تولیت آستان قدس رضوی پس از انقلاب ۱۳۵۷
| این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است |
| سیاست در ایران |
|---|
 |
| نظام جمهوری اسلامی ایران |
|
شوراهای عالی |
|
شوراهای شهر و روستا |
|
|
|
تولیت آستان قدس رضوی بعد از انقلاب ۱۳۵۷ بر اساس اختیاراتی که منصب ولایت فقیه برای رهبران انقلاب اسلامی قائل شده‌است، می‌تواند به تشخیص آنان تعیین شود. اولین تولیت آستان قدس پس از انقلاب اسلامی را عباس واعظ طبسی با حکم روح‌الله خمینی، رهبر وقت جمهوری اسلامی، عهده‌دار شد. وی که در دو سال ابتدایی خدمت خویش، به عنوان سرپرست آستان قدس منصوب شد، پس از آن در سال ۱۳۵۹ به عنوان تولیت آستان قدس نصب گردید. پس از فوت وی در سال ۱۳۹۴، سید علی خامنه‌ای طی حکمی، سید ابراهیم رئیسی را به عنوان تولیت این آستان منصوب کرد. وی تا سال ۱۳۹۷ این سمت را عهده‌دار بود تا آنکه طی حکمی به ریاست قوه قضائیه منصوب گردید و به جای وی، احمد مروی، تولیت آستان قدس گردید.
تولیت آستان قدس، منصبی است که از دوره صفویان شکل گرفت و پس از آن، حق انتصاب تولیت این آستان، یکی از اختیارات حاکمان وقت محسوب می‌شد. پس از انقلاب اسلامی در ایران، بر طبق قوانین سازمان اوقاف، ولی فقیه می‌تواند بر آستان قدس رضوی، تولیت انتصاب نماید و در غیر این صورت، اداره اوقاف عهده‌دار این مسئولیت است.
پیشینه[ویرایش]
آستان قدس رضوی[ویرایش]
پس از درگذشت علی بن موسی الرّضا، پیکرش را در سمت بالاسرِ قبرِ هارون دفن کردند. پیش از دفن علی بن موسی الرّضا در سناباد، بر مزار هارون، بقعه‌ای به دستور مأمون ساخته شده بود و آن منطقه به «قُبّهٔ هارونی» مشهور بود.[۱][۲] پس از دفن علی بن موسی، آبادانی آنجا شتاب گرفت و سامانیان اقدام به ساخت بناهایی در آنجا کردند.[۳] تا آنجا که در دورهٔ غَزنَویان، ساختمان و قُبّهٔ جدیدی بر آن مقبره ساخته شد[۴] و این ساخت و سازها تا دورهٔ صَفَویان ادامه داشت و در حکومت صفویان به اوج خود رسید. توسعهٔ آرامگاه در عصر افشاریان با طلاکاری ایوان صحن ادامه داشت تا آنکه در دورهٔ قاجاریان، ضریح جدیدی برای بقعه ساخته شد. در دوران سلطنت پهلوی، بیشتر تلاش‌ها معطوف به بازسازی، ترمیم و تغییر کاربری‌های بخش‌های مختلف حرم شد. پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران، طرح‌های مختلفی در توسعهٔ حرم اجرا شد و بیشترین حجم توسعه مربوط به این دوران بوده‌است.[۵]
تولیت[ویرایش]
حرم علی بن موسی الرضا در مشهد، یکی از اماکن مقدس اسلامی است که مورد توجه شیعیان است. این آرامگاه با توجه به موقوفات بسیار آن، در ابتدا از جانب سادات رضوی و موسوی که اصطلاحاً «نقیب» شناخته می‌شدند، اداره می‌شد.[۶] در دوران پادشاهی صفویه، دو منصب از جانب شاه به فقها محول می‌شد. یکی از این مناصب، نیابت شاهنشاه در امور روضه منوره بود. این منصب برای انجام امور مربوط به دو آرامگاه علی بن موسی الرضا و شیخ صفی‌الدین به عالمان دینی سپرده می‌شد. این منصب در دوره صفوی با عنوان «متولی سر کار فیض آثار روضه منوره» و در عصر قاجار با عنوان «متولی باشی» یا «نائب التولیه» تعبیر می‌شد.