خجسته کیا

خجسته کیا
زادروز	هران ۱۳۱۲ش تهران (ایران)
محل زندگی	تهران (ایران)
ملیت	ایرانی
پیشه	ویسنده, ترجمه, نمایشنامه‌نویسی, کارگردان و بازیگر تیاتر
نقش‌های برجسته	شرکت در بنیانگذاری جشن هنر شیراز
مکتب	اومانیست، مبارز حقوق زنان
آثار	ستایش دریا (نمایش نامه)
همسر	امیرحسین جهانبگلو

خجسته کیا فرزند ضیاءالدین کیانوری (تهران ۱۳۱۲ش) پژوهشگر، نویسنده فعال در حوزهٔ ترجمه و نمایشنامه‌نویسی، فلسفه شرق میباشد. خجسته کیا از پیشکسوتان و فعالان فرهنگی حقوق زنان ایران و بنیانگذاران: جشن هنر شیراز(قائم مقام جشن هنر شیراز)، تئاتر نوین ایران، سینمای نوین ایران، تئاتر عروسکی، تئاتر عیابانی و [...] در دو عصر پهلوی و جمهوری اسلامی ایران میباشد.

در کتاب منتشر شده توسط دفتر پژوهش‌های موسسه کیهان با مقدمه حسین شریعتمداری از سوی انتشارات موسسه کیهان از خجسته کیا در بسیاری از صفحات بعنوان شوالیه ناتوی فرهنگی و شخصیت پنهان ارتش سری روشنفکران نام برده شده.

زندگی‌نامه

خجسته کیا پس از فراغت از تحصیل در ایران و اروپا، به‌کار تئاتر پرداخت. در سال ۱۳۴۳ همراه سهراب سپهری تئاتری به صحنه برد. سپس عضو گروه تئاتری ب‌نام مروارید شد و در کنار اسماعیل شنگله و بهمن فرسی تحت سرپرستی سرکیسیان به‌کار پرداخت. وی سپس تجربه‌های تازه‌ای در تئاتر آزمود و با گروه‌ها و هنرمندان نوگرا به‌کار خود گسترش بیشتری بخشید. ازجمله با داوود رشیدی، منوچهر انور و فریدون رهنما آثار بدیعی خلق کرد. آشنایی وی با نمایش‌نامه‌نویسانی چون اوژن یونسکو، ساموئل بکت و فریدریش دورنمات، زمینه خلق آثار نو را برای او فراهم کرد و نمایش‌نامه‌هایی با ساختار و موضوع جدید و متفاوت و خارج از قواعد معمول آزمود. خجسته کیا از پیشروان و بنیانگذاران تئاتر خیابانی در ایران بود و همزمان با این فعالیت، به نمایشنامه‌نویسی و پژوهش در زمینه‌های ادبیات و هنری و فرهنگی نیز ‌پرداخت. مطالعات فراوانی در زمینۀ اساطیر هندی و اصول و مسائل گیاه‌خواری داشت. وی نمایشنامه‌ای چهار قطعه‌ای به‌نام ستایش دریا رساله علمی-کتابی به‌نام پژوهش‌نامۀ زنان و خانواده نوشته است. از آثار مشهور او کتاب خواب و پنداره است. وی در شاهنامه نیز پژوهش کرده و اثری به‌نام شاهنامه فردوسی و تراژدی آتنی نوشته است. از خجسته کیا ترجمه‌هایی نیز در دست است. ازجمله: گفت‌وگو با آشیش ناندی (Ashis Nandy)، در جست‌وجوی آزادی، گفت‌وگو با آیزایا برلین.

خانواده

دکتر امیرحسین جهانبگلو همسر و رامین جهانبگلو تنها فرزند وی میباشد.

