آرش (برخوانی)
| آرش | |
|---|---|
| پرونده:Āraš.jpg روی جلد آرش، چاپ نخست، انتشارات نیلوفر، ۱۳۵۶ | |
| نویسنده | بهرام بیضایی |
| ناشر | انتشارات نیلوفر به فارسی Playwrights Canada Press به انگلیسی |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۵۶ |
| موضوع | نمایشنامه |
| سبک | برخوانی |
| زبان | فارسی |
| از سلسله مقالات دربارهٔ |
 |
|---|
| فهرست‌های کارها |
| دیـگر |
|
|
آرش نوشته‌ای است از بهرام بیضایی. نویسنده آن را «برخوانی» نامیده است و در چاپ‌های متأخّر در کتاب سه برخوانی (۱۳۷۶) همراهِ دو برخوانی دیگر به نام‌های «اژدهاک» و «کارنامه‌ی بندار بیدخش» چاپ کرده‌است.[۱][۲] .[۳][۴] بهرام بیضایی نخست آرش را بین سال‌های ۱۳۳۴ و ۱۳۳۷ نوشت. سپس از ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۰ متن را ویرایش و گسترده‌تر کرد. در سال ۱۳۴۲ آن را برای چاپ به کتاب ماه کیهان سپرد، اما این مجله توقیف گردید. سرانجام در تابستان ۱۳۵۶ آرش بیضایی برای نخستین بار توسط انتشارات نیلوفر چاپ شد. این نسخه تا دو دهه پس از آن نیز به‌چاپ می‌رسید. از سال ۱۳۷۶ تاکنون آرش همراه دو نمایشنامه دیگر با نام‌های «اژدهاک» و «کارنامه بندار بیدخش» در کتابی به نام سه برخوانی توسط نشر روشنگران و مطالعات زنان منتشر می‌شود. سه برخوانی بیضایی به بازخوانی سه روایت تاریخی/اسطوره‌ای می‌پردازد که دومین روایت درباره آرش است. [۵]
موضوع و داستان[ویرایش]
آرشِ بیضایی یکی از بازگفت‌هایی است که از پسِ شناساندنِ افسانهٔ کهن آرش در کتاب داستان‌های ایران باستان (تهران ۱۳۳۶) احسان یارشاطر پیدا شد.[۶] آرش تیرانداز یا آرش شیواتیر ارسلان پوریا (چاپ اوّل ۱۳۳۸)، آرش کمانگیر سیاوش کسرایی (۱۳۳۸)، «آرش در قلمرو تردید» نادر ابراهیمی (۱۳۴۲) و حماسه آرش مهرداد اوستا (۱۳۴۴) روایت‌های دیگری تحت تأثیر حماسهٔ آرش در اندیشهٔ نویسندگان دههٔ چهل هستند.[۶] از این میان کارِ بیضایی دیرتر از همه به چاپ رسید (۱۳۵۶).
بیضایی در گفتگویی گفته که «نوشتن آرش حتی تا حدودی عکس‌العمل من در مقابل «آرش» سیاوش کسرایی بود که آن موقع تازه چاپ شده بود.»[۷] آرش یکی از نخستین‌هاست از سلسلهٔ ضدقهرمان‌های آثارِ بیضایی.
خلاصه[ویرایش]
آرشِ بیضایی قهرمان نیست و تیر را با عشق پرتاب نمی‌کند. او ستوربانی است که تیر را با بیزاری رها می‌کند و ناخواسته قربانی می‌شود و ناخواسته شهید و قهرمان می‌شود.[۸]
متن[ویرایش]
خورشید به آسمان و زمین روشنی می‌بخشد، و در سپیده‌دمان زیباست. ابرها باران به‌نرمی می‌بارند. دشت‌ها سبزند. گزندی نیست. شادی هست؛ دیگران راست. آنک البرز؛ بلند است و سر به آسمان می‌ساید. و ما در پای البرز به پای ایستاده‌ایم؛ و در برابرمان دشمنانی از خون ما؛ با لبخندِ زشت. و من مردمی را می‌شناسم که هنوز می‌گویند: آرش بازخواهد گشت.
نویسنده نسخهٔ نخستین این کار را در جوانی بین سال‌های ۱۳۳۴ و ۱۳۳۷ نوشت.[۹] سپس میان سال‌های ۱۳۳۸ و ۱۳۴۰ نسخهٔ گسترده‌تری از آرش آماده کرد.[۱۰] سرانجام سالِ ۱۳۴۲ آن را برای چاپ به کتاب ماه کیهان به سرپرستی جلال آل‌احمد سپرد. امّا کارِ این مجلّه به توقیف انجامید و شمارهٔ سوّمش که آرش در او بود هرگز منتشر نشد.[۱۱] این برخوانی سرانجام در تابستانِ ۱۳۵۶ در انتشارات نیلوفر[۱۲] چاپ شد.[۴][۱۳][۱۴] تا حدود بیست سال آرش کتابی جداگانه بود و پی‌درپی چاپ می‌شد؛ تا آن که از سال ۱۳۷۶ همراهِ «اژدهاک» و «کارنامه‌ی بندار بیدخش» در کتابی به نام سه برخوانی در ناشر رسمی بیضایی در ایران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، چاپ شد. نیز در جلد یکُم دیوان نمایش (۱۳۸۲) نسخه‌ای باز هم بازنگری‌شده از آرش چاپ شده‌است.[۱۵]
آرش در برخی گزیده‌های ادبی مانند ادبیات فارسی حسن ذوالفقاری نیز آمده است.
