فقیه سبزواری، میرزا موسی

میرزا موسی فقیه سبزواری

اطلاعات فردی
نام کامل	میرزا موسی فقیه سبزواری
لقب	علامه، آیت الله
نسب	علی بن الحسین امام چهارم شیعیان
خویشاوندان سرشناس	عبد الاعلی سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی، احمد سیادتی (پدر طب معاصر اطفال در ایران)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)
تاریخ تولد	۱۲۶۲ قمری برابر با ۱۲۲۴ شمسی برابر با سال ۱۸۴۵ میلادی
زادگاه	سبزوار
محل تحصیل	سبزوار، مشهد، سامرّاء، نجف
محل زندگی	سبزوار
تاریخ وفات	شعبان ۱۳۳۶ قمری برابر با خرداد ۱۲۹۷ شمسی برابر با می ۱۹۱۸ میلادی
محل دفن	سبزوار، آرامگاه میرزا موسی فقیه سبزواری
شهر وفات	سبزوار
اطلاعات علمی
استادان	میرزا محمد حسن شیرازی (میرزای اول)، میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم)، آخوند کاظم خراسانی (صاحب کتاب کفایة الاصول)، سید اسماعیل صدر، سید محمد طباطبایی اصفهانی
شاگردان	میرزا مهدی فقاهتی (از علمای سبزوار)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی (از علمای سبزوار)
اجازه روایت از	میرزای شیرازی (میرزای اول)، میرزای شیرازی (میرزای دوم)، آخوند خراسانی
اجازه اجتهاد از	میرزای شیرازی (میرزای اول)، میرزای شیرازی (میرزای دوم)، آخوند خراسانی
اجازه روایت به	میرزا مهدی فقاهتی (از علمای سبزوار)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی (از علمای سبزوار)
اجازه اجتهاد به	میرزا مهدی فقاهتی (از علمای سبزوار)، میرزا حسین فقیه سبزواری (مرجع تقلید)، میرزا حسن سیادتی (از علمای شهیر سبزوار)
تالیفات	تقریرات درس میرزای اول و میرزای دوم (چاپ نشده)
سایر	نخستین بار، کتاب کفایة الاصول آخوند خراسانی را در سبزوار معرفی و خود آغاز به تدریس کرد. میرزا موسی، عالمی پرهیزکار و خدمتگزار به مردم بود و بر اساس اطلاعات مکتوب در کتاب میراث اسلامی ایران، کتاب عمری پر افتخار، زندگی‌نامه فرزندش میرزاحسین فقیه سبزواری و کتاب‌های تاریخ سبزوار، صاحب کرامت و محبوب القلوب مردم و مریدان و شاگردان بوده‌است.
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	دخالتی در امور سیاسی نداشته‌است
اجتماعی	اقامه نماز جماعت، تدریس درس خارج فقه و اصول، اداره امور حوزه علمیه سبزوار و رسیدگی به امور و مشکلات مردم و کمک به مستمندان.

میرزا موسی فقیه سبزواری (۱۳۳۶–۱۲۶۲ ه‍. ق)، فقیه، مدرس، از علمای برجسته قرن سیزدهم سبزوار؛ و پدر میرزا حسین فقیه سبزواری (۱۳۰۹–۱۳۸۶ ه‍. ق) از مراجع تقلید قرن چهاردهم ه‍. ق؛ و میرزا مهدی فقاهتی (۱۳۶۲ – ۱۳۰۵ ه‍. ق) از علمای برجسته سبزوار در قرن چهاردهم هجری قمری؛ می‌باشد^.

میرزا موسی، از شاگردان مبرّز میرزا حسن شیرازی (۱۳۱۲ – ۱۲۳۰ق)؛ و نخستین مدرّس و مجتهدی است که کتاب کفایةالأصول آخوند خراسانی را در حوزه علمیه سبزوار، معرفی؛ و خود شروع به تدریس کرد.

تولد

میرزا موسی فقیه سبزواری، معروف به علامه میرزا موسی فقیه سبزواری ، میرزا موسی حسینی سبزواری، میرزا موسی مجتهد سبزواری و میرزا موسی سبزواری، فرزند میرزا محمدعلی در سال ۱۲۶۲ قمری برابر با ۱۲۲۴ شمسی، در روستای ایزی در ۶ کیلومتری سبزوار زاده شد.