اسامی برادران: عمادالدین کیا، نورالدین (فضل الله) کیا (وی وزیر مختار، مدیر كل وزارت امور خارجه و سفیر كبیر در كشور كانادا مدت‏ها در دوران محمد مصدق و محمد رضا شاه پهلوی نمایندگى ایران در شوراى امنیت و سفیر كبیرى ایران در ژاپن بود)، بهروز کیا خبرنگار بین المللی سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران

اسامی خواهران: ضیااشرف کیا (مادر دکتر سید حسین نصر)، خدیجه کیا (همسر محمدعلی کیا برادر بزرگتر نورالدین کیانوری و دکتر اختر کیانوری)، قمرالزمان، بدریه. زهرا کیا(نوری) دختر عموی او میباشد.

او نوهٔ پسری شیخ فضل‌الله نوری و دختر میرزا حسین نوری میباشد.

سلسله کتاب و مقالات انتقادی درباره خجسته کیا

در لحن انتقادی در کتاب شوالیه ناتوی فرهنگی با مقدمه حسین شریعتمداری نوشته شده:

• خسته کیا که در انگلستان تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان برده بود، کارگردانی تئاتر می کرد. از نیمه دهه سی، همان سال هایی که رامین متولد شد، او به همراه شاهین سرکیسیان، منوچهر انور، فریدون رهنما، احمد شاملو و... با فارغ التحصیلان هنرستان هنرپیشگی، مانند علی نصیریان، از رهگذر دراماتیزه کردن آثار سادیستی (دیگرآزار) و مازوخیستی (خودآزار) صادق هدایت، به دنبال ساختن سبکی برای نمایش ایرانی بود. در نخستین تجربه های خود، گروه هنر ملی را سامان داد که عزت الله انتظامی، عباس جوانمرد، جمشید لایق و جعفر والی از اعضاء آن به شمار می رفتند. خسته کیا از این همنشینی ها، به هم اندیشی با فرح پهلوی رسید و از سال ۱۳۴۶ که نخستین «کمیسیون جشن هنر شیراز» در کاخ صاحبقرانیه تشکیل شد، خانه خجسته کیا، پاتوق جمعی از هنرمندان و کارگزاران فرهنگی عصر استبداد پهلوی دوم بود؛ کسانی چون هوشنگ کاووسی، که به ریاست اداره سینمای ستمشاهی رسیدند و یا مانند منوچهر انور، بر مسند مدیریت کانون سینماگران پیشرو (موج نو سینمای ایران)، نشستند.

جشن هنر شیراز

رامین، روایت روزهایی را می گفت که پدرش نماینده رژیم پهلوی دوم در سازمان اوپک شد و مادرش نیز در دفتر فرح پهلوی، بام تا شام برای برگزاری جشن هنر شیراز، طرح و ایده می داد.

کیا در مقام مشاوری نافذ برای شورای عالی جشن هنر شیراز خدمت کرد. کیا، اگرچه از دستیاران ارشد فرخ غفاری (قائم مقام جشن هنر شیراز) به شمار می رفت، اما آدمی کم حاشیه و مدیری در سایه بود. بیشتر وقتش را یا در کارگاه نمایش (وابسته به دفتر فرح پهلوی) و یا به عنوان سرپرست، در مرکز حفظ هنرهای آئینی (وابسته به سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران می گذراند.

نه تنها نمایشنامه های چون شهر قصه (بیژن مفید) و آثار عباس نعلبندیان، با حمایت او موفق به کسب جوایز جشن هنر از دست فرح پهلوی می شدند، بلکه خجسته کیا، بازیگران گروه تئاتر موسوم به حافظ نو، را به شهرتی جهانی رساند. حافظ نو، بدنام ترین محله تهران، در عصر پهلوی بود که کیا همراه کاوه گلستان، اکثر بازیگران آن را که از بدبخت ترین قشر زنان ایران در دوران پهلوی بودند، برای اجرای نمایش، به جشن هنر شیراز و سپس فستیوال های بین المللی برد؛ حکایتی که بازخوانی اش دشوار و غم انگیز است.