[۷] از دوره صفویه، این سِمَت به عنوان یکی از اختیارات شاهان درآمد و هر شاه، نائبی را برای آستان قدس معین می‌کرد. این رویه تا دوران حکومت پهلوی‌ها بر ایران، پابرجا ماند. پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران و سقوط دودمان پهلوی، عبدالعظیم ولیان -آخرین نائب التولیه آستان قدس رضوی- به جهت اقناع افکار عمومی بازداشت شد و سید مهدی سراجی، جای وی را گرفت. در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۵۷، اولین تولیت آستان قدس رضوی در دوره انقلاب با حکم سید روح‌الله خمینی منصوب شد. بر طبق قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف، حرم امام رضا و چند حرم دیگر در ایران، در صورتی که از جانب ولی فقیه برای آن اماکن، متولی تعیین نگردد، اداره آنها و موقوفات مربوط به آنها بر عهده سازمان اوقاف خواهد بود.[۸]
فهرست متولیان آستان قدس رضوی[ویرایش]
| دوره | تصویر | نام | تاریخ آغاز مسئولیت | تاریخ پایان مسئولیت | توضیحات | منبع |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | 
|
عباس واعظ طبسی
(۱۳۱۴–۱۳۹۴ ه.ش) |
۲۵ بهمن ۱۳۵۷ | ۱۵ فروردین ۱۳۵۹ | طبسی، با حکم روح‌الله خمینی، به عنوان سرپرست آستان قدس رضوی، منصوب شد. | [۹] |
| ۲ | ۱۵ فروردین ۱۳۵۹ | ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ | دو سال بعد، طبسی با حکم روح‌الله خمینی، به عنوان تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. وی تا اسفند ۱۳۹۴ که بر اثر بیماری تنفسی از دنیا رفت، این سمت را عهده‌دار بود. | [۱۰] | ||
| ۳ | 
|
سید ابراهیم رئیسی
(۱۳۳۹ ه.ش) |
۱۷ اسفند ۱۳۹۴ | ۱۶ اسفند ۱۳۹۷ | رئیسی، پس از فوت واعظ طبسی، دادستان کل کشور بود و با حکم علی خامنه‌ای -رهبر جمهوری اسلامی- به عنوان تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. وی داماد احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد است. وی در اسفند ۱۳۹۷ با حکم علی خامنه‌ای به عنوان رئیس قوه قضائیه منسوب شد. | [۱۱] |
| ۴ | احمد مروی
(۱۳۳۷ ه.ش) |
۱۰ فروردین ۱۳۹۸ | تا کنون | یک ماه پس از حکم رهبر ایران به ریاست قوه قضائیه سید ابراهیم رئیسی، مروی با حکم علی خامنه‌ای، به عنوان تولیت آستان قدس رضوی، منصوب شد. وی متولد مشهد است. | [۱۲] |
جستارهای وابسته[ویرایش]
- حرم امام رضا
- آستان قدس رضوی
- تولیت آستان قدس رضوی در دوره صفوی
- تولیت آستان قدس رضوی در دوره افشار
- تولیت آستان قدس رضوی در دوره قاجار
- تولیت آستان قدس رضوی در دوره پهلوی
پانویس[ویرایش]
- ↑ سجادی، رضایی و پات، «آستان قدس رضوی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ ناجی و باغستانی، «الرضا، امام»، دانشنامهٔ جهان اسلام.
- ↑ حسینی کازرونی، پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی.
- ↑ پطروشفسکی، اسلام در ایران، ۲۱۷.
- ↑ عالم‌زاده، حرم رضوی به روایت تاریخ، ۳۴–۳۵.
- ↑ محسنی، «تولیت آستان قدس»، شهر قانون.
- ↑ ولایی، «نواب پیشین»، نامه آستان قدس.
- ↑ محسنی، «تولیت آستان قدس»، شهر قانون.
- ↑ محسنی، «تولیت آستان قدس»، شهر قانون.
محسنی، «فعالیت‌ها و سوابق واعظ طبسی»، شهر قانون.
آستان نیوز، «تولیت آستان قدس بعد از پیروزی انقلاب»، آستان نیوز. - ↑ محسنی، «تولیت آستان قدس»، شهر قانون.
