زایش درام ایرانی
| زایش درام ایرانی | |
|---|---|
| نویسنده | خشایار مصطفوی |
| ناشر | انتشارات افراز |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۹۱ |
| شابک | ۹۷۸–۹۶۴–۲۴۳–۷۳۱–۳ |
| تعداد صفحات | ۲۰۰ صفحه |
| موضوع | نمایش |
| سبک | تألیف و پژوهش |
| زبان | پارسی |
| نوع رسانه | کتاب |
| تصویرگر | طراح جلد: آرش تنهایی |
زایش درام ایرانی کتابی‌ست نوشتهٔ خشایار مصطفوی با عنوان فرعیِ «گفتمان روشنفکری در عصر قاجار و رویکرد میرزا آقا تبریزی در تلفیق نمایش ایرانی و تئاتر غربی»، به نقد و تحلیل آثار «تبریزی» به عنوان «نویسندهٔ نخستین نمایشنامه‌های پارسی» اختصاص دارد و به چند و چون آغاز نگارش نمایشنامه توسط میرزا آقا تبریزی در زمانهٔ قاجار می‌پردازد. این کتاب توسط انتشارات افراز در تهران به چاپ رسیده‌است.[۱][۲][۳] زایش درام ایرانی در سال ۱۳۹۳ یکی از کتاب‌های هنری منتخب از سوی اتحادیهٔ کتاب‌فروشان تهران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت آلمان بوده‌است.[۴][۵]
رونمایی[ویرایش]
این اثرِ پژوهشی در ۱۶ آذر ۱۳۹۱ در مراسمی با سخنرانی سید جواد طباطبایی، محمدرضا خاکی، احمد کامیابی مسک، هاشم آغاجری، هما جدّیکار و خشایار مصطفوی (مؤلف کتاب) در سالن شهناز خانهٔ هنرمندان ایران رونمایی شده‌است.[۶][۷]
مطالب[ویرایش]
مطالب کتاب در چهار فصل تدوین شده و طی آن در فصل نخست، نگاهی به عصر قاجار و شکل‌گیری طبقهٔ روشنفکری و زمینه‌های ظهور آن شده‌است. فصل دوم به معرفی شخصیت، زندگی و آثار «میرزا آقا تبریزی» اختصاص دارد. بررسی دریافت‌های میرزا آقا تبریزی از هنر نمایش ایرانی و تئاتر غرب، محورهای اصلی مطرح شده در فصول سوم و چهارم پژوهش است.[۸]
فرضیه[ویرایش]
میرزا آقا تبریزی نیز به‌عنوان یکی از روشنفکران زمانه‌اش، در مسیر انتقال بحران آگاهی خویش به جامعه و توسل به اندیشهٔ غالب، یعنی تحول به واسطهٔ تجدد، یکی از شاخه‌های هنر غربی به نام تئاتر را برگزید، هنری که در ذات‌اش ارتباط و گفتمانی دو سویه با جامعه، مستتر است. درام‌های تبریزی به‌عنوان گفتمان‌هایی با جامعهٔ قاجار، از روش تلفیق میان دو منبع مستقل تئاتر غربی (که به یاری آخوندزاده می‌شناخت) و نمایش ایرانی (که به شکل بومی در اطرافش حضور داشت) شکل گرفتند؛ تأثیرات آخوندزاده بر تبریزی را می‌توانیم در دو شاخهٔ نظر و عمل دنبال نماییم. در شاخهٔ نظر، آخوندزاده با تزریق اندیشهٔ سیاسی و اجتماعی، وضعیت عقب‌مانده و رو به انحطاط ایران و نیاز به تحول را در تبریزی زنده ساخت و در شاخهٔ عمل، یکی از ابزارهای تجدد، به نام «فن شریف درام» را به او معرفی کرد. بر طبق آنچه می‌دانیم شناخت تبریزی از چیستایی و شکل تئاتر غربی در گرو برداشت آخوندزاده از تئاتر کلاسیک مغرب زمین بوده‌است. پس خاستگاه آشنایی نخستین نمایشنامه‌نویس ایرانی با تئاتر نیز بر مبنای الگوی تئاتر کلاسیک رقم می‌خورد. اما کنش تبریزی در واردات هنر تئاتر غربی و زایش درام ایرانی، دچار همان مشکلاتی شد که در راه ورود هر پدیدهٔ نوین دیگری به جامعهٔ به‌غایت سنتی ایران، وجود داشت و درست در همین نقطه بود که واگرایی وی نسبت به دیگر روشنفکران زمانه‌اش رخ داد، تبریزی در عین اتکا به استراتژی اندیشهٔ غالب و به کار بردن تئوری تلفیق، از گفتمان فردی خویش نیز سود برد؛ بدین گونه که فکر جدید را صرفاً در شکل سنتی معرفی نکرد، بلکه آن بخش از سنت هنر نمایش ایرانی را برگزید که خود پیامد دوران جدید و حامل اندیشهٔ جدید بود.[۹][۱۰]