تهیه زندگینامه همسرش امیرحسین جهانبگلو

(شرکت در تهیه زندگی نامه امیرحسین جهانبگلو همراه فرزندش رامین جهانبگلو) کتاب زندگینامه و شرح آرا و افکار امیرحسین جهانبگلو همسر، روشنفکر و پژوهشگر حوزه‌های فلسفه و اقتصاد، درگذشته به سال 1370، با پژوهش و نگارش من در مجموعه «یاد» منتشر می‌شود. این مجموعه شامل زندگینامه و شرح آرا و افکار مهم‌ترین و اثرگذارترین نخبگان معاصر ایران در حوزه‌های مختلف علوم انسانی است که با دبیری جواد عاطفه در انتشارات ایده منتشر می‌شود.

وی افزود: در این کتاب به‌جز شرح زندگی و منظومه فکری جهانبگلو، تاثیر او بر جریان‌های فکری معاصر و همچنین ارتباطش با دیگر اندیشمندان نیز تحلیل می‌شود. برای سندیت هرچه بیشتر مطالب کتاب، با خانواده این اندیشمند یعنی خجسته کیا نویسنده کتاب «قهرمانان بادپا در قصه‌ها و نمایش‌های ایرانی» همسر و رامین جهانبگلو فرزندش مصاحبه می‌شود.خجسته کیا و امیرحسین جهانبگلو در دهه ۳۰ یا ۴۰ در منزل شخصی خود جلساتی را با محوریت سید احمد فردید و با حضور برخی چهره‌های فلسفه ایران مانند داریوش شایگان و داریوش آشوری برپا کرد. این جلسات که در تاریخ تفکر معاصر با عنوان «فردیدیه» ثبت شده، باعث شد تا سید احمد فردید مناسب برای نشر افکارش داشته باشد. امیرحسین جهانبگلو جز ترجمه در حوزه‌های فلسفه، اقتصاد و سیاست، دغدغه فرهنگ ایرانی را هم داشت و علی نصیریان را تشویق به اجرای نمایش ایرانی کرد. او همچنین از دوستان نزدیک و صمیمی جلال آل احمد بود و در دهه ۲۰ با او انجمن اصلاح را پایه گذاری کرد.

شمسی فضل‌الهی در مورد خانم خجسته کیا خواهر شوهرش می گوید: دوره ما، دوره شانس بود. ما با سهراب سپهری، فروغ فرخزاد،بهمن فرسی، خانم خجسته کیا که خواهر شوهر من بودند و بسیاری از بزرگان تئاتر و ادبیات ایران هم دوره بودیم. جوانی ما در دورانی بود که بزرگان هنر ایران در اطراف مان حضور داشتند. پسر عموی من و یکی از اقوام دور ما که سهراب هشت کتاب را به وی تقدیم کرد، باعث شدند من در مجامع مختلف حضور داشته باشم. فروغ را طور دیگری می شناختم. توسط آقای گلستان برای پیش تولید فیلم خشت و آینه به دفتر وی در دروس دعوت شدم. سال 41 بود و به همه گفتم که دیگر نمی خواهم فیلم بازی کنم.

برخی مقالات کتابها و ترجمه ها

(در میان آنها کتابهای بصورت مشترک نوشته شده با فرزندش رامین جهانبگلو)