نسب میرزا موسی

شاه سلطان حسین صفوی، هنگام عزیمت به مشهد، در حضرت عبدالعظیم، با دونفر از سادات عالم، به نام‌های میرزا محمد و میرزا عبدالحسین آشنا شد و آن دو را همراه خود آورد. میرزا عبدالحسین به درخواست مردم در سبزوار ماند. وی جد پنجم میرزا موسی است. نسبت میرزا موسی با بیست و نه واسطه، به شاهزاده حسین اصغر یکی از فرزندان علی بن الحسین امام چهارم شیعیان منتهی می‌شود.

تحصیل در سبزوار

میرزا موسی، در ۱۴ سالگی، به سال ۱۲۳۸ هجری شمسی، با کسب اجازه از پدر خود میرزا محمدعلی که از دهقانان و سادات با فضیلت بوده، عازم سبزوار شده و در مدرسه فخریّه، معروف به مدرسه مبارکه کهنه، درحجره‌ای که طبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان درس می‌خوانده، ساکن می‌شود و در طول ۴ سال، به مراتبی بالا نائل می‌شود.

تحصیل در مشهد

در سال ۱۲۸۰ قمری (۱۲۴۲ش) در سن ۱۸ سالگی از سبزوار حرکت و به مشهد وارد می‌شود. پس از ورود به مشهد، به مدرسه عباسقلی خان که در خیابان سفلی مشهد واقع است، وارد و مشغول تحصیل می‌شود.

با استعداد عجیب و فوق‌العاده خود، در طول ۱۸ سال تحصیل علوم مختلف رایج زمان، مورد توجه و عنایات اساتید خود در حوزه علمیه مشهد قرار می‌گیرد، اما به امر پدر، به سال ۱۲۹۸ قمری (۱۲۵۹ش) مشهد را ترک و به وطن و زادگاه خود بازمی‌گردد^.

ازدواج در سبزوار

پس از بازگشت از مشهد، تصمیم به تشکیل عائله گرفته و با یکی از خانواده‌های اصیل و نجیب و دهقان زادگان آن دوره که در شش فرسنگی سبزوار؛ و محلی به نام " داشخانه " زندگی می‌کردند، ازدواج می‌کند. این ازدواج ایجاب می‌کند که مدت دوسال در سبزوار بماند و همین اقامت اجباری، فرصت ارزنده‌ای برای فضلای سبزوار بوده‌است که از محضر ایشان، مقدمات و سطح را استفاده کنند.

هجرت به عراق

در سال ۱۳۰۰ ق، به قصد زیارت و ادامه تحصیلات، عازم نجف و پس از زیارت اعتاب مقدسه، جهت تلمّذ از محضر میرزا محمد حسن شیرازی، عازم سامراء می‌شود.

۱۲ سال از محضر میرزای شیرازی استفاده می‌کند و مورد توجه میرزا قرار می‌گیرد. پس از فوت میرزا، به نجف می‌رود و از اصحاب خاص میرزا محمد تقی شیرازی (میرزای دوم) می‌شود.

تا سال ۱۳۲۲ق در نجف و در محضر میرزای دوم می‌ماند؛ و از آخوند خراسانی، اجازه اجتهاد دریافت می‌کند.

اهالی سبزوار درخواست مراجعت میرزا موسی از نجف به سبزوار را به میرزای دوم ارسال می‌کنند و به امر میرزا، به سبزوار بازمی‌گردد.

استادان میرزا موسی

میرزا محمد حسن شیرازی، معروف به میرزای اول، سید محمد طباطبایی اصفهانی، سید اسماعیل صدر، میرزا محمد تقی شیرازی، معروف به میرزای دوم و آخوند خراسانی، معروف‌ترین اساتید میرزا موسی فقیه سبزواری، در سامرا و نجف بودند.

میرزا موسی، از دیدگاه آقا بزرگ تهرانی

محمد محسن آقا بزرگ تهرانی، مؤلّف دو مجموعه بزرگ " الذریعة " و " طبقات اعلام الشیعة " که همدوره میرزا موسی فقیه سبزواری بوده‌است، در معرفی میرزا موسی می‌نویسد:

" هو السیّد موسی بن السیّد محمّد علیّ الحسینیّ، الشهیر بالفقیه الدّه بدنامی السبزواری؛ عالم کامل ورع تقیّ جلیل. من العلماء الأجلاّء القائمین بوظائف الشرع هناک. کان اشتغاله فی المشهد، ثمّ العتبات.

