بحران اقتصادی ۱۳۹۷ ایران

بحران اقتصادی ۱۳۹۷ ایران در ادامه بحران جهش نرخ ارز در ایران پس از اعلام خروج ایالات متحده آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ رخ داده‌است و دولت کنونی ایران در حال حاضر با این چالش مواجه است و مردم کشور نیز درگیر آن هستند. بانک جهانی در ماه آوریل چشم‌انداز اقتصاد ایران را مثبت توصیف کرد و نرخ رشدی بیش از ۴ درصد در سال ۲۰۱۸ را نوید داد. در مقابل صندوق بین‌المللی پول که در ماه مارس رشد ۴ درصدی را پیش‌بینی کرده بود، با تغییر برآوردش در ماه سپتامبر، رشد منفی ۱٫۵ درصدی را برآورد کرد. همچنین، طبق این برآورد نرخ بیکاری به ۱۲٫۸ درصد افزایش و نرخ تورم به ۲۹٫۶ درصد افزایش می‌یابد، که بیانگر رکود تورمی است.

زمینه

۸ مه ۲۰۱۸، دونالد ترامپ رسماً خروج ایالات متحده آمریکا را از برجام اعلام کرد.

افزایش مداوم نرخ ارز در ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران آغاز شد و در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و و پس از هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ شتاب گرفت. این بحران ارزی در دوره اول ریاست جمهوری حسن روحانی مدتی آرام گرفته بود که ناگهان از اواخر سال ۱۳۹۶ مجدداً سیر صعودی خود را آغاز کرد و در ۱۸ اردیبهشت سال ۹۷ و پس از اعلام دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا مبنی بر خروج این کشور از برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام، شدت گرفت.

به موجب بندهایی از برجام قرار بود که تحریم‌ها علیه ایران به موازات اعتماد سازی و پایبندی ایران به برجام از طرف اتحادیه اروپا و همچنین ایالات متحده برداشته شود و بخش‌هایی از آن نیز اجرا و در حال پیشرفت بود، ولی پس از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، بار دیگر بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران که در دولت باراک اوباما برداشته شده بود با دستور دونالد ترامپ و تصویب سنای آمریکا مجدداً بازگشت و بحث تحریم نفت ایران بار دیگر از سوی ایالات متحده مطرح شد. ارزش ریال ایران در برابر دلار آمریکا و دیگر ارزها طی ماه‌های گذشته به شدت سقوط کرد و در اوایل مهر ماه ۱۳۹۷ از مرز یک دلار در برابر ۱۶۰۰۰۰ ریال (۱۶ هزار تومان) گذشت.

مداخلات خارجی

تحقیقات دادستان ویژه آمریکا درباره کمپین انتخاباتی ترامپ برگزاری جلسات متعدد بین نمایندگان عربستان سعودی (نظیر ژنرال احمد عسیری) با دولت ترامپ برای تضعیف و در نهایت براندازی دولت جمهوری اسلامی از مسیر اقتصادی، اطلاعاتی و نظامی را آشکار کرده‌است. ژنرال عسیری در جلسه ای در ریاض در مارس 2017، برای برنامه ریزی انجام عملیاتهای اطلاعاتی با هدف تخریب اقتصاد ایران، با سرمایه گذاری 2 میلیارد دلاری دولت سعودی با چند شرکت خصوصی فعال در این زمینه حضور داشته است.

تحلیل اقتصادی

ایران

در مرداد ماه ۱۳۹۷ نیز جمعی از استادان و تحلیلگران اقتصادی ایران به حسن روحانی دربارهٔ وقوع بحران اقتصادی در ایران هشدار دادند. در این نامه به علل ریشه‌های بحران چند لایه و بسیار گسترده اقتصاد کنونی ایران اشاره شده و الگوی فعلی اقتصاد ایران «ضدتولید و غیرمردمی» ارزیابی شده‌است. ۳۸ اقتصاددان امضاکننده نامه، ۳۰ دلیل اساسی که اقتصاد فعلی کشور را بحران‌زده کرده‌است یکایک برشمرده‌اند و ۲۰ راهکار برای خروچ از آن پیشنهاد داده‌اند.