محسنی، «فعالیت‌ها و سوابق واعظ طبسی»، شهر قانون.
خبرگزاری بی‌بی‌سی، «درگذشت عباس واعظی»، بی‌بی‌سی. - ↑ خبرگزاری بی‌بی‌سی، «انتصاب رئیسی به تولیت آستان قدس»، بی‌بی‌سی.
«انتصاب سیدابراهیم رئیسی به قوه قضائیه»، khamenei.ir.
«انتصاب احمدمروی به عنوان تولیت آستان قدس‌رضوی»، روزنامه اعتماد. - ↑ خبرگزاری ایسنا، «مراسم معارفه تولیت جدید آستان قدس»، ایسنا.
خبرگزاری تسنیم، «تولیت جدید آستان قدس رضوی»، تسنیم.
خبرگزاری تسنیم، «انتصاب حجت الاسلام حاج شیخ احمد مروی»، تسنیم.
منابع[ویرایش]
- ولایی، مهدی (۱۳۴۲). «یادی از نواب پیشین، تولیت آستان قدس رضوی». نامه آستان قدس (شانزدهم): ۵۹–۶۴.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- محسنی، فرید (۱۳۹۲). «تولیت آستان قدس رضوی». شهر قانون (هشتم): ۷۵–۷۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- محسنی، فرید (۱۳۹۵). «نگاهی به فعالیت‌ها و سوابق آیت‌الله طبسی تولیت آستان قدس رضوی». شهر قانون (هفدهم): ۱۵۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- سجادی، صادق؛ رضایی، لیلا؛ پات، فریبا (۱۳۹۸). «آستان قدس رضوی». در کاظم حافظیان رضوی. دائرة المعارف بزرگ اسلامی. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ناجی، محمدرضا؛ باغستانی، اسماعیل (۱۳۹۴). «الرضا، امام». در حداد عادل، غلامعلی. دانشنامه جهان اسلام. ۲۰. تهران: بنیاد دائرةالمعارف اسلامی.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- حسینی کازرونی، سید احمد (۱۳۷۴). پژوهشی در اعلام تاریخی و جغرافیایی تاریخ بیهقی. تهران: آیات.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- پطروشفسکی، ایلیاپاولویچ (۱۳۴۸). اسلام در ایران: از هجرت تا پایان قرن نهم هجری. ترجمهٔ کریم کشاورز. تهران: شرکت کتاب.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- عالم‌زاده، بزرگ (۱۳۹۴). حرم رضوی به روایت تاریخ. مشهد: به‌نشر. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۰۲-۲۲۷۰-۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- سایت نمایندگی خراسان رضوی (۱۳۹۸). «مراسم تکریم و معارفه تولیت جدید آستان قدس رضوی». isna.ir. ایسنا. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- خبرگزاری بی‌بی‌سی (۱۳۹۴). «عباس واعظ طبسی، تولیت آستان قدس رضوی، درگذشت». bbc.com. بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- خبرگزاری بی‌بی‌سی (۱۳۹۴). «ابراهیم رئیسی به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد». bbc.com. بی‌بی‌سی. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آیت الله خامنه‌ای (۱۳۹۷). «انتصاب حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضائیه». khamenei.ir. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- روزنامه اعتماد (۱۳۹۸). «احمدمروی به عنوان تولیت آستان قدس‌رضوی منصوب شد». etemadnewspaper.ir. روزنامه اعتماد. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- خبرگزاری تسنیم (۱۳۹۸). «تولیت جدید آستان قدس رضوی را بیشتر بشناسیم». tasnimnews.com. خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- خبرگزاری تسنیم (۱۳۹۸). «انتصاب حجت الاسلام حاج شیخ احمد مروی به تولیت آستان قدس رضوی». tasnimnews.com. خبرگزاری تسنیم. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- آستان نیوز (۱۳۹۸). «تولیت آستان قدس رضوی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی». news.razavi.ir. آستان نیوز. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۳۹۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
پیوند به بیرون[ویرایش]
This article "تولیت آستان قدس رضوی پس از انقلاب ۱۳۵۷" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:تولیت آستان قدس رضوی پس از انقلاب ۱۳۵۷. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