و تشرّف بسامرّاء فی نیّف و ثلاثمائة مستفیدا من بحث آیة اللّه الشیرازی-قدّس سرّه-سنین، و کان یحضر بحث العلاّمة السیّد محمّد الطباطبائی الإصفهانی و العلاّمة السیّد إسمعیل الصدر؛ و کان فی سامرّاء أیضا بعد فوت آیة اللّه سنین مستفیدا من بحث شیخنا العلاّمة میرزا محمّد تقیّ الشیرازی. ثمّ ذهب إلی سبزوار سنة ۱۳۳۲ ه‍، و کان مطاعا، مقبول القول، موثوقا به عند العامّة و الخاصّة.

و بلغنی أنّه توفّی فی شعبان سنة ۱۳۳۶ ه‍. و له ولدان عالمان جلیلان:أحدهما السیّد میرزا مهدی نزیل بمبئی، و الآخر السیّد میرزا حسین نزیل مشهد طوس؛ و من تلامیذه ملاّ حسین بن صفر علیّ الریوندی السبزواری المولود حدود سنة ۱۲۹۳ ه‍ و المتوفّی فی النجف حدود سنة ۱۳۵۰ ه‍، و کان یحضر بعد مهاجرته حدود سنة ۱۳۴۳ ه‍ إلی النجف بحث آیة اللّه النائینی إلی أن توفّی. "

تجلیل عبدالکریم حائری یزدی از میرزا موسی

میرزا موسی سبزواری از علماء طراز اول عصر خود و از بزرگان و رجال معروف قرن سیزدهم هجری قمری می‌باشد. عبدالکریم حائری یزدی، مؤسس حوزه علمیه قم، در مقام تجلیل از علم و زهد میرزا موسی فقیه سبزواری، در اجازه اجتهادی که به میرزا حسین فقیه سبزواری داده، نوشته‌است:

«الاقا میرزا حسین دامت افاضاته نجل المرحوم المبرور رکن الاسلام العالم الورع التقی المیرزا موسی السبزواری قدس‌سره الشریف»

اقامه جماعت، تدریس و ارشاد مردم در سبزوار

میرزا موسی فقیه سبزواری، تا زمان رحلت، زعامت حوزه و مرجعیت امور مردم سبزوار را بعهده داشته، صاحب زهد و کرامت؛ و مورد علاقه شدید مردم بوده‌است. او با تشکیل حلقه‌های درس در سطوح عالی، موفق به تربیت شاگردان نامدار بسیار شده‌است.

نخستین عالمی‌که کتاب کفایةالأصول مرحوم آخوند خراسانی را به حوزویان سبزوار معرفی؛ و خود تدریس می‌کرد، میرزا موسی فقیه سبزواری بوده‌است.

میرزا موسی صاحب کرامات بوده که در کتب مرتبط با علمای برجسته سبزوار، ثبت شده‌است.

کرامات میرزا موسی

اواخر قرن سیزدهم هجری شمسی، در دهه چهارم قرن چهاردهم هجری قمری، بیماری وبا در سراسر ایران؛ من جمله در سبزوار، گسترش پیدا کرد.

وحشت و اضطراب، زندگی مردم را فلج کرده بود. آمار تلفات، هر روز، بیش از روز قبل، گزارش می‌شد و راه‌ها، برای رهایی از این بلای فراگیر، بسته بود جز یک راه.

از آن جا که " میرزا موسی "، مجتهدی پارسا و مورد احترام همگان بود؛ و مردم برای حلّ همه مشکلات خود به او مراجعه می‌کردند، برای نجات از بیماری وبا نیز، به او پناه بردند.

جمعیت اطراف اورا گرفتند و خواهش کردند به مصلّای سبزوار بروند و برای نجات مردم از وبای کشنده، نماز باندند و دست به دعا باید. د.

میرزا موسی پذیرفت و پس از پایان مراسم نماز و نیایش، ظرف آبی خواست، آن را متبرّک کرد و دستورداد بقیه آب ظرف را در آب انبار شهر ریختند.

گفته‌اند از آن پس، هرکس از آن آب، به قصد تیمّن و تبرّک می‌نوشید، سلامت از دست رفته را بازمی‌یافت و برای همیشه، از بیماری وبا، در امان بود^.

فرزندان میرزا موسی

میرزا موسی، سه دختر و دو پسر داشت که هردو پسران وی، از عالمان دینی و دارای رتبه اجتهاد بودند. میرزا مهدی فقاهتی (۱۳۶۲–۱۳۰۵ ه‍. ق) از مجتهدان و مدرّسان ساکن سبزوار؛ و میرزا حسین فقیه سبزواری (۱۳۸۶–۱۳۰۹ ه‍. ق)، مرجع تقلید، ساکن مشهد بود.

