جانکی سردسیر
جانکی سردسیر، طایفه‌ای از ایل بختیاری شاخه هفت‌لنگ، باب بختیاروند می‌باشد. این طایفه بخشی از باب بختیاروند بوده که که این باب از دو شاخهٔ جانکی و بهداروند تشکیل می‌شود جانکی در اواسط سده ششم، از شام که در آن زمان بخشی از خاک ایران بود و برای همیاری صلاح الدین ایوبی و شرکت در جنگ‌های صلیبی آنجا اقامت داشتند با دیگر طوایف بختیاری به فلات زاگرس کوچ کردند و بعدها به دو بخش جانکی سردسیر و جانکی گرمسیر (که شاخه‌ای از چهارلنگ کیان ارثی محسوب می‌شود) تقسیم شدند.[۱][۲][۳]
پیشینه[ویرایش]
نام جانکی تحریف شده واژه جوانکی است که ظاهراً نخستین بار حمدالله مستوفی در قرن هشتم، آن را ذکر کرده‌است. برخی مؤلفان دوره صفوی، مانند اسکندر منشی[۴] و شرف الدین بدلیسی،[۵] نیز واژه جوانکی را به کار برده‌اند. عشایر جانکی و بختیاری‌ها و عشایر کهگیلویه به آن جونکی می‌گویند.[۶] به نوشته محمدعلی امام شوشتری، از مؤلفان معاصر، نام جانکی مخفف جوانکی است.[۷]
طایفه جانکی در اواسط سده ششم به همراه عشایر دیگر از شام به نواحی غربی ایران کوچ کردند.[۸] پس از جانکی، طایفه شیرعلی که جزو ایلات کهگیلویه به‌شمار می‌روند، پیش از سده دهم به منطقه جانکی گرمسیری کوچ کردند و در قسمت جنوبی آن ساکن شدند و به رغم درگیری‌های پراکنده میان آنان و طایفه جانکی، ییلاق و قشلاق طایفه جانکی برقرار بود. در سده دهم نیز طایفه مکوندی، از ایل مَمَسَنیِ فارس، در قسمت غربی خاک جانکی ساکن شدند. در اواخر این سده، طایفه ممبینی (از ایلات کهگیلویه) در سرزمین میان طوایف جانکی و شیرعلی قرار گرفتند. این جا به جایی‌ها موجب شد، تا جنوب و مغرب منطقه جانکی از تسلط طایفه جانکی خارج و اراضی آن‌ها به سرگچ منحصر شود.[۹]
در زمان نادرشاه طایفه کردزنگنه از کرمانشاهان به منطقه جانکی کوچ کردند[۱۰] و در ناحیه سرگچ، میان طوایف ممبینی و جانکی، ساکن شدند. همچنین طایفه کیان ارثی، که جزو گروه چهارلنگ بختیاری بودند، توانستند به قسمت سرگچ جانکی نفوذ کنند. با این تغییرات، علاوه بر پراکنده شدن بسیاری از جانکی‌ها، عده‌ای در ییلاق ساکن شدند، که به طایفه جانکی سردسیر معروف گردیدند. در ۱۱۴۵، نادرشاه حکومت جانکی سردسیری و گرمسیری را به علیرضابیک، از سران ایل زنگنه، سپرد.[۱۱] ظاهراً از همین سده تا اوایل حکومت کریم خان زند، منطقه جانکی تنها به جانکی سردسیر اطلاق می‌شد، اما پس از آن، با تسلط خان‌های کیان ارثی بر جانکی گرمسیری، به تدریج جانکی‌ها به دو شاخه تقسیم شدند، که بخش گرمسیری آن‌ها جزو چهارلنگ بختیاری قلمداد شدند.
تقسیمات[ویرایش]
الگو:بخش بی‌منبع طایفه جانکی سردسیر از تیره‌های زیر تشکیل شده‌است:
- نادری
- منجی
- بوگری
- ابراهیم محمدی
- سادات محمد شهسوار
- هلوسعدی
- جلیلی
- آمویی
- طایفه ابراهیم محمدی چنار محمودی
- میلاسی
- سادات چاهگاه
- شیاسی
- دِلوَروُن (ساکن در محله مسجد شهرستان دزفول خاستگاه آن‌ها خون‌میرزا)
- محمدی مصیر،نوروزی مصیر،طهماسبی(در بخش منج)
- ریگی
محل سکونت[ویرایش]
محل سکونت طایفه جانکی سردسیر در بخش منج، شهرستان ایذه و شهرستان اردل، شهرستان لردگان و بخش خانمیرزا می‌باشد. محل سکونت طائفه جانکی سردسیری در منطقه فلاردنیز می‌باشد.
پانویس[ویرایش]
- ↑ «نمودار اجتماعی طوایف بختیاری». دانشنامه ایرانیکا.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «Bakhtyārī». دانشنامه بریتانیکا. دریافت‌شده در 3-25-2014. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازبینی=را بررسی کنید (کمک)صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد. - ↑ «BAḴTĪĀRĪ TRIBE». Encyclopaedia Iranica. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۱۴.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ (ج ۱، ص ۲۷۳)
- ↑ (ص ۴۷)
- ↑ (قائم مقامی، یادگار، ش ۵، ص ۹)
- ↑ (ص ۱۷۵؛ نیز رجوع کنید به قائم مقامی، یادگار، ش ۳، ص ۴۰)
- ↑ (حمداللّه مستوفی، ص ۵۴۰–۵۴۱؛ بدلیسی، ص ۴۷–۴۸)
- ↑ (قائم مقامی، یادگار، ش ۵، ص ۱۰–۱۱، ش ۱۰، ص ۳۳–۳۷)
- ↑ (اعتمادالسلطنه، ج ۴، ص ۲۰۴۹)
- ↑ (قائم مقامی، یادگار، ش ۵، ص ۱۱، ش ۹، ص ۱۲–۱۳)
منابع[ویرایش]
- حسین ابراهیمی ناغانی (۲ اسفند ۱۳۸۸). «اسامی طوایف و شعب ایل بختیاری». وب‌گاه انسان‌شناسی و فرهنگ.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- تاریخ بختیاری، سردار اسعد بختیاری.
- بختیاری، اوژن. تاریخ بختیاری.
- امان، دیتر. بختیاری‌ها: عشایر کوه نشین ایرانی در پویه تاریخ.
This article "جانکی سردسیر" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:جانکی سردسیر. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
