌کشند.[۹] [۱۰] برخی نیز قیام مزدکیان در دوران ساسانی را تلاش مخالفان برای درهم شکستن ایدئولوژیک اتحاد تاج و آتشگاه می دانند.[۱۱]
گسترش به دیگر کشورها[ویرایش]
امپراطوری روم نیز با تأخیری یک صد ساله با این نیروی نوظهور آشنا می‌شود. کنستانتین(متولد در سال ۲۷۲ میلادی و مرگ در ۲۶ ژوئن ۳۳۷ میلادی) امپراتور روم شرقی یا بیزانس این نظام ایدئولوژی مذهبی را به طبیعیت از ساسانیان در سرزمین تحت سیطره خود بازتولید کرد. او در سال ۳۱۲ به امپراطوری روم رسید و در مدت کوتاهی، مسیحیت به عنوان مذهب رسمی امپراتوری روم، جایگاه خود را تثبیت کرد. کنستانتین در سال ۳۲۵ همانگونه که ساسانیان اقدام به جمع‌آوری و تدوین یک کتاب مذهبی برای بنا کردن نظام ایدئولوژیک خود گرفته بودند اقدام به جمع‌آوری و یک نواخت سازی در روایت‌های مسیحت و زندگی مسیح گرفت و اناجیل چهارگانه را به وجود آورد او برای این کار شورای را در شهر ننقیه دایر کرد که در آن نزدیک ۳۰۰ اسقف شرکت کردند. طی این شورا بررسی جامعی بر روی کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید) انجام گرفت. تلاش‌های تحقیقاتی این شورا در نهایت منجر به استخراج مفاهیم پایه‌ای «ایمان مسیحی» گردید.
منابع[ویرایش]
- ↑ «ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺌﻮﮐﺮاﺳﯽ». webcache.googleusercontent.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «دین ایران در دوره اشکانیان». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «دولت در ایران باستان مبانی دینی از دوره اساطیری تا دولت هخامنشی». webcache.googleusercontent.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «کتاب مقدمه ای بر پزشکی در دوران ساسانیان». jafaripub.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.[پیوند مرده]
- ↑ «حکومت دینی ساسانیان». حکومت دینی ساسانیان - پرسمان. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ vista. «از سایه آتشگاه تا فراز تاج و تخت». ویستا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ خطای لوآ در پودمان:Citation/CS1/en/Identifiers در خط 47: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
- ↑ خراشادی*, سرور; موسوی, سید مهدی. "کرتیر از فراز تا فرود (خوانشی از چگونگی صدرنشینی تشکیلات روحانی در جامعه ساسانی)". نشریه ایران ورجاوند (به Persian). 1 (1): 61–78.صفحه پودمان:Citation/CS1/en/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ Behnegarsoft.com (۲۰۱۸-۰۱-۰۵). «کانون ايرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت - 15- پايان و كارنامه ساسانيان (روايت استاد زرين كوب)». ایپترا | کانون ايرانی پژوهشگران فلسفه و حکمت. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «کتاب زندگی و انسانیت در اسارت ایدئولوژی». دانلود کتاب و کتاب صوتی با فراکتاب. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ تبیان، موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی. «قباد پادشاهی که به فراموشی رفت». article.tebyan.net (به Persian). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۵-۰۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
This article "اتحاد تاج و آتشگاه" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:اتحاد تاج و آتشگاه. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
