قلعه آتشگاه (کاشمر)
| قلعه آتشگاه | |
|---|---|
| پرونده:Atashgah kashmar.jpg | |
| کشور |  ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | کاشمر |
| اطلاعات اثر | |
| نام‌های دیگر | عباسپور . لانه موری و قلعتشگاه |
| نوع بنا | سنگ و آجر |
| کاربری | دفاع _ نظام |
| دورهٔ ساخت اثر | ساسانیان |
| بانی اثر | قبایل ایرانی |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ؟؟؟!!! |
| اطلاعات بازدید | |
| امکان بازدید | بدون راه بلد ممکن نیست. |
آشنایی با قلعه آتشگاه[ویرایش]
این قله از برترین و شاخص ترین دژهای باستانی در ایران می باشد . قلعه آتشگاه به وسیله حکومت ساسانیان ساخته شده است.استحکامات و موقعیت سوق الجیشی (استراتژیک) قلعه آتشگاه کاشمر، قلعه آتشگاه یک دژ و استحکامات پدافندی و یکی از آثار باستانی کاشمر است که در کوهستان‌های شمال‌غربی شهر کاشمر جای دارد. این قلعه در هشت کیلومتری شمال روستای سرحوضَک که خود در شش کیلومتری غرب کاشمر است، قرار دارد و پیدا کردن قلعه بدون راه بلد ممکن نیست.
مختصات جغرافیایی قلعه آتشگاه[ویرایش]
35 درجه و 18 دقیقه و 59 ثانیه شمالی، 58 درجه و 23 دقیقه و 10 ثانیه شرقی.
از آخرین نقطه‌ای که حرکت با خودرو ممکن است تا پای قلعه حدود یک کیلومتر راه است که رسیدن به آن پس از یک ساعت پیاده‌روی و کوه‌پیمایی در دره‌ای زیبا ممکن می‌شود.
موقعیت قلعه از نظر سوق‌الجیشی جالب‌توجه است. این قلعه از نظر میزان دسترس‌ناپذیری و مقاومت در برابر مهاجمان جزو شاخص‌ترین و برترین دژهای باستانی ایران است و به راحتی با استحکامات قلعه بابک در کلیبر و قلعه الموت در رودبار قزوین رقابت می‌کند. این نشان می‌دهد که سازندگان قلعه برای مکان یابی آن دست به مطالعات میدانی گسترده‌ای زده بوده‌اند.
موقعیت محلی قلعه به این ترتیب است که حفره طبیعی بزرگی به قطر تقریبی یک کیلومتر وجود دارد که با دیواره‌های بسیار بلند صخره‌ها محصور شده است. این حفره یک معبر طبیعی در سمت جنوب و یک معبر طبیعی در سمت شمال‌غربی دارد. هر دوی این معبرها با دیواره‌هایی از سنگ‌های زبره‌تراش و معمولاً خشکه‌چین مسدود و محدود شده‌اند و دروازه‌ای که امروزه از بین رفته در میان دیوار جنوبی تعبیه شده بوده است. در میان این حفره و درست به مانند جزیره‌ای در دل سنگ، صخره‌ای سخت و ستبر به قطر و بلندی حدود دویست متر جای گرفته است. پیرامون این صخره سنگی نیز به مانند بدنه کوه‌هایی که حفره را در بر گرفته‌اند، دارای پرتگاه‌های بلند و خطرناک است و دستیابی و صعود فقط از سمت
غرب آن ممکن می‌شود. قلعه آتشگاه بر روی همین صخره ساخته شده و بقایای دیوارهای آن در محل موجود است.
ره آورد راه قلعه [ویرایش]
این دره دربردارنده گونه‌های متنوعی از درختان گردو و بَنه (پسته کوهی) و گل‌ها و گیاهان خودرو و از جمله بوته گیاه مقدس «هوم» و نیز نهرهای زلال آب است که از دل زمین می‌جوشد. در این دره همچنین چندین نمونه از صخره‌های مسطح و صیقلی آذرین وجود دارد که انتظار می‌رفت همانند دیگر نمونه‌های مشابه آن در نواحی گوناگون ایران، انواعی از نگارکنده‌های پیش‌تاریخی در آنها دیده شود، اما نگارنده به هیچ نمونه‌ای برخورد نکرد و ممکن است نیاز به بررسی بیشتر داشته باشد.
چگونگی گرفته شدن نام آتشگاه [ویرایش]
نام آتشگاه برای این قلعه ظاهراً برگرفته از شکل و جنس کوهستان‌های پیرامون آن است که از سنگ‌های آذرین درونی تشکیل شده و سیاه‌رنگ و براق هستند. احتمال نیز می‌رود که بر فراز یکی از قله‌های کوه، یک میل پیام‌رسانی با آتش وجود داشته بوده باشد که نام خود را به کوه و قلعه داده باشد.