• شاهنامه ی فردوسی و تراژدی آتنی, نويسنده: خجسته کیا

در مقدمه نوشته شده: در این مقاله می کوشم تا تراژدی یونانی را در مقام ژانری ادبی-نمایشی، به منزله ابداعی در نظر آورم که صرفا در شرایط سیاسی-اجتماعی خاص آتن در سده پنجم پیش از میلاد امکان ظهورش فراهم شد. تراژدی به عنوان یکی از انواع درام یونانی اهمیتی فراتر از صرف نمایشی دراماتیک داشت و این خود درست به این دلیل بود که دموکراسی آتنی، به صرف ساختارهای اساسی حکومت و نحوه اعمال حکمرانی محدود و منحصر نمی شد. به عبارتی دموکراسی در آتن پنجم پیش از میلاد باید به مثابه پدیده ای فرهنگی مورد ملاحظه قرار گیرد؛ پدیده ای که دقیقا به همین دلیل امری متفاوت از دموکراسی به عنوان صرف شکلی از حکومت است. کتاب از سه بخش تشکیل شده: 1-ساختمان تقدیرگونه ی داستانهای پهلوانی 2-چند تفاوت اساسی میان داستانهای پهلوانی شاهنامه و تراژدی آتنی 3-خوابهای شاهنامه, تمام قسمت ها با دقت و عالی نوشته شدن و به فهمیدن بهتر شاهنامه کمک می کند.

• سخنان سزاوار زنان در شاهنامه پهلوانی, نويسنده: خجسته کیا, ناشر (ان): فاخته موضوع : شعر فارسی - قرن 5 ق. محل نشر : تهران

• فلسفه آموزش تاگور (رابیندرانات تاگور): شانتی نیکتان یا هنر آموزش, نویسنده: رامین جهان بگلو مترجم: خجسته کی, امنبع: بخارا پاییز ۱۳۸۴ شماره ۴۵

• خواب و پنداره خجسته کیا ناشر: نشر مرکز - 1378, در مقدمه نوشته شده: خواب‌ها دريچه‌هایی به ناخود آگاه فردی و جمعی هستند و خواب‌های هر قوم و ملت بازتابی از ويژگی‌های فكری و فرهنگی آن به شمار می‌آيند. به همين دليل در همه تمدنهای گذشته، برای خواب و رؤيا و تعبير آن اهميت بسيار قايل بوده‌اند. اين كتاب قصد گردآوری خواب‌ها و خوابنامه‌ها را ندارد. بلكه كوشش می‌كند بر پايه‌ی منابع و رساله‌ها و كتابهای موثق، آنچه را بتوان ويژگی خواب‌های ايرانيان دانست بيابد و تفاوت‌هاي آن را با خوابگزاريهای اقوام و تمدن‌های ديگر بنماياند. پيوند ايران باستان با سنت هند و ايراني و هند و اروپايی، پيوند جهان اسلامی با فرهنگ بين‌النهرين باستان همانندی هاي بسيار در زمينه اساطير و نمادها و نشانه‌شناسی خوابهای اين اقوام پديد آورده. و از يونانيان نيز گزارش‌هایی نه چندان پذيرفتنی درباره خواب‌های ايرانيان به ما رسيده است. به همين دلیل در جستجوی خواب اصيل ايرانی كه از انديشه و بينش ايرانی مايه گرفته باشد، بررسی خواب و خوابگزاری در تمدنها هند و چين و بين‌النهرين و يونان نيز ناگزير ضروری بوده است.

• قهرمانان بادپا در قصه ها و نمایشهای ایرانی : بررسی عناصر نمایشی در اوستا، یادگار زریران ، شاهنامه ، حمزه‌نامه ، ابومسلم‌نامه ، اسکندرنامه خجسته کیا

• آفرین سیاوش نويسنده: خجسته کیا, ناشر: نشر مرکز - 20 اردیبهشت، 1388, رساله آفرين سياوش پاسخي است به انبوهي نوشته ي فارسي و به زبان هاي خارجي كه اين قهرمان حماسي را ايزد نباتي خوانده و گاهي از اين فراتر رفته اند و اين تنديس گياهي را به آن سوي مرزهاي فرهنگي ايران انداخته اند.

