مرتضی شمس
| مرتضی شمس | |
|---|---|
| مرتضی شمس | |
| مرتضی شمس | |
| نام اصلی | مرتضی شمس (پزشکی) |
| زمینهٔ کاری | پزشکی و ادبیات فارسی |
| زادروز | ۱۵ اردیبهشت ۱۳۰۷ خوی |
| پدر و مادر | میرزا حبیب و شمسی خانم |
| مرگ | ۷ اسفند ۱۳۹۱ (۸۴ سال) تهران |
| ملیت | ایرانی |
| محل زندگی | خوی، شیراز، تهران |
| جایگاه خاکسپاری | آرامستان خوی |
| بنیانگذار | دانشکده پرستاری و بهداشت خوی |
| پیشه |
|
| تخلص | : آفتاب |
| همسر(ها) | اکرم طلوعی |
| فرزندان | حبیب، شهریار، محمد، علی، امیر و آناهیتا |
| مدرک تحصیلی | دکتری پزشکی، متخصص اطفال |
| اثرپذیرفته از | نیما یوشیج |
مرتضی شمس پزشک، پژوهشگر، مترجم و شاعر ایرانی بود. او فرزند «میرزا حبیب شمس» و نوهٔ بزرگ «آقا مرتضی شمس الاطباء» از پزشکان بنام خوی بود.
او پس از اتمام تحصیلات در طب به خوی عزیمت کرد و برای اولین بار رشتهٔ طبیعی و دانشکدهٔ پرستاری و بهداشت را در این شهر پایه‌گذاری کرد. وی در دانشکدهٔ پرستاری و بهداشت خوی تدریس می‌کرد و بیش از چهل سال به طبابت، همچون پدرانش، در آن شهر پرداخت.
شمس، با تخلص آفتاب، اولین شاعر خویی بود که به سبک نیمایی شعر سرود و آثار شاعران اروپایی از جمله بودلر را به فارسی ترجمه کرد.[۱] وی در دههٔ ۳۰ خورشیدی، با ترجمهٔ گلهای رنج اثر شارل بودلر، آثار سمبولیستی را به جامعهٔ ادبی ایران شناساند.[۱]
چهار جلد کتاب شعر (از جمله سقوط[۲] و حماسهٔ جاودانگی[۳])، سه جلد کتاب در زمینهٔ پزشکی و یک جلد ترجمه از او به چاپ رسیده‌است.
شمس صرف‌نظر از مقالات علمی و پزشکی منتشره در مجلاتی نظیر «آخرین اطلاعات پزشکی»،[۴] دو کتاب با نام‌های: "درمان بیماری‌های کودکان"، "ویتامین ب آ" و "کهیر مالاریایی" تألیف کرده است.
او پس از مدت‌ها اقامت و طبابت در زادگاهش سرانجام به تهران رفت و در آنجا ساکن شد. وی با شاعران مطرح دوران خود همچون شهریار، فریدون مشیری و سیمین بهبهانی و نویسندگانی همچون غلامحسین ساعدی و عباس زریاب خویی حشر و نشر داشت.[۵]
شهریار در دیوان غزلیات خود، غزل شمارهٔ ۵۳، سرود ساربان، را برای وی سروده‌است:[۶]
بهار آمد که بازم گل به باغ و بوستان خواند
به گوشم ناله بلبل هزاران داستان خواند
به مرغان بهاری گو که این مرغ خزان دیده
دگر سازش غم‌انگیز است و آواز خزان خواند
دل وامانده ام بس همرهانش کاروانی شد
اگر خواند به آهنگ درای کاروان خواند
چه ناز آهنگ ساز دل که هم دلها به وجد آرد
اگر از تازه‌ها گوید و گر از باستان خواند
اگر تار دل و مضراب سوز جادوان داری
به‌سازی پنجه کن جانا که سیمش جاودان خواند
دلا ما را به خوی خوانده ست دکتر مرتضای شمس
نه آخر شمس ملا را به آذربایجان خواند
به پشت اشتران کن شهریارا بار مولانا
که شمست مرحبا گویان سرود ساربان خواند
یحیی رحیمی، نویسنده و روزنامه‌نگار خویی،[۷] در مقاله‌ای از او به عنوان «شاعری از خوی برای هزارهٔ ابد» نام می‌برد.[۵]
او سرانجام در ۷ اسفند ماه سال ۱۳۹۱ خورشیدی در تهران درگذشت و به وصیت خود به شهر زادگاهش منتقل و در آرامسرای خوی به خاک سپرده شد.[۸]
نه مجموعهٔ شعر از او به نام‌های «تقدیر، تقدیر»، «آهوان»، «غزل‌نامه»، «آناهیتا»، «در زیر صنوبرها»، «پاره‌ها»، «قصهٔ بویلاپوش»، «از دور و از نزدیک» و «دردنامه» به چاپ رسیده که این اشعار هم در قالب‌های کلاسیک و هم آزاد [موزون و بی‌وزن (منثور) چون: غزل، غزل‌واره، مثنوی، رباعی، دوبیتی، سه‌پاره، پنج‌پاره (ابتکاری) و دوپاره] سروده شده‌اند.
«فرهنگ ادبیات جهان» در چهار جلد و دو مجلد باقی‌مانده از مجموعهٔ اشعار حماسی («حماسهٔ بابک» و «حماسهٔ زریر») و ترجمهٔ «دمتریوس‌های دروغین» اثر «پروسپه مریمه» نویسندهٔ فرانسوی نیز از دیگر آثار چاپ نشدهٔ او است.[۵]
شعر ذیل بر سنگ مزار او نقش بسته است:
نشکنید آینه را
برکهٔ خلوت آرامم را چین ندهید
نه صدایی، پاره‌سنگی، نه دعایی… بگذارید بخوابم
… بگذارید بخوابم
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ مرتضی شمس (بهار ۱۳۳۵). «قطعه‌هائی از گلهای رنج». سازمان اسناد و کتابخانه ملی.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ مرتضی شمس (بهار ۱۳۴۸). «سقوط :مجموعه شعر». سازمان اسناد و کتابخانه ملی.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ مرتضی شمس. «حماسه جاودانگی».صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ مرتضی شمس (بهار ۱۳۳۱). «مقالات مجلهٔ آخرین اطلاعات پزشکی». سازمان اسناد و کتابخانه ملی.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ فصلنامه خوی نگار. به کوشش یحیی رحیمی.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ «گنجور» شهریار» گزیدهٔ غزلیات» غزل شمارهٔ ۵۳ - سرود ساربان». گنجور. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۴.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ 10 (۲۰۱۳-۰۴-۲۷). «' یحیی رحیمی 'شاعر، نویسنده و روزنامه‌نگار خویی به دیار حق شتافت». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۵.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
- ↑ 10 (۲۰۱۳-۰۱-۳۱). «مرتضی شمس، طبیب و شاعر خویی در جوار رحمت حق آرمید». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۶.صفحه پودمان:Citation/CS1/fa/styles.css محتوایی ندارد.
This article "مرتضی شمس" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:مرتضی شمس. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.
|
This page exists already on Wikipedia. |