در بخشی از این نامه آمده‌است: «در واقع قرار بود اقتصاد دولتی به اقتصاد رقابتی تبدیل شود اما در عمل ما با یک اقتصاد رفاقتی روبرو شدیم؛ این ساختار رفاقتی پدید آمده از مناسبات قدرت ثروت منجر به دو پیامد مهم در اقتصاد ایران شد که وجه تمایز اقتصاد کنونی با گذشته‌است.» در پایان نیز اعلام شده که: گزاره‌های فوق مستند به شواهد آماری است که بتدریج به اطلاع عموم مردم خواهد رسید.

حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا در گفتگو با خبرگزاری ایرنا پلاس ضمن ارائه راهکارهای پیشنهادی خود، بیان داشت که: «بحران اقتصادی کنونی راه‌حل مشخص دارد؛ اما نیازمند عزم سیاسی است و اگر مسئولان صادقانه با مردم برخورد کنند، می‌توان به راه حل رسید. در این راه باید گفتگوی ملی برگزار شده و اجازه دهند گروه‌های مختلف با آرای متفاوت بحث کنند.»

مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز در جلسه‌ای در شهریور ۹۷ که با هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران داشت، ضمن اشاره به اوضاع نابه‌سامان فعلی اقتصاد ایران اظهار داشت: اگر وضعیت اقتصادی به این شکل پیش رود، تا سه ماه آینده قحطی را در بازار خواهیم داشت.

در مهر ۱۳۹۷، عادل آذر، رئیس دیوان محاسبات اعلام کرد که در زمستان ۱۳۹۶، دادستان دیوان رأی به انفصال خدمت ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی و معاونانش به علت تخلفات گسترده داده‌است، اما به این رأی توجهی نشده‌است.

جهان

کارشناسان اقتصادی جهان با بررسی وضعیت کنونی اقتصاد ایران بر این باورند که اقتصاد ایران به سوی وضعیتی مانند بحران اقتصادی ونزوئلا پیش می‌رود.گارت فریزن، فعال اقتصادی و کارشناس و تحلیلگر مجله اقتصادی فوربز در وبگاه مجله، وضعیت کنونی اقتصاد ایران را متزلزل توصیف کرد و پیش‌بینی کرد که اگر ایران تحت فشارهای آمریکا نتواند نفت خود را بفروشد با یک بحران خطرناک ژئوپلیتیکی روبرو خواهد شد.

صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین گزارش خود، نرخ رشد اقتصاد جهان را در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ اعلام کرد، در این گزارش نرخ تورم ایران در سال جاری در حدود ۳۰ درصد پیش‌بینی شده‌است.

اقدامات

پرونده:روی صد هزار ریالی خمینی.jpg

ارزش بزرگترین اسکناس ایران در برابر کوچکترین اسکناس ایالات متحده در سال ۱۳۹۷ همچنان سیر نزولی دارد.

• رئیس دفتر دولت حسن روحانی در پی ادامه بحران اقتصادی و افزایش قیمت کالاهای اساسی و مایحتاج عمومی در ایران اعلام کرد، بنا به دستور رئیس‌جمهور قرار شده‌است که برای مهار گرانی، انبارها سریعاً تخلیه و اجناس آن وارد بازار شوند.
• در پی رکورد شکنی و افزایش بی‌سابقه نرخ ارز در ایران، حسن روحانی در تاریخ ۱۳۹۷/۰۵/۰۳ شمسی بنا به پیشنهاد مسعود کرباسیان، وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران، طی حکمی عبدالناصر همتی را به عنوان رئیس کل بانک مرکزی ایران منصوب گردید. ولی‌الله سیف رئیس پیشین نیز به سمت مشاور رئیس‌جمهور در امور پولی و بانکی تعیین شد.
• با ادامه بحران اقتصادی نمایندگان مجلس شورای اسلامی ابتدا در ۱۷ مرداد علی ربیعی، وزیر کار و امور اجتماعی را استیضاح و از کار برکنار کردند و در ۴ شهریور نیز با عدم رای اعتماد به مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد و دارایی، موجب شدند تا دومین وزیر دولت یازدهم نیز عزل شود. حسن روحانی برای دفاع در این جلسه برای دفاع از وزیر اقتصاد کابینه‌اش و ادای توضیحات حاضر نشد.نمایندگان در ادامه به همین نیز راضی نشدند و ۲ روز بعد در ۶ شهریور با طرح ۵ سؤال اقتصادی از رئیس‌جمهور از وی دربارهٔ این مشکلات توضیحات خواستند که در نهایت به ۴ پاسخ قانع نشدند.

