الهیات فارابی
فارابی در سه علم الهی (الهیات) و مدنی (سیاست) و منطق آثاری شگرف به یادگار گذاشته‌است. وی غالباً مباحث دو علم الهی و مدنی را به هم می‌آمیزد و بیش از همه در کتاب معروف آراء اهل المدینة الفاضلة، الهیات را مقدمه ای برای پرداختن به سیاست می‌سازد. فصول سی و هفتگانه این کتاب را می‌توان در چند بخش اصلی دسته‌بندی کرد:[۱]
- خداشناسی
- جهان‌شناسی
- انسان‌شناسی
- سیاست
فارابی کتاب آراء اهل المدینة الفاضلة را با بررسی ویژگیهای «موجود اول» آغاز می‌کند. او بی آنکه بر وجود «سبب اول» دلیلی بیاورد، وی را از هرگونه نقصی برکنار می‌شمارد. از نظر فارابی، هیچ‌یک از علل چهارگانه ای که برای موجودات مادی برمی‌شماریم (مادی، صوری، فاعلی و غایی) در ساحت «موجود اول» راه ندارند.[۲]
فارابی غالباً از خداوند با تعابیری چون «سبب اول» و «موجود اول» یاد می‌کند؛ اما با این همه، در برخی آثار[۳] و نیز دعای فیلسوفانه منسوب به وی،[۴] تعبیر «واجب الوجود» نیز آمده‌است.
بساطت و یکتایی[ویرایش]
از نظر فارابی، سبب اول از هرگونه ترکیبی برکنار است؛ زیرا ترکیب مستلزم نقص و نیازمندی است:
«اگر سبب اول مرکب باشد، قوام او به دو جزء (یا اجزاء) تشکیل دهنده اوست و برای او سببی خواهد بود (زیرا هریک از اجزاء سبب وجود کل اند)؛ در حالیکه فرض بر این بود که او سبب اول است»[۲]
بر همین اساس، موجود اول را شریکی نیست؛ زیرا دو موجودی که در برخی ویژگیها شریک یکدیگرند، ناگزیر صفاتی اختصاصی نیز دارند (در غیر این صورت، تعدد و دوگانگی از میان می‌رفت). در نتیجه هر یک از این دو موجود جزئی مختص و جزئی مشترک دارد و این چیزی نیست جز ترکیب و نیازمندی.[۵][۶]
عینیت صفات و ذات (اتحاد عقل، عاقل و معقول)[ویرایش]
به باور فارابی، موجودی که هیچ گونه وابستگی به ماده ندارد، مانعی برای اندیشیدن پیش روی خود نمی‌بیند و از همین رو، ذاتاً «عقل بالفعل» است. «معقول» بودن این موجود نیز در گرو وجود اندیشنده دیگری نیست؛ چرا که خود ذات خویش را تعقل می‌کند. براین اساس، فارابی «عقل و عاقل و معقول» و «علم و عالم و معلوم» را با ذات حق تعالی یگانه می‌داند و هم‌زمان بر عینیت صفات و ذات تأکید می‌ورزد.[۷]
منابع[ویرایش]
- ↑ آراء اهل المدینة الفاضلة.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ آراء اهل المدینة الفاضلة. صص. ۳۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ر. ک. التعلیقات. صص. ۴۱.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ عیون الانباء فی طبقات الاطباء. ۲. صص. ۲۲۷، ۲۲۸.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آراء اهل المدینة الفاضلة. صص. ۳۹.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ السیاسة المدنیة. صص. ۴۳.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ آراء اهل المدینة الفاضلة. صص. ۴۷.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
This article "الهیات فارابی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:الهیات فارابی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