نمایش[ویرایش]
آرش بارها در ایران و جاهای دیگر به زبان‌های گوناگون به نمایش درآمده است. نیز اقتباس‌هایی از آن نوشته و بازی شده است.[۱۶][۱۷][۱۸] تنها اجرایش که نویسنده کارگردانی کرده آواخوانی آرش با اجرای مژده شمسایی و محسن نامجو در ژوئیه ۲۰۱۳ در سالن آننبرگ دانشگاه استنفورد بوده‌است. محمّدرضا شجریان از تماشاکنان این نمایشنامه‌خوانی بود.[۶][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۶]
در چاپ‌های اوّلیهٔ این متن اشاره شده که تمرین‌های این نمایش به خاطر کم‌آشنایی بازیگران با زبان فارسی دشوار شد و به انجام نرسید.
به دیگر زبان‌ها[ویرایش]
آرش به انگلیسی ترجمه شده و همراه چند نمایشنامهٔ دیگر در کتابی به نام Stories from the Rains of Love and Death چاپ شده‌است.[۲۳][۲۴]
- Stories from the Rains of Love and Death: Four Plays from Iran. Bahrām Bayz̤āʼī, ʻAbbās Naʻlbandiyān, Mohammad Rahmanian. tr. Soheil Parsa, Brian Quirt, Peter Farbridge. Playwrights Canada Press, 2009. ISBN 978-0-88754-819-2
نمایشنامه آرش به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی و صربستانی برگردانده شده‌است و توسّط سهیل پارسا در کوبا، کلمبیا، بوسنی و کانادا با بازیگران بومی این کشورها به روی صحنه رفته است.[۲۵]
جستارهای وابسته[ویرایش]
پانویس[ویرایش]
- ↑ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/551015
- ↑ https://openlibrary.org/works/OL12385322W/Sih_bar_khvānī
- ↑ https://openlibrary.org/works/OL2609176W/ĀRAŠ
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ http://opac.nlai.ir/opac-prod/bibliographic/505789
- ↑ طاهری، صدرالدین و تکتم نوبخت (۱۳۹۶). از آرش اساطیری/تاریخی تا آرش برخوانی بیضایی. نشریه ادبیات تطبیقی، شماره ۱۶، صفحه ۷۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۴.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «iranicaonline.org» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است - ↑ بیضایی، «بهرام بیضایی: جدال با جهل»، ۲۶.
- ↑ بیضایی، ««آرش»، سه برخوانی»، ۲۷–۶۹.
- ↑ بیضایی، «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی»، ۱۵.
- ↑ بیضایی، «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی»، ۱۶.
- ↑ بیضایی، «گفت‌وگو با بهرام بیضایی»، ۲۰.
- ↑ https://openlibrary.org/publishers/Nilufar
- ↑ https://openlibrary.org/works/OL2609176W/(Ārash)
- ↑ بیضایی، «سه برخوانی»، ۲۸.
- ↑ بیضایی، «دیوان نمایش/۱»، چهار iv.
- ↑ http://isna.ir/fa/news/92101407155/-آرش-ساد-رحمانیان-دو-اجرایی-شد
- ↑ http://teater.ir/?news=139210036
- ↑ روزنامه شرق، سال یازدهم، شماره ۱۹۲۰. یکشنبه ۱۵ دی ۱۳۹۲. صفحهٔ ۱۱.
- ↑ http://event.stanford.edu/events/384/38495/
- ↑ http://sto.stanfordtickets.org/single/selectSeating.aspx?p=5310
- ↑ http://ilna.ir/news/news.cfm?id=91877
- ↑ http://www.saridownload.com/اسطوره-ایرانی-در-ميان-اهالی-استنفورد/[پیوند مرده]
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۴.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ http://books.google.com/books?id=6FILAQAAMAAJ&dq=storie+from+the+rains+of+love&hl=en&sa=X&ei=84DJU_vcOaLH0QW94oDwAg&ved=0CB4Q6AEwAA
- ↑ «سهیل پارسا: «آرش بیضایی قهرمان نیست و هرگز نمی‌خواهد قهرمان باشد»». تیرگان. ۳۰ اوت ۲۰۱۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
منابع[ویرایش]
- بیضایی، بهرام. آرش. تهران: انتشارات نیلوفر، چاپ اوّل، ۱۳۵۶|سایت سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران
- بیضایی، بهرام. سه برخوانی. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. چاپ اوّل، ۱۳۷۶|سایت سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران
- بیضایی، بهرام (چاپ چهارم ۱۳۸۵). سه برخوانی. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. شابک ۹۶۴-۵۵۱۲-۸۲-۴. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک)صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد. - تقضّلی، احمد؛ هاناوی، و. ا.، «ĀRAŠ»، دانشنامهٔ ایرانیکا|سایت دانشنامهٔ ایرانیکا
- بیضایی، بهرام (چاپ سوّم ۱۳۸۸). بهرام بیضایی: جدال با جهل؛ گفتگو: نوشابه امیری. تهران: نشر ثالث. تاریخ وارد شده در
|سال=را بررسی کنید (کمک)صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد. - بیضایی، بهرام (۱۳۷۱). گفت‌وگو با بهرام بیضایی؛ مصاحبه‌کننده: زاون قوکاسیان. تهران: موسّسه انتشارات آگاه.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- بیضایی، بهرام (۱۳۸۲). دیوان نمایش/۱. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- بیضایی، بهرام (۱۳۸۶). «سالشمار زندگی و آثار بهرام بیضایی». مجلّه سیمیا (۲): ۲۸–۱۵.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- روزنامه شرق، سال یازدهم، شماره ۱۹۲۰. یکشنبه ۱۵ دی ۱۳۹۲. صفحهٔ ۱۱.
This article "آرش (برخوانی)" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:آرش (برخوانی). Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