۵ سئوالی که ۸۲ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رئیس‌جمهوری داشتند که فقط پاسخ دوم وی نمایندگان را قانع کرد، این جلسه به صورت علنی و به صورت زنده از صدا و سیمای ایران پخش شد:

1. عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز.
2. دلیل استمرار تحریم‌های بانکی با گذشت بیش از ۲ سال از برجام.
3. عدم اقدام شایسته و مثبت دولت دربارهٔ کاهش نرخ بیکاری.
4. رکود اقتصادی شدید چندین ساله علی‌رغم وعده‌های مکرر دولت.
5. افزایش شتابان نرخ ارزهای خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی.

• در اوایل مهرماه «شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی» تصمیم گرفت تا برای نخستین بار به بانک مرکزی ایران اجازه دهد تا «عملیات بازار باز» را برای مهار بحران اقتصادی اجرایی کند. این روش در دهه‌های گذشته به‌عنوان کارآمدترین ابزار برای ثبات در بازار پول جهان شناخته شده‌است که می‌تواند علاوه بر کمک به کنترل تورم، زمینه‌ساز و محرک اقتصاد از رکود به رونق و برداشتن مسئولیت از دوش شبکه بانکی کشور برای تأمین نیاز مالی دولت باشد.

واکنش‌ها

• با بالا گرفتن وضعیت ناپایدار اقتصادی و تعطیلی بسیاری از کارخانه‌جات و صنایع تولیدی کشور به دلیل کمبود مواد اولیه تولید و عدم اختصاص ارز وارداتی از طرف دولت و همچنین احتکار کالاهای ضروری از طرف افراد سودجو که به منجر به کم شدن این کالاها در بازار شده‌است، قیمت برخی از کالاهای اساسی و ارزاق عمومی مردم رشد چند برابری پیدا کرده‌است و برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که مردم برای خرید این کالاها به فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای هجوم آورده‌اند و قفسه‌ها را خالی کردند.قیمت انواع خودرو نیز در بازار ایران به شدت افزایش یافته‌است.
• به دلیل آنچه که وضعیت بد رکود اقتصادی و نوسان ناپایدار نرخ ارز خوانده می‌شد، فروشگاه اینترنی دیجی‌کالا؛ بزرگترین فروشگاه اینترنتی ایران نیز دست به تعدیل نیروی کار خود زد و تعداد زیادی از کارمندان خود را اخراج کرد.
• جلال میرزایی نماینده مجلس و از اعضای فراکسیون امید در گفتگویی با خبرگزاری کار ایران (ایلنا) و در انتقاد به عملکرد حسن روحانی در مواجه با بحران اقتصادی کنونی اظهار داشت:«… خیلی از تحلیل‌گران اقتصادی معتقدند که اقتصاد ایران الان با بحران مواجه است، اینکه ارزش ریال به یکباره در حدود ۶۰ یا ۷۰ درصد کاهش پیدا می‌کند… اینکه الان رکود اقتصادی در کشور حاکم است و واردات کالا به کشورمان دارد مسدود می‌شود و در اثر تهدیدهای آمریکا ما با کمبود ارز در داخل کشور مواجه‌هستیم این بحران است و آسیب نیست… به نظر من باز هم نیاز است که آقای رئیس‌جمهور در تعریفش از بحران بازنگری کند و آن چیزهایی که آقای روحانی می‌بیند، آسیب نیست و از آسیب گذشته‌است. به نظر من چالش هم نیست و الان در بحران هستیم… ما نیاز داریم که سیاست‌مداران‌مان خصوصاً آن‌هایی که مسئولیت دارند نسبت به شرایط بدبین باشند و گام‌هایی را برای حل مشکلات بردارند و این خوشبینی که وجود دارد باعث می‌شود که ما عمق فاجعه را متوجه نشویم و این کار دستمان می‌دهد.»
• احمد توکلی اقتصاددان و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۹۷ در نشستی خبری، جزئیات بسته پیشنهادی خود به دولت برای عبور از بحران فعلی را مطرح کرد. وی اظهار داشت: یکسان‌سازی نرخ ارز، سهمیه‌بندی سوخت، ثابت نگه‌داشتن نرخ ارز برای ۲ تا ۳ سال، مالیات بر عایدی سرمایه و توزیع کارت هوشمند غذا از محورهای بسته پیشنهادی وی برای عبور از بحران فعلی است.
• مسعود پزشکیان نایب رئیس وقت مجلس شورای اسلامی و وزیر بهداشت سابق نیز ضمن انتقاد از عملکرد ۴۰ ساله نظام جمهوری اسلامی در خصوص شعار آزادی، استقلال و عدالت در بخشی از سخنانش افزود: «... متأسفانه با بحران اقتصادی که آمریکا تحمیل کرده مواجه‌ایم که بدتر از جنگ با عراق است. باید مشکل را حل کنیم نه آنکه به همدیگر گیر بدهیم که چگونه باید راه‌حل داد و مشکل را حل کرد؟»