موقعیت محلی قلعه[ویرایش]
حفره طبیعی بزرگی به قطر تقریبی یک کیلومتر وجود دارد که با دیواره‌های بسیار بلند صخره‌ها محصور شده است. این حفره یک معبر طبیعی در سمت جنوب و یک معبر طبیعی در سمت شمال‌غربی دارد. هر دوی این معبرها با دیواره‌هایی از سنگ‌های زبره‌تراش و معمولاً خشکه‌چین مسدود و محدود شده‌اند و دروازه‌ای که امروزه از بین رفته در میان دیوار جنوبی تعبیه شده بوده است. در میان این حفره و درست به مانند جزیره‌ای در دل سنگ، صخره‌ای سخت و ستبر به قطر و بلندی حدود دویست متر جای گرفته است. پیرامون این صخره سنگی نیز به مانند بدنه کوه‌هایی که حفره را در بر گرفته‌اند، دارای پرتگاه‌های بلند و خطرناک است و دستیابی و صعود فقط از سمت غرب آن ممکن می‌شود. قلعه آتشگاه بر روی همین صخره ساخته شده و بقایای دیوارهای آن در محل موجود است.این بقایا که متشکل از سنگ‌های زبره‌تراش، آجرهایی به ابعاد چهل در چهل سانتیمتر با پخت مرغوب، سفال‌های عصر آهن 3 تا دوره سلجوقی و نشانه‌های استقراری دیگر هستند، حاکی از تداوم زندگی نظامی در این قلعه در فاصله تقریبی 2800 سال تا 600 سال پیش دارد. بناها و اتاق‌های قلعه تا حد زیادی ویران شده‌اند و بنیان‌های آن در زیر نهشته‌های ناشی از فرسایش باد نهفته است.در مجموع، قلعه آتشگاه بر روی صخره سنگی مرتفع و صعب‌العبوری ساخته شده که سه طرف آنرا پرتگاه‌های بلند و خطرناک تشکیل می‌دهد. پیرامون این صخره را در فاصله اندکی پس از پرتگاه‌ها، مجدداً دیواره‌های صخره‌های بلند دیگری در بر گرفته‌اند و آنرا به شکل استحکاماتی غیرقابل نفوذ و دسترس‌ناپذیر در آورده‌اند.یکی دیگر از ابزارهای تدافعی قلعه آتشگاه، سازه «لانه‌موری» آن است. لانه‌موری اصطلاحی است که نگارنده آنرا برای نوعی سازه‌های تدافعی زیرزمینی پیشنهاد می‌کند. اکنون این سازه‌ها با یکی از نام‌های نه‌چندان دقیق «غار/ پناهگاه/ سوراخ/ شهر زیرزمینی» یا نام‌های دیگر شبیه آن شناخته می‌شوند. این سازه‌ها که در نواحی بسیاری از ایران دیده شده‌اند، دالان‌ها و راهروهای پیچ‌درپیچ و چند طبقه و هزارتویی است که به تقلید از لانه مورچه ساخته شده‌اند و مردم در مواقع ناامنی در آن جاها پنهان می‌شده‌اند و یا کمین می‌کرده‌اند. نقشه این لانه‌موری‌ها به اندازه‌ای پیچیده و تودرتو و تاریک بوده است که چنانچه دشمن یا شخص غریبه و ناآشنایی بدان وارد می‌شده، در دالان‌های تاریک و مطبق آن گم می‌شده و در نهایت بر اثر حمله بومیان یا بر اثر تشنگی و گرسنگی و کمبود هوا کشته می‌شده است. نمونه‌های شاخصی از این لانه‌موری‌ها در نیاسر و نوش‌آباد کاشان، مورچه‌خورت اصفهان و بُناب در آذربایجان غربی شناسایی شده‌اند.
لانه‌موری قلعه آتشگاه در زیر صخره اصلی قلعه جای دارد و یکی از راه‌های ورودی آن در عمق دره و در سمت غرب صخره قرار دارد. در اینجا پس از ورود به هشتی آغازین لانه‌موری، دو راه در کنار یکدیگر وجود دارد که عبور از آنها بطور سینه‌خیز ممکن می‌شود. سپس شبکه پیچیده و هراسناک لانه‌موری با راه‌ها و طبقات و شیب‌های متعدد آن آغاز می‌شود. این شبکه تاکنون بطور کامل شناسایی و نقشه‌برداری نشده است و نیاز به پیگیری و پیجویی حرفه‌ای غارنوردان و ابزارهای کامل راهیابی و ضدگمراهی دارد.
ساکنان قلعه آتشگاه می‌توانستند از این لانه‌موری برای مقاومت نهایی در برابر اشغالگران بهره‌برداری کنند. آنان ضمن اینکه اشخاص ناتوان را در لانه‌موری پنهان می‌کردند و مصون می‌داشتند، با خروج ناگهانی از درون شبکه پیچیده آن، از پشت سر به دشمنانی که وارد قلعه شده بودند، پاتک می‌زدند. مجموع مختصات و مشخصه‌ها و ابزارهای پدافندی بکار گرفته شده در این قلعه، عملاً امکان اشغال آنرا بسی نامحتمل می‌نمود.
منابع[ویرایش]
کتاب های مخنلف شهر کاشمر
This article "قلعه آتشگاه (کاشمر)" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:قلعه آتشگاه (کاشمر). Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
