بازگشت نخبگان به ایران

بازگشت نخبگان به ایران یا گردش نخبگان، عنوانی‌است که به بازگشت نخبگان، مکتشفان، مخترعان، دانشمندان و فارغ‌التحصیلان مقاطع بسیار عالیه دانشگاهی به ایران پس از پایان تحصیلات‌شان اطلاق می‌گردد.

سالانه افراد زیادی برای تحصیل از کشور ایران خارج می‌شوند و بر اساس گفته‌های مسئولان آموزشی کشور ایران درصد قابل توجهی از این نخبگان دیگر به‌منظور زندگی ایران به نمی‌گردند. یکی از راه‌هایی که می‌توان به چشم‌انداز علمی یک کشور امید داشت، استفاده از «دانشمندان» و «نخبگانی» است که در خارج از آن کشور تحصیل کرده و «علاقه‌مند» به بازگشت به کشور خودشان بوده‌اند، از این رو آیین‌نامه طرح همکاری توسط بنیاد ملی نخبگان تدوین شده‌است؛ کمک به تأسیس شرکت‌های دانش بنیان بخشی از اهدافی است که برای این طرح در نظر گرفته شده‌است. تلاش‌هایی که در این زمینه صورت گرفته‌است در زمان‌هایی که با بهبود وضعیت ایران در عرصه‌های بین‌الملل همزمان بوده‌است، نتایج موفقت‌آمیزی داشته‌است.

اقدامات دولت‌های ایران به‌منظور جذب مجدد نخبگان[ویرایش]

از آنجایی که بیکاری، سطح پایین درآمد نخبگان و کمبود امکانات از مهم‌ترین علت‌های مهاجرت ذکر می‌شود، هیئت دولت ایران برای بازگشت نخبگان به کشور، فعالیت‌هایی داشته‌است، از جمله مصوبه‌ای تصویب شده، تا «نخبگانی» که در خارج از کشور ایران تحصیل کرده‌اند هنگامی که بازگشتند از طریق بنیاد نخبگان جذب و در هیئت علمی دانشگاه‌ها حضور پیدا کنند. معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری ایران اعلام داشته‌است این معاونت هیچ اصراری بر بازگشت نخبگان به کشور ندارد و نخبگان بازگشته خود با علاقه و «اختیار خود» به ایران بازگشته اند.

اظهار نظر مسئولان[ویرایش]

طیبه سیاوشی شاه عنایتی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت با ابراز خرسندی از بازگشت نخبگان، معتقد است نخبگانی که جذب شده و به ایران بازگشته‌اند، باید فرصت‌ها و امکانات لازم در اختیارشان قرار گیرد تا حضور و اقامت‌شان در کشور پایدار باشد.
سمیه محمودی، نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون اجتماعی مجلس معتقد است، وقتی به نخبگان اهمیت داده نمی‌شود و همچنان افرادی که در ۴۰ سال گذشته سکان دار بوده‌اند به میزها چسبیده‌اند، بی‌شک نخبگان در کشور نمی‌مانند، زیرا فرصت‌ها توسط دیگران غنیمت شمرده شده‌است … به نظر می‌رسد برخی جریان‌های خاص در ایران تلاش دارند تا اجازه ندهند نخبگان ایرانی در سراسر دنیا برای بهبود وضعیت کشور به میهن خود بازگردند، شاید دولت و مسئولان نیز در این میان توان لازم را برای ایستادن در مقابل این اقدام نامبارک ندارند.

طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان[ویرایش]

طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان، با همکاری بنیاد نخبگان آغاز شده‌است. در این مدل، نخبگان با کمک بنیاد نخبگان و معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری خدمات و امکاناتی را دریافت می‌کنند که بتوانند مشابه مدل فعالیتی را که در خارج از کشور داشته‌اند، در داخل کشور نیز «راه‌اندازی» کنند.

روندهای بررسی و جذب[ویرایش]

این افراد در دوره‌های پسادکتری تا حداکثر ۱۸ ماه نگه‌داشته می‌شوند و اگر از «نظر علمی مورد تأیید دانشگاه» شدند و کد خالی نیز وجود داشته باشد دانشگاه نسبت به استخدام این گونه افراد اقدام می‌کند.

آمارها[ویرایش]

آمارها نشان می‌دهد درصد بالایی از ایرانی‌های مقیم خارج از کشور، جزء افراد تحصیلکرده و متخصص هستند؛ در این بین آمار دقیق ورود نخبگان به ایران مشخص نیست.

کشورهایی مبدأ[ویرایش]

در گزارشی در شهریور ۱۳۹۷ اعلام شد، در میان متخصصانِ بازگشته، فارغ التحصیلان برجسته ایرانی خارج از کشور ایران عمدتاً، از کشورهای آمریکا، انگلیس و کانادا به ایران برگشته‌اند.