اعتصابات

نوشتار اصلی: تظاهرات تیر ۱۳۹۷ بازار تهران

ادامه بحران اقتصادی در ایران موجب شد تا در اوایل تیر ماه ۱۳۹۷ بخشی از بازاریان بازار بزرگ تهران نیز در اعتراض به سقوط مستمر ارزش ریال و وضعیت اقتصادی و رکود حاکم بر بازار، مغازه‌های خود را تعطیل کنند. این اعتصابات در بازارهایی مانند پاساژ علاءالدین و بازار چارسو و در چند شهر دیگر نیز رخ داد.

نوشتار اصلی: اعتصاب سراسری کامیون‌داران در ایران

اعتصاب سراسری کامیون‌داران در ایران از روز اول خرداد ۱۳۹۷ در ۱۶۰ شهر از ۲۵ استان ایران آغاز شد. این اعتصابات در واکنش به گرانی لوازم یدکی، لاستیک، روغن و هزینه بالای تعمیرات و کاهش سهمیه سوخت و افزایش قیمت بیمه‌ها، عوارض اتوبان‌ها و… همچنان «ثابت ماندن کرایه بار» صورت گرفت که به مدت چندین روز ادامه داشته‌است.موج دوم اعتصاب کامیون‌داران ایران پس از آنکه به مطالباتشان در اعتصاب خرداد ۱۳۹۷ نرسیدند، از روز اول مهر ۱۳۹۷ آغاز شد و به مرور در اکثر استان‌های ایران، ۲۳۶ شهر را دربرگرفت.

جستارهای وابسته

• سیاست اقتصادی حسن روحانی
• اقتصاد ایران
• بحران آب در ایران

پیوند به بیرون

• پایگاه خبری آفتاب - روایت «لس‌آنجلس‌تایمز» از گرانی و کمبود پوشک در ایران و نگرانی خانواده‌ها
• یوتیوب - بحران اقتصادی ایران و هشدارهای جدی ترامپ: ایران در التهاب

This article "بحران اقتصادی ۱۳۹۷ ایران" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:بحران اقتصادی ۱۳۹۷ ایران. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

📰 Article(s) of the same category(ies)

• اقتصاد مال خر است
• ابراهیم رئیسی در انتخابات ۱۴۰۰
• الگو:انرژی در ایران
• شرکت سرمایه‌گذاری صنعت بیمه
• تصادف ۱۳۹۷ نطنز
• شرکت نفت بختیاری
• صادرات سوخت از ایران به لبنان

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• بحران اقتصادی ۱۳۹۷ ایران in English