فهرست[ویرایش]
- پیشگفتار
- فصل اول: عصر قاجار، تولد روشنفکران و واکاوی تئوری غالب گفتمان آنان با جامعه
- زمینه
- عصر قاجار، دوران جدال میان تباهی و تعالی
- نگاهی به زوال اندیشهٔ خردگرایی در ایران پس از اسلام، تا عصر قاجار
- تولد روشنفکری در عصر قاجار
- زمینه‌های ظهور و گسترش روشنفکری در دورهٔ قاجاریه
- اندیشهٔ روشنگری غرب و دریافت روشنفکران عصر قاجار از آن
- میرزا فتحعلی آخوندزاده
- میرزا ملکم خان ناظم الدوله
- تئوری تلفیق، روش گفتمان روشنفکران با جامعه
- فصل دوم: میرزا آقا تبریزی، فرزند زمانه‌اش
- زندگی
- نگاهی بر آثار مکتوب به‌جامانده از میرزا آقا تبریزی
- سرگذشت اشرف خان حاکم عربستان
- طریقهٔ حکومت زمان خان بروجردی
- حکایت کربلا رفتن شاه قلی میرزا
- حکایت عاشق شدن آقاهاشم خلخالی
- تحول سیمای زن در نمایشنامهٔ حکایت عاشق شدن آقا هاشم خلخالی نسبت به چهرهٔ زن در ادبیات کهن:
- حاجی مرشد کیمیاگر
- رسالهٔ اخلاقیه
- بحران آگاهی در میرزا آقا تبریزی
- بازتاب نمایشنامه‌های تبریزی و قضاوت‌ها پیرامون او
- میرزا آقا تبریزی و سود بردن از گفتمان تلفیق
- فصل سوم: هنر نمایش ایرانی و دریافت میرزا آقا تبریزی از آن
- نگاهی به نمایش در ایران، تا پیش از عصر قاجار
- نمایش در عصر قاجار
- آیین‌های سوگواری
- تعزیه
- نمایش‌های عامیانه و سرگرم‌کننده
- بقال‌بازی
- تخت‌حوضی
- خیمه‌شب‌بازی
- نقالی
- استفادهٔ میرزا آقا تبریزی از عناصر نمایش ایرانی
- بازتاب مردم جدید و تعریف ارزش‌های جدیدشان، القاب و زبان عامیانه، الگوهایی از نمایش بقال‌بازی
- تعدد صحنه‌ها، فشرده سازی زمان، نمایش صحنه‌های موازی و سود بردن از تکنیک‌های زبانی طنز الگوهایی از نمایش تخت‌حوضی
- مضامین سیاسی، الگویی از نمایش خیمه‌شب‌بازی
- تئاتر روایی، داستان‌گویی، نمایش در نمایش، الگوهایی از نمایش نقالی
- فصل چهارم: تئاتر غرب و دریافت میرزا آقا تبریزی از آن
- میرزا فتحعلی آخوندزاده و تأثیرش بر میرزا آقا تبریزی
- من کلام آخر را لازم ندارم، به کارم نمی‌آید. (گادامر)
- فهرست منابع
- نمایه
پانویس[ویرایش]
- ↑ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، کتاب زایش درام ایرانی
- ↑ خبرگزاری هنر آنلاین، کتاب زایش درام ایرانی در جشنوارهٔ آیینی و سنتی
- ↑ روزنامه ایران، شماره ۵۲۹۶
- ↑ خبرگزاری خبر آنلاین، با ترکیب غرفهٔ ایران در فرانکفورت ۲۰۱۴ آشنا شوید
- ↑ خبرگزاری کتاب ایران، انتخاب نمایندگان فرهنگی ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
- ↑ خبرگزاری ایلنا، رونمایی از کتاب زایش درام ایرانی
- ↑ وبگاه خانهٔ هنرمندان ایران، آذرماه ۱۳۹۱
- ↑ خبرگزاری هنر آنلاین، مصاحبه با نویسنده
- ↑ از مقدمه کتاب، ص ۱۵ و ۱۶
- ↑ خانهٔ کتاب ایران
پیوند به بیرون[ویرایش]
- مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران، زایش درام ایرانی
- گفتاری بر کتاب زایش درام ایرانی
- زایش درام ایرانی در وبگاه آمازون
- پایگاه اطلاع‌رسانی کتاب ایران، زایش درام ایرانی
خطای لوآ در پودمان:Authority_control در خط 381: attempt to index field 'wikibase' (a nil value). خطای لوآ در پودمان:Authority_control در خط 381: attempt to index field 'wikibase' (a nil value).
This article "زایش درام ایرانی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:زایش درام ایرانی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