• در جستجوی نامتناهی نویسنده: رامین جهان بگلو مترجم: خجسته کیا منبع: بخارا پاییز ۱۳۸۴ شماره ۴۵

• استواری زنان شاهنامه در برابر مردان خودکامه نویسنده: خجسته کیا, در مقدمه نوشته شده: «تاگور وجـدان بـشر‌» ترجمهء‌ خجسته کیا نشر نی،چاپ اول 1379،تمیزکازیتهران در جستجوی نامتناهینویسنده : جهانبگلو, خجسته کیا همه چیز از جاودانگی نشأت می‌گیرد‌ و از‌ زندگی‌ اثـر مـی‌پذیرد،زیـرا زندگی عظیم‌ است. رابیندرانات تاگور رابیندرانات تاگور به معنی رایج کلمه فیلسوف‌ نیست.اما مـی‌توان گفت بصیر است و درک‌ ژرفی از حیات دارد،و از آنچه‌ […]

• افسانه ها و معتقدات باستانی ایران و چین منبع: ایران آباد بهمن ۱۳۳۹ شماره ۱

• رساله علمی (کتاب) پژوهش‌نامۀ زنان و خانواده نویسنده: خجسته کیا

• در جست‌و‌جوی آزادی گفت و گو با آیزایا برلین نویسنده رامین جهانبگلو مترجم خجسته کیا شابک 978-964-185-061-8 , در مقدمه نوشته شده: در روزگاری بس پرچالش و در عین حال جالب زندگی می‌کنیم. این زمان بیش از هر زمان دیگری، تفکر روشن‌تر و واقع‌گرایانه‌تری می‌طلبد. زمانی است که داوری سیاسی و درک مسئولیت مدنی ما را ایجاب می‌کند. برلین به دلایل گوناگون، امروزه فیلسوفی است عمیقاً مطرح، اما فراتر از هر چیز، از آن‌رو که آن دسته از ایدئولوژی‌های فلسفی و سیاسی را رد می‌کند که بر این نکته پای می‌فشارند که فقط یک شیوه […]

• در آینه ی شرق: گفتگو با اشیش ناندی (Ashis Nandy)، خجسته کیا (مترجم)، رامین جهانبگلو (مترجم) ناشر: نشر مرکز - 12 مهر، 1384 , نگاه روشنفكري ديني و باقي قضايا «اصولاً فكر مي كنم كه امروزه هند و روشنفكران هندي در خيلي از موارد مي توانند به كشورهاي جهان سومي و حتي غربي امور مختلف را بياموزيم به خاطر اينكه تجربه هاي خيلي زيادي از قبيل سكولاريسم، دموكراسي، رويارويي مدرنيته و سنت، پلوراليسم عقيدتي و يا زباني و ديني و ... را از سر گذرانده اند ونكته جالب اين كه پس از ۶۰ سال توانسته اند سالم از اين تجارب عبور كنند. با وجود تمام گرفتاري هايي كه هند از لحاظ سياسي، اجتماعي، فرهنگي و ديني و ... داشته است به هيچ وجه دچار اغتشاش نشده و توانسته آن وضعيت گفت وگويي اش را در درجه اول با خودش و در درجه بعدي با ديگر كشورها و جوامع به خوبي حفظ كند.» از اين جهت «آشيش ناندي» يكي از مهمترين نمايندگان اين گفت وگوي درون تمدني و برون تمدني هند با غرب است.

• نمایش‌نامه‌ای چهار قطعه‌ای ستایش دریا نویسنده: خجسته کیا

• تاگور (رابیندرانات تاگور) وجدان بشر نويسنده: رامین جهانبگلو , خجسته کیا - نشر نی - 62 صفحه - چاپ 1 سال 1379

• ماهاتما گاندی در جستجوي حقيقت پدید آورند هترجمه و تدوين خجسته كيا؛ ويراسته عبدالحسین آذرنگ

منابع

[[رده: نویسندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل ایران

This article "خجسته کیا" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:خجسته کیا. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

This page exists already on Wikipedia.

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• خجسته کیا in English