درگذشت میرزا موسی

میرزا موسی فقیه سبزواری، در ماه شعبان سال ۱۳۳۶ ه‍.ق از دنیا می‌رود. پس از درگذشت میرزا موسی، هوا تیره و تار می‌شود و ساکنان اطراف سبزوار، از دگرگونی هوا، باخبر می‌شوند که میرزا موسی درگذشته است، پیکرش را با شکوه بسیار تشییع می‌کنند و در کنار شرق شهر سبزوار به خاک می‌سپارند؛ و ازآن پس، زیارتگاه خاص و عام می‌شود.

آرامگاه میرزا موسی، از آثار ملی ثبت شده

آرامگاه میرزا موسی فقیه سبزواری در سبزوار، از آثار ملی ثبت شده ایران؛ و مربوط به اواخر دوره قاجار است که توسط میرزا حسین فقیه سبزواری، فرزند میرزا موسی در سال ۱۳۳۶ ه‍. ق، برابر با ۱۲۹۷ ه‍. ش، ساخته شده‌است.

این اثر در تاریخ ۲۴ تیر ماه ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۲۳۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران، به نشانی سبزوار، میدان کارگر، خیابان افسر، کوچه بیمه اجتماعی، به ثبت رسیده‌است^.

" کتابخانه عمومی آیت الله فقیه سبزواری "

مدرسه علمیه محمدیه و آرامگاه میرزا موسی فقیه سبزواری، هردو از ساخته‌های میرزا حسین فقیه سبزواری، فرزند میرزا موسی در سبزوار است که به وسیله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدرسه علمیه محمدیه، تبدیل به مرکز عالی تربیت مدرّس قران کریم؛ و آرامگاه میرزا موسی، تبدیل به کتابخانه عمومی شده‌است.

منابع

1. کتاب میراث اسلامی‌ایران، دفتر هفتم، ۱۳۷۷، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، رساله سوم، احوال آیت‌الله سبزواری به قلم خودشان، روایت مرحوم معلم حبیب آبادی، به کوشش رسول جعفریان. صفحهٔ ۷۱.
2. غلامرضا جلالی، مجله نگاه حوزه، ویژه حوزه خراسان، ضمیمه مجله حوزه، شماره ۱۸ – ۱۷، سال دوم، مرداد و شهریور ۱۳۷۵
3. کتاب مکارم الاثار، محمد علی معلم حبیب آبادی، متولدین ۱۳۰۹ هجری قمری.
4. کتاب گنجینه دانشمندان، شریف رازی محمد، کتابفروشی اسلامیه، تهران، ج ۵، صص ۳۲۶ – ۳۱۶
5. کتاب عمری پر افتخار، یا زندگی‌نامه آیت‌الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، ناصری و نوغانی، مشهد، ۱۳۴۶، بورس کتاب.
6. کتاب سیمای سبزوار، سرزمین سربداران، تألیف محمد ابراهیم احمدی ، انتشارات نبوغ، قم، ۱۳۷۵، صفحهٔ ۱۵۶
7. کتاب سبزوار شهر دانشوران بیدار، نوشته محمود بیهقی، صفحه ۱۴۸ و ۱۴۹
8. کتاب مردان علم در میدان عمل، جلد ششم، سید نعمت‌الله حسینی
9. محمد محسن آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، جلد ۱۷، صفحه ۴۰۶، ناشر دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، ۱۴۳۰ هجری قمری

پیوند به بیرون

• موقوفات عباسقلی خان شاملو
• دانشنامه اسلامی
• ویکی نور
• صدا و سیمای خراسان رضوی
• farspage
• پرتال انهار
• اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری سبزوار
• پایگاه اطلاع‌رسانی لبّیک

This article "فقیه سبزواری، میرزا موسی" is from Wikipedia. The list of its authors can be seen in its historical and/or the page Edithistory:فقیه سبزواری، میرزا موسی. Articles copied from Draft Namespace on Wikipedia could be seen on the Draft Namespace of Wikipedia and not main one.

📰 Article(s) of the same category(ies)

• حافظ سید ریاض حسین نجفی
• محمد هاشم صالحی
• محمد سمامی حائری
• عباس تابش بیگدیلو
• محمد ابراهیم ربانی
• محمد صباحی
• سید کاظم سیدباقری

---

 Facebook Page

 Follow us on Twitter !

Read or create/edit this page in another language

• فقیه سبزواری، میرزا موسی in English